Wiedza pielęgniarek i pielęgniarzy na temat czynności związanych z podawaniem krwi i jej składników
Streszczenie
Wstęp. Krew jako środek leczniczy jest ważnym elementem terapii ratującym zdrowie i życie
ludzkie. Chociaż decyzję o transfuzji zawsze podejmuje lekarz, to przede wszystkim pielęgniarki wykonują bezpośrednio przetoczenie krwi i/lub jej składników pacjentowi. Celem pracy jest ocena wiedzy pielęgniarek (i pielęgniarzy) na temat podawania krwi i jej składników
w zależności od zmiennych: wykształcenia, stażu pracy oraz ukończenia kursu krwiodawstwa
i krwiolecznictwa.
Materiał i metody. W badaniach wzięło udział 115 czynnych zawodowo pielęgniarek
i pielęgniarzy. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem autorskiego
kwestionariusza ankiety.
Wyniki. Ankietowanych zapytano o sposób pobierania próbki krwi w celu oznaczenia grupy
krwi i próby zgodności. Większość udzieliła właściwej odpowiedzi: próbki krwi do tych badań
pobiera się do dwóch probówek, w innym czasie (64,4%; n = 74). Respondenci, którzy ukończyli kurs specjalistyczny, odpowiadali na to pytanie poprawnie częściej niż ci, którzy tego kursu nie ukończyli (p < 0,001). Aż 81,7% (n = 94) badanych wie, że po dostarczeniu koncentratu krwinek czerwonych do oddziału należy podłączyć je w ciągu 30 minut. Analiza statystyczna wykazała, że osoby z uprawnieniami zdobytymi na kursie krwiodawstwa i krwiolecznictwa częściej udzielały poprawnych odpowiedzi niż badani bez takich uprawnień (p < 0,001). Wyniki ankiety pozwoliły ustalić, że 93% (n = 107) respondentów wie, że przechowywanie pojemnika po przetoczeniu krwi lub jej składnika przez 72 godziny umożliwia badanie zawartości pojemnika w przypadku wystąpienia u biorcy powikłań poprzetoczeniowych.
Wnioski. Wiedza z zakresu podawania krwi i jej składników jest wyższa w grupie osób, które
ukończyły kurs krwiodawstwa i krwiolecznictwa. Najwyższe wskaźniki poprawnych odpowiedzi stwierdzono w obrębie pytań dotyczących okresu potransfuzyjnego i transfuzji. Staż pracy
i wykształcenie (zawodowe, magisterskie) nie były znaczącymi czynnikami różnicującymi
wiedzę badanych pielęgniarek i pielęgniarzy, z wyjątkiem sposobu identyfikacji pacjenta przed
pobraniem próbek krwi do oznaczania grupy krwi i wykonania próby zgodności (p ≤ 0,05).
Słowa kluczowe: pielęgniarkipoziom wiedzyleczenie krwią
Referencje
- Czapla S, Śliwińska J, Niechwiadowicz-Czapka T. Wiedza studentów Państwowej Medycznej Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu dotycząca honorowego krwiodawstwa i leczenia krwią – analiza badań własnych. HIGHER SCHOOL’S PULSE. 2015; 9(3): 18–22.
- Rosiek A, Pogłód R. Niepożądane reakcje u krwiodawców oddających krew i jej składniki metodą manualną i automatyczna. J Transf Med. 2014; 7: 73–83.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 grudnia 2012 r. w sprawie leczenia krwią w podmiotach leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, w których przebywają pacjenci ze wskazaniami do leczenia krwią i jej składnikami (Dz.U. z 2013 r., poz. 5) 2013.
- Nowicki GJ, Gadzała D, Ślusarska B, et al. Udział pielęgniarki w leczeniu krwią — zasady przetaczania krwi i jej preparatów. Pielęg Chir Angiol. 2015; 4: 193–198.
- Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U. z 2011 r. Nr 174, poz. 1039).
- Hemachandra RMCS. Are the nurses adequately prepared for their role in ensuring safe blood transfusions? . Vox Sang. 2011; 101(88): 17.
- Jaksz-Recmanik E, Bobiński R. Błędy przedlaboratoryjne w praktyce pielęgniarskiej. Probl Pielęg. 2011; 19: 386–390.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 lutego 2005 r. w sprawie szkolenia pielęgniarek i położnych dokonujących przetaczania krwi i jej składników (Dz.U. z 2005 r. Nr 38, poz. 363, z późn. zm.). 23.02.2005.
