Multimedialna platforma wiedzy medycznej Internetowa Księgarnia Medyczna Kalendarium Konferencji
Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce
MENU
Na skróty Zdeponuj artykuł Wytyczne dla autorów Ahead of print Zrealizuj voucher

dostęp otwarty

Tom 8, Nr 3 (2022)
Wytyczne / stanowisko ekspertów
Opublikowany online: 2022-10-18
Pokaż PDF Pobierz plik PDF Pokaż HTML
Pobierz cytowanie

Nadciśnienie tętnicze u młodych dorosłych. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego

Agnieszka Olszanecka1, Marzena Chrostowska2, Mieczysław Litwin3, Łukasz Obrycki3, Danuta Ostalska-Nowicka4, Arkadiusz Niklas5, Teresa Nieszporek6, Andrzej Tykarski5
Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2022;8(3):109-138.
Afiliacje
  1. Klinika Kardiologii, Elektrokardiologii Interwencyjnej oraz Nadciśnienia Tętniczego, Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
  2. Klinika Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk
  3. Klinika Nefrologii, Transplantacji Nerek i Nadciśnienia Tętniczego, Instytut „Pomnik — Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa
  4. Klinika Nefrologii Dziecięcej i Nadciśnienia Tętniczego, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
  5. Klinika Hipertensjologii, Angiologii i Chorób Wewnętrznych, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
  6. Oddział Nefrologii Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Szpital Kliniczny SPSKM w Katowicach

dostęp otwarty

Tom 8, Nr 3 (2022)
Stanowisko Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego
Opublikowany online: 2022-10-18

Streszczenie

Nadciśnienie tętnicze u nastolatków i młodych dorosłych wymaga odrębnego spojrzenia z perspektywy zarówno patofizjologii, jak i diagnostyki oraz leczenia. Mimo że w młodszych grupach wiekowych nadciśnienie występuje rzadziej niż w starszej populacji, to ryzyko powikłań narządowych nadciśnienia oraz ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych w średnim wieku jest istotnie wyższe niż u osób z prawidłowymi wartościami ciśnienia. Ze względu na niekorzystne zmiany stylu życia oraz narastający problem otyłości należy się spodziewać wzrostu częstości występowania nadciśnienia tętniczego pierwotnego u osób młodych. W niniejszym artykule posumowano wiedzę na temat epidemiologii oraz patogenezy nadciśnienia w grupie osób w wieku 16–40 lat oraz przedstawiono zalecenia diagnostyki i leczenia. Omówiono szczególne postaci nadciśnienia, takie jak izolowane nadciśnienie skurczowe u osób młodych, oraz przygotowano schemat leczenia nadciśnienia u kobiet w wieku rozrodczym.

Streszczenie

Nadciśnienie tętnicze u nastolatków i młodych dorosłych wymaga odrębnego spojrzenia z perspektywy zarówno patofizjologii, jak i diagnostyki oraz leczenia. Mimo że w młodszych grupach wiekowych nadciśnienie występuje rzadziej niż w starszej populacji, to ryzyko powikłań narządowych nadciśnienia oraz ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych w średnim wieku jest istotnie wyższe niż u osób z prawidłowymi wartościami ciśnienia. Ze względu na niekorzystne zmiany stylu życia oraz narastający problem otyłości należy się spodziewać wzrostu częstości występowania nadciśnienia tętniczego pierwotnego u osób młodych. W niniejszym artykule posumowano wiedzę na temat epidemiologii oraz patogenezy nadciśnienia w grupie osób w wieku 16–40 lat oraz przedstawiono zalecenia diagnostyki i leczenia. Omówiono szczególne postaci nadciśnienia, takie jak izolowane nadciśnienie skurczowe u osób młodych, oraz przygotowano schemat leczenia nadciśnienia u kobiet w wieku rozrodczym.

Pełny tekst:

Pokaż PDF Pobierz plik PDF Pokaż HTML
Pobierz cytowanie

Słowa kluczowe

nadciśnienie tętnicze; nastolatek; młody dorosły; nadciśnienie u kobiet w wieku rozrodczym; leczenie nadciśnienia u osób młodych

Informacje o artykule
Tytuł

Nadciśnienie tętnicze u młodych dorosłych. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego

Czasopismo

Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce

Numer

Tom 8, Nr 3 (2022)

Typ artykułu

Wytyczne / stanowisko ekspertów

Strony

109-138

Opublikowany online

2022-10-18

Wyświetlenia strony

745

Wyświetlenia/pobrania artykułu

2367

Rekord bibliograficzny

Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2022;8(3):109-138.

Słowa kluczowe

nadciśnienie tętnicze
nastolatek
młody dorosły
nadciśnienie u kobiet w wieku rozrodczym
leczenie nadciśnienia u osób młodych

Autorzy

Agnieszka Olszanecka
Marzena Chrostowska
Mieczysław Litwin
Łukasz Obrycki
Danuta Ostalska-Nowicka
Arkadiusz Niklas
Teresa Nieszporek
Andrzej Tykarski

Referencje (74)
  1. Tykarski A, Posadzy-Małaczyńska A, Wyrzykowski B, et al. [Prevalence of hypertension and effectiveness of its treatment in adult residents of our country. Results of the WOBASZ program]. Kardiol Pol. 2005; 63(6 Suppl 4): S614–S619.
    PubMed
  2. RAPORT NFZ: Nadciśnienie tętnicze. Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) — finansujemy zdrowie Polaków. www.ideo.pl.
  3. NCD Risk Factor Collaboration (NCD-RisC). Worldwide trends in hypertension prevalence and progress in treatment and control from 1990 to 2019: a pooled analysis of 1201 population-representative studies with 104 million participants. Lancet. 2021; 398(10304): 957–980.
    CrossRefPubMed
  4. Song P, Zhang Y, Yu J, et al. Global Prevalence of Hypertension in Children: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA Pediatr. 2019; 173(12): 1154–1163.
    CrossRefPubMed
  5. Symonides B, Jędrusik P, Artyszuk L, et al. Different diagnostic criteria significantly affect the rates of hypertension in 18-year-old high school students. Arch Med Sci. 2010; 6(5): 689–694.
    CrossRefPubMed
  6. Carney EF. The genetic architecture of blood pressure. Nat Rev Nephrol. 2019; 15(4): 192.
    CrossRefPubMed
  7. Wang X, Xu X, Su S, et al. Familial aggregation and childhood blood pressure. Curr Hypertens Rep. 2015; 17(1): 509.
    CrossRefPubMed
  8. Litwin M, Feber J, Niemirska A, et al. Primary hypertension is a disease of premature vascular aging associated with neuro-immuno-metabolic abnormalities. Pediatr Nephrol. 2016; 31(2): 185–194.
    CrossRefPubMed
  9. Januszewicz W, Kabat M, Prejbisz A, et al. [Pathogenesis of essential hypertension--a half of the century perspective]. Pol Merkur Lekarski. 2014; 36(211): 7–10.
    PubMed
  10. Litwin M, Kułaga Z. Obesity, metabolic syndrome, and primary hypertension. Pediatr Nephrol. 2021; 36(4): 825–837.
    CrossRefPubMed
  11. Hall ME, do Carmo JM, da Silva AA, et al. Obesity, hypertension, and chronic kidney disease. Int J Nephrol Renovasc Dis. 2014; 7: 75–88.
    CrossRefPubMed
  12. Tykarski AFK, Januszewicz A, Litwin M, et al. Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym — 2019 rok. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce. 2019; 5(1): 1–86.
  13. Williams B, Mancia G, Spiering W, et al. Authors/Task Force Members:, ESC Scientific Document Group . 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension. Eur Heart J. 2018; 39(33): 3021–3104.
    CrossRefPubMed
  14. Chrysaidou K, Chainoglou A, Karava V, et al. Secondary Hypertension in Children and Adolescents: Novel Insights. Curr Hypertens Rev. 2020; 16(1): 37–44.
    CrossRefPubMed
  15. Viera AJ, Neutze DM. Diagnosis of secondary hypertension: an age-based approach. Am Fam Physician. 2010; 82(12): 1471–1478.
    PubMed
  16. Nugent JT, Young C, Funaro MC, et al. Prevalence of Secondary Hypertension in Otherwise Healthy Youths with a New Diagnosis of Hypertension: A Meta-Analysis. J Pediatr. 2022; 244: 30–37.e10.
    CrossRefPubMed
  17. Gornik HL, Persu A, Adlam D, et al. Working Group ‘Hypertension and the Kidney’ of the European Society of Hypertension (ESH) and the Society for Vascular Medicine (SVM). First international consensus on the diagnosis and management of fibromuscular dysplasia. J Hypertens. 2019; 37(2): 229–252.
    CrossRefPubMed
  18. Van der Niepen P, Robberechts T, Devos H, et al. Fibromuscular dysplasia: its various phenotypes in everyday practice in 2021. Kardiol Pol. 2021; 79(7-8): 733–744.
    CrossRefPubMed
  19. Faconti L, Morselli F, Sinha M, et al. Fibromuscular dysplasia and hypertension-a statement on behalf of the British and Irish Hypertension Society. J Hum Hypertens. 2021; 35(11): 1051–1053.
    CrossRefPubMed
  20. Rana MN, Al-Kindi SG. Prevalence and manifestations of diagnosed fibromuscular dysplasia by sex and race: Analysis of >4500 FMD cases in the United States. Heart Lung. 2021; 50(1): 168–173.
    CrossRefPubMed
  21. Lurbe E, Agabiti-Rosei E, Cruickshank JK, et al. 2016 European Society of Hypertension guidelines for the management of high blood pressure in children and adolescents. J Hypertens. 2016; 34(10): 1887–1920.
    CrossRefPubMed
  22. Litwin M, Obrycki Ł, Niemirska A, et al. Central systolic blood pressure and central pulse pressure predict left ventricular hypertrophy in hypertensive children. Pediatr Nephrol. 2019; 34(4): 703–712.
    CrossRefPubMed
  23. Litwin MNA, Obrycki Ł, Myśliwiec M, et al. Guidelines of the Pediatric Section of the Polish Society of Hypertension on diagnosis and treatment of arterial hypertension in children and adolescents. Arterial Hypertens. 2018; 22(2): 45–47.
    CrossRef
  24. Taylor-Zapata P, Baker-Smith CM, Burckart G, et al. SUBCOMMITTEE ON SCREENING AND MANAGEMENT OF HIGH BP IN CHILDREN, SUBCOMMITTEE ON SCREENING AND MANAGEMENT OF HIGH BLOOD PRESSURE IN CHILDREN. Management of hypertension in children and adolescents with the metabolic syndrome. J Cardiometab Syndr. 2006; 1(4): 259–268.
    CrossRefPubMed
  25. Stergiou GS, Palatini P, Parati G, et al. European Society of Hypertension Council and the European Society of Hypertension Working Group on Blood Pressure Monitoring and Cardiovascular Variability. 2021 European Society of Hypertension practice guidelines for office and out-of-office blood pressure measurement. J Hypertens. 2021; 39(7): 1293–1302.
    CrossRefPubMed
  26. Flynn JT, Urbina EM, Brady TM, et al. Atherosclerosis, Hypertension, and Obesity in the Young Committee of the American Heart Association Council on Lifelong Congenital Heart Disease and Heart Health in the Young; Council on Cardiovascular Radiology and Intervention; Council on Epidemiology and Prevention; Council on Hypertension; and Council on Lifestyle and Cardiometabolic Health. Ambulatory Blood Pressure Monitoring in Children and Adolescents: 2022 Update: A Scientific Statement From the American Heart Association. Hypertension. 2022; 79(7): e114–e124.
    CrossRefPubMed
  27. Stergiou GS, Christodoulakis G, Giovas P, et al. Home blood pressure monitoring in children: how many measurements are needed? Am J Hypertens. 2008; 21(6): 633–638.
    CrossRefPubMed
  28. Roman MJ, Devereux RB, Kizer JR, et al. Central pressure more strongly relates to vascular disease and outcome than does brachial pressure: the Strong Heart Study. Hypertension. 2007; 50(1): 197–203.
    CrossRefPubMed
  29. O'Rourke MF, Vlachopoulos C, Graham RM. Spurious systolic hypertension in youth. Vasc Med. 2000; 5(3): 141–145.
    CrossRefPubMed
  30. Obrycki Ł, Feber J, Brzezińska G, et al. Evolution of isolated systolic hypertension with normal central blood pressure in adolescents-prospective study. Pediatr Nephrol. 2021; 36(2): 361–371.
    CrossRefPubMed
  31. Prejbisz A, Dobrowolski P, Kosiński P, et al. Management of hypertension in pregnancy: prevention, diagnosis, treatment and long‑term prognosis. Kardiol Pol. 2019; 77(7-8): 757–806.
    CrossRefPubMed
  32. Litwin M, Feber J. Origins of Primary Hypertension in Children: Early Vascular or Biological Aging? Hypertension. 2020; 76(5): 1400–1409.
    CrossRefPubMed
  33. Rus R, Pac M, Obrycki Ł. Systolic and Diastolic Left Ventricular Function in Children with Primary Hypertension: A Systematic Review and metaanalysis. Hypertension. [in press].
  34. Doyon A, Kracht D, Bayazit AK, et al. 4C Study Consortium. Carotid artery intima-media thickness and distensibility in children and adolescents: reference values and role of body dimensions. Hypertension. 2013; 62(3): 550–556.
    CrossRefPubMed
  35. Azukaitis K, Sinha MD, Obrycki Ł, et al. HyperChildNet Working Group 3 . Disparities between determinants of impaired vascular structure and function in young people with primary hypertension: a systematic review. J Hypertens. 2022; 40(7): 1369–1379.
    CrossRefPubMed
  36. Shroff R, Dégi A, Kerti A, et al. Cardiovascular risk assessment in children with chronic kidney disease. Pediatr Nephrol. 2013; 28(6): 875–884.
    CrossRefPubMed
  37. Townsend RR. Arterial stiffness and chronic kidney disease: lessons from the Chronic Renal Insufficiency Cohort study. Curr Opin Nephrol Hypertens. 2015; 24(1): 47–53.
    CrossRefPubMed
  38. Karras A, Haymann JP, Bozec E, et al. Nephro Test Study Group. Large artery stiffening and remodeling are independently associated with all-cause mortality and cardiovascular events in chronic kidney disease. Hypertension. 2012; 60(6): 1451–1457.
    CrossRefPubMed
  39. Rogowska A, Obrycki Ł, Kułaga Z, et al. Remodeling of Retinal Microcirculation Is Associated With Subclinical Arterial Injury in Hypertensive Children. Hypertension. 2021; 77(4): 1203–1211.
    CrossRefPubMed
  40. Blood Pressure Lowering Treatment Trialists' Collaboration. Age-stratified and blood-pressure-stratified effects of blood-pressure-lowering pharmacotherapy for the prevention of cardiovascular disease and death: an individual participant-level data meta-analysis. Lancet. 2021; 398(10305): 1053–1064.
    CrossRefPubMed
  41. Challa HJ, Ameer MA, Uppaluri KR. Diet To Stop Hypertension. StatPearls, Treasure Island 2022.
  42. Campbell NRC, Whelton PK, Orias M, et al. 2022 World Hypertension League, Resolve To Save Lives and International Society of Hypertension dietary sodium (salt) global call to action. J Hum Hypertens. 2022 [Epub ahead of print].
    CrossRefPubMed
  43. Couch SC, Saelens BE, Khoury PR, et al. Dietary Approaches to Stop Hypertension Dietary Intervention Improves Blood Pressure and Vascular Health in Youth With Elevated Blood Pressure. Hypertension. 2021; 77(1): 241–251.
    CrossRefPubMed
  44. Sacks FM, Svetkey LP, Vollmer WM, et al. DASH-Sodium Collaborative Research Group. Effects on blood pressure of reduced dietary sodium and the Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) diet. DASH-Sodium Collaborative Research Group. N Engl J Med. 2001; 344(1): 3–10.
    CrossRefPubMed
  45. Hanssen H, Boardman H, Deiseroth A, et al. Personalized exercise prescription in the prevention and treatment of arterial hypertension: a Consensus Document from the European Association of Preventive Cardiology (EAPC) and the ESC Council on Hypertension. Eur J Prev Cardiol. 2022; 29(1): 205–215.
    CrossRefPubMed
  46. Dobrowolski P, Prejbisz A, Kuryłowicz A. Zespół metaboliczny — nowa definicja i postępowanie w praktyce. Stanowisko PTNT, PTLO, PTL, PTH, PTMR, PTMSŻ, sekcji Prewencji i Epidemiologii PTK, „Klubu 30” PTK oraz sekcji Chirurgii Metabolicznej i Bariatrycznej TChP. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce. 2022; 8(2): 47–72.
  47. Fryar CD, Ostchega Y, Hales CM, et al. Hypertension Prevalence and Control Among Adults: United States, 2015-2016. NCHS Data Brief. 2017(289): 1–8.
    PubMed
  48. Lee H, Yano Y, Cho SoM, et al. Adherence to Antihypertensive Medication and Incident Cardiovascular Events in Young Adults With Hypertension. Hypertension. 2021; 77(4): 1341–1349.
    CrossRefPubMed
  49. Williams B, MacDonald TM, Morant S, et al. British Hypertension Society's PATHWAY Studies Group. Spironolactone versus placebo, bisoprolol, and doxazosin to determine the optimal treatment for drug-resistant hypertension (PATHWAY-2): a randomised, double-blind, crossover trial. Lancet. 2015; 386(10008): 2059–2068.
    CrossRefPubMed
  50. Rossi GP, Rossitto G, Maifredini C, et al. Modern Management of Hypertensive Emergencies. High Blood Press Cardiovasc Prev. 2022; 29(1): 33–40.
    CrossRefPubMed
  51. Franklin SS, Jacobs MJ, Wong ND, et al. Predominance of isolated systolic hypertension among middle-aged and elderly US hypertensives: analysis based on National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) III. Hypertension. 2001; 37(3): 869–874.
    CrossRefPubMed
  52. Nardin C, Maki-Petaja KM, Miles KL, et al. Enigma Study Investigators. Cardiovascular Phenotype of Elevated Blood Pressure Differs Markedly Between Young Males and Females: The Enigma Study. Hypertension. 2018; 72(6): 1277–1284.
    CrossRefPubMed
  53. O'Rourke MF, Adji A. Pressure Paradox: High Pulse Pressure and Low Mean Pressure Are Favorable Features in Young Adults. Hypertension. 2017 [Epub ahead of print].
    CrossRefPubMed
  54. Yano Y, Stamler J, Garside DB, et al. Isolated systolic hypertension in young and middle-aged adults and 31-year risk for cardiovascular mortality: the Chicago Heart Association Detection Project in Industry study. J Am Coll Cardiol. 2015; 65(4): 327–335.
    CrossRefPubMed
  55. Saladini F, Santonastaso M, Mos L, et al. HARVEST Study Group. Isolated systolic hypertension of young-to-middle-age individuals implies a relatively low risk of developing hypertension needing treatment when central blood pressure is low. J Hypertens. 2011; 29(7): 1311–1319.
    CrossRefPubMed
  56. Sundström J, Neovius M, Tynelius P, et al. Association of blood pressure in late adolescence with subsequent mortality: cohort study of Swedish male conscripts. BMJ. 2011; 342: d643.
    CrossRefPubMed
  57. Obrycki Ł, Feber J, Derezinski T, et al. Hemodynamic Patterns and Target Organ Damage in Adolescents With Ambulatory Prehypertension. Hypertension. 2020; 75(3): 826–834.
    CrossRefPubMed
  58. McEniery CM, Wallace S, Maki-Petaja K, et al. ENIGMA Study Investigators. Increased stroke volume and aortic stiffness contribute to isolated systolic hypertension in young adults. Hypertension. 2005; 46(1): 221–226.
    CrossRefPubMed
  59. Li Ye, Gu H, Sinha MD, et al. Hemodynamic Characterization of Primary Hypertension in Children and Adolescents. J Am Heart Assoc. 2020; 9(12): e015097.
    CrossRefPubMed
  60. Gu H, Singh C, Li Ye, et al. Early ventricular contraction in children with primary hypertension relates to left ventricular mass. J Hypertens. 2021; 39(4): 711–717.
    CrossRefPubMed
  61. Lund-Johansen P. Central haemodynamics in essential hypertension at rest and during exercise: a 20-year follow-up study. J Hypertens Suppl. 1989; 7(6): S52–S55.
    CrossRefPubMed
  62. Julius S, Krause L, Schork NJ, et al. Hyperkinetic borderline hypertension in Tecumseh, Michigan. J Hypertens. 1991; 9(1): 77–84.
    CrossRefPubMed
  63. Julius S, Valentini M, Palatini P. Overweight and hypertension: a 2-way street? Hypertension. 2000; 35(3): 807–813.
    CrossRefPubMed
  64. Eeftinck Schattenkerk DW, van Gorp J, Vogt L, et al. Isolated systolic hypertension of the young and its association with central blood pressure in a large multi-ethnic population. The HELIUS study. Eur J Prev Cardiol. 2018; 25(13): 1351–1359.
    CrossRefPubMed
  65. Sarnecki J, Obrycki Ł, Feber J, et al. Isolated systolic hypertension is associated with increased left ventricular mass index and aortic stiffness in adolescents: a cardiac magnetic resonance study. J Hypertens. 2022; 40(5): 985–995.
    CrossRefPubMed
  66. Palatini P, Rosei EA, Avolio A, et al. Isolated systolic hypertension in the young: a position paper endorsed by the European Society of Hypertension. J Hypertens. 2018; 36(6): 1222–1236.
    CrossRefPubMed
  67. McEniery CM, Cockcroft JR, Roman MJ, et al. Central blood pressure: current evidence and clinical importance. Eur Heart J. 2014; 35(26): 1719–1725.
    CrossRefPubMed
  68. Enea C, Laffetas P, Pichon A, et al. Arterial Stiffness and Hemodynamics in Young Women: The Effects of Oral Contraceptive Intake and Physical Habits. Int J Environ Res Public Health. 2021; 18(7).
    CrossRefPubMed
  69. Dong W, Colhoun HM, Poulter NR. Blood pressure in women using oral contraceptives: results from the Health Survey for England 1994. J Hypertens. 1997; 15(10): 1063–1068.
    CrossRefPubMed
  70. Yildiz BO, Bozdag G, Yapici Z, et al. Prevalence, phenotype and cardiometabolic risk of polycystic ovary syndrome under different diagnostic criteria. Hum Reprod. 2012; 27(10): 3067–3073.
    CrossRefPubMed
  71. Ramasamy VA, Garad RM, Boyle JA. A Comprehensive PCOS Research and Guideline Translation Program to Improve Practice. Semin Reprod Med. 2021; 39(3-04): 161–166.
    CrossRefPubMed
  72. Wekker V, van Dammen L, Koning A, et al. Long-term cardiometabolic disease risk in women with PCOS: a systematic review and meta-analysis. Hum Reprod Update. 2020; 26(6): 942–960.
    CrossRefPubMed
  73. Teede HJ, Misso ML, Costello MF, et al. Recommendations from the international evidence-based guideline for the assessment and management of polycystic ovary syndrome. Hum Reprod. 2018; 33(9): 1602–1618.
    CrossRefPubMed
  74. Regitz-Zagrosek V, Roos-Hesselink JW, Bauersachs J, et al. ESC Scientific Document Group . 2018 ESC Guidelines for the management of cardiovascular diseases during pregnancy. Eur Heart J. 2018; 39(34): 3165–3241.
    CrossRefPubMed

Regulamin

Ważne: serwis https://journals.viamedica.pl/ wykorzystuje pliki cookies. Więcej >>

Używamy informacji zapisanych za pomocą plików cookies m.in. w celach statystycznych, dostosowania serwisu do potrzeb użytkownika (np. język interfejsu) i do obsługi logowania użytkowników. W ustawieniach przeglądarki internetowej można zmienić opcje dotyczące cookies. Korzystanie z serwisu bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci komputera. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności.

Czym są i do czego służą pliki cookie możesz dowiedzieć się na stronie wszystkoociasteczkach.pl.

Wydawcą serwisu jest VM Media Group sp. z o.o., Grupa Via Medica, ul. Świętokrzyska 73, 80–180 Gdańsk

tel.:+48 58 320 94 94, faks:+48 58 320 94 60, e-mail: viamedica@viamedica.pl