Tom 9, Nr 3 (2024)
Artykuł przeglądowy
Opublikowany online: 2024-11-15
Wyświetlenia strony
206
Wyświetlenia/pobrania artykułu
59
Rola terapii androgenowej u kobiet po menopauzie
1
, 2, 2
, 2, 2
Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2024;9(3):183-191.
Streszczenie
W hormonalnej terapii menopauzy (HTM) typowo stosowane są estrogeny, posiadające status powszechnego
i najskuteczniejszego leku w tym zakresie. Mimo tego, że preparaty te są dobrze przebadane, istnieje grupa kobiet
wśród których ich stosowanie jest przeciwwskazane. Dodatkowo leczenie menopauzalnego zespołu moczowo-
-płciowego (GSM, genitourinary syndrome of menopause) poprzez wyłącznie miejscowe podawanie estrogenów
lub substancji nawilżających/lubrykujących często może okazać się nieskuteczne. Od wielu lat przedmiotem badań
jest hormonalna terapia menopauzy z zastosowaniem androgenów. Uważa się, że androgeny odgrywają szczególną
rolę w regulacji libido i pobudzenia seksualnego. Ze względu na niepewność co do skuteczności i bezpieczeństwa
ich długoterminowego stosowania, brak jest zatwierdzonej dedykowanej kobietom terapii z zastosowaniem testosteronu.
Rezultatem tego jest stosowanie wśród kobiet preparatów zarejestrowanych dla mężczyzn poza wskazaniami
rejestracyjnymi, co może narażać je na skutki uboczne nieadekwatnego dawkowania. Wiele badań wskazuje
na skuteczność krótkoterminowego stosowania takiej terapii, z niewielkimi androgennymi skutkami ubocznymi.
Aktualnie dopuszczone jest stosowanie dopochwowego preparatu dehydroepiandrosteronu (DHEA) celem leczenia
atrofii pochwy i sromu u kobiet po menopauzie. Potrzebne są jednak dalsze badania dotyczące wpływu androgenów
na układ sercowo-naczyniowy, układ mięśniowo-szkieletowy, ryzyko nowotworów i funkcje poznawcze, aby móc
wprowadzić tego rodzaju terapię dla kobiet po menopauzie na szerszą skalę.
Słowa kluczowe: androgenyhormonalna terapia zastępczamenopauza
Referencje
- Greenblatt RB, Suran RR. Indications for hormonal pellets in the therapy of endocrine and gynecic disorders. Am J Obstet Gynecol. 1949; 57(2): 294–301.
- Huang G, Wharton W, Travison TG, et al. Effects of testosterone administration on cognitive function in hysterectomized women with low testosterone levels: a dose-response randomized trial. J Endocrinol Invest. 2015; 38(4): 455–461.
- Martínez-García A, Davis SR. Testosterone use in postmenopausal women. Climacteric. 2021; 24(1): 46–50.
- Johnson CE, Berman JR. The role of androgens in hormone replacement therapy. Expert Opin Pharmacother. 2005; 6(11): 1815–1831.
- Davey RA, Grossmann M. Androgen receptor structure, function and biology: from bench to bedside. Clin Biochem Rev. 2016; 37(1): 3–15.
- Bennett NC, Gardiner RA, Hooper JD, et al. Molecular cell biology of androgen receptor signalling. Int J Biochem Cell Biol. 2010; 42(6): 813–827.
- Mazer NA. Testosterone deficiency in women: etiologies, diagnosis, and emerging treatments. Int J Fertil Womens Med. 2002; 47(2): 77–86.
- Burger HG. Androgen production in women. Fertil Steril. 2002; Suppl 4: S3–S5.
- Lawrence BM, O'Donnell L, Smith LB, et al. New insights into testosterone biosynthesis: novel observations from HSD17B3 deficient mice. Int J Mol Sci. 2022; 23(24): 15555.
- Alemany M. The roles of androgens in humans: biology, metabolic regulation and health. Int J Mol Sci. 2022; 23(19): 15555.
- Cameron DR, Braunstein GD. Androgen replacement therapy in women. Fertil Steril. 2004; 82(2): 273–289.
- Brzozowska M, Lewiński A. Changes of androgens levels in menopausal women. Prz Menopauzalny. 2020; 19(4): 151–154.
- Fernandes T, Costa-Paiva LH, Pedro AO, et al. Efficacy of vaginally applied estrogen, testosterone, or polyacrylic acid on sexual function in postmenopausal women: a randomized controlled trial. J Sex Med. 2014; 11(5): 1262–1270.
- Tungmunsakulchai R, Chaikittisilpa S, Snabboon T, et al. Effectiveness of a low dose testosterone undecanoate to improve sexual function in postmenopausal women. BMC Womens Health. 2015; 15: 113.
- Fernandes T, Pedro AO, Baccaro LF, et al. Hormonal, metabolic, and endometrial safety of testosterone vaginal cream versus estrogens for the treatment of vulvovaginal atrophy in postmenopausal women: a randomized, placebo-controlled study. Menopause. 2018; 25(6): 641–647.
- Simon J, Klaiber E, Wiita B, et al. Differential effects of estrogen-androgen and estrogen-only therapy on vasomotor symptoms, gonadotropin secretion, and endogenous androgen bioavailability in postmenopausal women. Menopause. 1999; 6(2): 138–146.
- Cathcart-Rake E, Novotny P, Leon-Ferre R, et al. A randomized, double-blind, placebo-controlled trial of testosterone for treatment of postmenopausal women with aromatase inhibitor-induced arthralgias: alliance study A221102. Support Care Cancer. 2021; 29(1): 387–396.
- Bouchard C, Labrie F, Derogatis L, et al. VVA Prasterone Group. Effect of intravaginal dehydroepiandrosterone (DHEA) on the female sexual function in postmenopausal women: ERC-230 open-label study. Horm Mol Biol Clin Investig. 2016; 25(3): 181–190.
- Peixoto C, Carrilho CG, Barros JA, et al. The effects of dehydroepiandrosterone on sexual function: a systematic review. Climacteric. 2017; 20(2): 129–137.
- Labrie F, Archer DF, Koltun W, et al. Efficacy of intravaginal dehydroepiandrosterone (DHEA) on moderate to severe dyspareunia and vaginal dryness, symptoms of vulvovaginal atrophy, and of the genitourinary syndrome of menopause. Menopause. 2018; 25(11): 1339–1353.
- Elraiyah T, Sonbol MB, Wang Z, et al. Clinical review: The benefits and harms of systemic dehydroepiandrosterone (DHEA) in postmenopausal women with normal adrenal function: a systematic review and meta-analysis. J Clin Endocrinol Metab. 2014; 99(10): 3536–3542.
- Eden JA. DHEA replacement for postmenopausal women: placebo or panacea? Climacteric. 2015; 18(4): 439–440.
- Bloch M, Meiboom H, Zaig I, et al. The use of dehydroepiandrosterone in the treatment of hypoactive sexual desire disorder: a report of gender differences. Eur Neuropsychopharmacol. 2013; 23(8): 910–918.
- Elraiyah T, Sonbol MB, Wang Z, et al. Clinical review: the benefits and harms of systemic testosterone therapy in postmenopausal women with normal adrenal function: a systematic review and meta-analysis. J Clin Endocrinol Metab. 2014; 99(10): 3543–3550.
- Pinkerton JV, Blackman I, Conner EA, et al. Risks of testosterone for postmenopausal women. Endocrinol Metab Clin North Am. 2021; 50(1): 139–150.
- Labrie F, Luu-The V, Labrie C, et al. Endocrine and intracrine sources of androgens in women: inhibition of breast cancer and other roles of androgens and their precursor dehydroepiandrosterone. Endocr Rev. 2003; 24(2): 152–182.
- Gupta B, Mittal P, Khuteta R, et al. A comparative study of CEE, tibolone, and DHEA as hormone replacement therapy for surgical menopause. J Obstet Gynaecol India. 2013; 63(3): 194–198.
- Davis SR, Panjari M, Stanczyk FZ. Clinical review: DHEA replacement for postmenopausal women. J Clin Endocrinol Metab. 2011; 96(6): 1642–1653.
- Teixeira CJ, Veras K, de Oliveira Carvalho CR. Dehydroepiandrosterone on metabolism and the cardiovascular system in the postmenopausal period. J Mol Med (Berl). 2020; 98(1): 39–57.
- Barton DL, Shuster LT, Dockter T, et al. Systemic and local effects of vaginal dehydroepiandrosterone (DHEA): NCCTG N10C1 (Alliance). Support Care Cancer. 2018; 26(4): 1335–1343.
- Savineau JP, Marthan R, Dumas de la Roque E. Role of DHEA in cardiovascular diseases. Biochem Pharmacol. 2013; 85(6): 718–726.
- Panjari M, Bell RJ, Jane F, et al. The safety of 52 weeks of oral DHEA therapy for postmenopausal women. Maturitas. 2009; 63(3): 240–245.
- Davis SR, Baber R, Panay N, et al. Global consensus position statement on the use of testosterone therapy for women. J Clin Endocrinol Metab. 2019; 104(10): 4660–4666.
- Davis SR, Baber R, Panay N, et al. Response to letter to the editor: "global consensus position statement on the use of testosterone therapy for women". J Clin Endocrinol Metab. 2020; 105(6): dgaa126.
- Friedman AE. Letter to the editor: "Global consensus position statement on the use of testosterone therapy for women". J Clin Endocrinol Metab. 2020; 105(6).
- Chatterton RT. Functions of dehydroepiandrosterone in relation to breast cancer. Steroids. 2022; 179: 108970.
- Flores VA, Pal L, Manson JE. Hormone therapy in menopause: concepts, controversies, and approach to treatment. Endocr Rev. 2021; 42(6): 720–752.
- Kunicki M. Effect of androgens on women’s health — when should androgen deficiency be considered. Current recommendations. Medical Tribune 2023.
- Bińkowska M, Paszkowski T, Violetta SP, et al. Position statement by experts of the Polish Menopause and Andropause Society, and the Polish Society of Aesthetic and Reconstructive Gynaecology on the medicinal product intrarosa®. Prz Menopauzalny. 2019; 18(3): 127–132.
