Wstęp. W przebiegu raka jelita grubego często dochodzi do wzrostu stężenia krążącego antygenu rakowo-zarodkowego (CEA). Ocenę stężenia CEA w tej grupie chorych zaleca się przed zabiegiem operacyjnym i po nim, w trakcie leczenia systemowego oraz w ramach dalszej obserwacji. Wysokie stężenie CEA przed zabiegiem operacyjnym jest niekorzystnym czynnikiem rokowniczym. Celem niniejszego artykułu jest ocena częstości określania stężenia CEA w diagnostyce okołooperacyjnej chorych na raka jelita grubego w Polsce.

Materiał i metody. Do analizy włączono 620 chorych na raka okrężnicy w III stopniu zaawansowania, których w latach 2000–2014 poddano radykalnemu leczeniu operacyjnemu w pięciu polskich ośrodkach onkologicznych. Na podstawie dostępnej dokumentacji medycznej, obejmującej okres przed po zabiegiem chirurgicznym i po nim, przeanalizowano praktykę kliniczną dotyczącą oznaczania stężenia CEA.

Wyniki. Oznaczenie stężenia CEA przed zabiegiem operacyjnym wykonano zaledwie u 200 chorych (32%), a po zabiegu przed rozpoczęciem pooperacyjnej chemioterapii — u 528 chorych (85%). U 74% chorych stężenie CEA przed zabiegiem przekraczało 5 ng/ml (mediana10,5 ng/ml; odchylenie standardowe 4,4–22,5). Po zabiegu operacyjnym u ponad 85% chorych stężenie CEA zawierało się w granicach przyjętej normy 5 ng/ml (mediana 1,9; odchylenie standardowe 1,1–3,4).

Wnioski. W praktyce klinicznej polskich ośrodków onkologicznych jedynie u niewielu chorych na raka jelita grubego określa się stężenie CEA przed zabiegiem operacyjnym, co może utrudniać późniejsze monitorowanie przebiegu choroby. Uzyskane wyniki wskazują na konieczność większego przestrzegania zaleceń dotyczących diagnostyki przed- i pooperacyjnej w tej grupie chorych.