Ocena gojenia blizn po przebytym cięciu cesarskim — analiza dolegliwości oraz metody terapii
Streszczenie
Wstęp. Częstość występowania cesarskiego cięcia wzrasta na całym świecie. Kończy się w ten sposób już ponad jedna czwarta wszystkich porodów. Rozpoznane powikłania po cięciu cesarskim to nadmierne krwawienie śród- i pooperacyjne, powikłania ran i choroby zakrzepowo-zatorowe. Długoterminowe zagrożenia po cięciu cesarskim są mniej dobrze udokumentowane, ale obejmują problemy menstruacyjne, zrosty wewnątrzmaciczne, nieprawidłowo przylegające łożysko i ciążę pozamaciczną po cięciu cesarskim. Ból miednicy może wystąpić również po cięciu cesarskim i jest zwykle spowodowany pooperacyjnymi zrostami miednicy. Analiza literatury przedmiotu wskazuje na złożoność problematyki pracy z blizną po cesarskim cięciu oraz występowania dolegliwości będących wynikiem powikłanego procesu gojenia. Celem analizy była ocena występowania dolegliwości związanych z występowaniemblizny po operacji cesarskiego cięcia oraz stosowane przez respondentki metody terapii blizny.
Materiał i metody. Anonimową i dobrowolną ankietę przeprowadzono w grupie kobiet (n = 482) po odbytym zabiegu operacyjnym cesarskiego cięcia w przeciągu ostatnich 2 lat. Analizę statystyczną wykonano za pomocą oprogramowania Statistica v13.
Wyniki. Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, iż większość pacjentek nie zmagała się z problemem gojenia się rany pooperacyjnej. Do najczęstszych dolegliwości po operacji cesarskiego cięcia, zaliczono ból kręgosłupa lędźwiowego i/lub miednicy, bolesne miesiączki, upośledzenie lub brak czucia w okolicy blizny oraz ból w trakcie aktywności fizycznej. Kobiety, głównie w okresie po zakończeniu połogu stosowały w głównej mierze mobilizację blizny oraz masaż w okolicy tkanek. Znaczna część kobiet po operacji cesarskiego cięcia w trakcie pobytu w szpitalu lub wizyty położnej nie otrzymała informacji dotyczących metod terapii blizny pooperacyjnej.
Wnioski. Otrzymane wyniki wskazują na konieczność zwiększenia działalności edukacyjnej przez środowisko położnicze oraz ginekologiczne. Ponadto, uważa się, iż pracownicy ochrony zdrowia powinni zidentyfikować przyczyny tych dolegliwości i zapewnić jak najlepszą opiekę poporodową.
Słowa kluczowe: cesarskie cięciebliznygojenie ranterapia blizny
Referencje
- Gregory KD, Jackson S, Korst L, et al. Cesarean versus vaginal delivery: whose risks? Whose benefits? Am J Perinatol. 2012; 29(1): 7–18.
- Huang X, Lei J, Tan H, et al. Cesarean delivery for first pregnancy and neonatal morbidity and mortality in second pregnancy. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2011; 158(2): 204–208.
- Timor-Tritsch IE, Monteagudo A. Unforeseen consequences of the increasing rate of cesarean deliveries: early placenta accreta and cesarean scar pregnancy. A review. Am J Obstet Gynecol. 2012; 207(1): 14–29.
- Betrán AP, Ye J, Moller AB, et al. The Increasing Trend in Caesarean Section Rates: Global, Regional and National Estimates: 1990-2014. PLoS One. 2016; 11(2): e0148343.
- Santorek NBK, Tokarska A, Zarzycka K, et al. Kwiatkowski S. Torbe A. Cięcie cesarskie. Rosnący odsetek i zmiana trendów we wskazaniach. Varia Medica. 2019; 3(4): 2544–5.
- Kamat A, Brancazio L, Gibson M. Wound infection in gynecologic surgery. Infectious Diseases in Obstetrics and Gynecology. 2001; 8(5-6): 230–234, doi: 10.1002/1098-0997(2000)8:5<230::aid-idog1024>3.0.co;2-b.
- Yerushalmy A, Reches A, Lessing JB, et al. Characteristics of microorganisms cultured from infected wounds post-hysterectomy. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2008; 141(2): 169–172.
- Thurman AR, Anca Y, White CA, et al. Post-cesarean delivery infectious morbidity: Focus on preoperative antibiotics and methicillin-resistant Staphylococcus aureus. Am J Infect Control. 2010; 38(8): 612–616.
- Jastrow N, Irion O, Roberge S, et al. Clinical importance of appearance of cesarean hysterotomy scar at transvaginal ultrasonography in nonpregnant women. Obstet Gynecol. 2011; 117(6): 1438.
- Wang CB, Chiu WW, Lee CY, et al. Cesarean scar defect: correlation between Cesarean section number, defect size, clinical symptoms and uterine position. Ultrasound Obstet Gynecol. 2009; 34(1): 85–89.
- Bij de Vaate AJM, van der Voet LF, Naji O, et al. Prevalence, potential risk factors for development and symptoms related to the presence of uterine niches following Cesarean section: systematic review. Ultrasound Obstet Gynecol. 2014; 43(4): 372–382.
- Bij de Vaate AJM, Brölmann HAM, van der Voet LF, et al. Ultrasound evaluation of the Cesarean scar: relation between a niche and postmenstrual spotting. Ultrasound Obstet Gynecol. 2011; 37(1): 93–99.
- Tower AM, Frishman GN. Cesarean scar defects: an underrecognized cause of abnormal uterine bleeding and other gynecologic complications. J Minim Invasive Gynecol. 2013; 20(5): 562–572.
- Wawryków AKK, Torbe D, Torbe A, et al. Blizna skórna po cięciu cesarskim – możliwości fizjoterapeutyczne. Journal of Education, Health and Sport. 2017; 7(7): 629–31.
- Mościcka P, Szewczyk M, Hancke E, et al. Complex management of a patient with a chronic lower extremity wound at a risk and infected – an analysis of four cases. Leczenie Ran. 2014; 11(2): 67–77.
- Wheeler S, Blessitt K, Ennis R. Integrating scar tissue into the fascial web. Journal of Bodywork and Movement Therapies. 2015; 19(4): 669–670.
- Dastagir K, Obed D, Bucher F, et al. Non-Invasive and Surgical Modalities for Scar Management: A Clinical Algorithm. J Pers Med. 2021; 11(12).
- Sen CK. Human Wound and Its Burden: Updated 2020 Compendium of Estimates. Adv Wound Care (New Rochelle). 2021; 10(5): 281–292.
- Ryan GA, Nicholson SM, Morrison JJ. Vaginal birth after caesarean section: Current status and where to from here? Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2018; 224: 52–57.
- Wu Y, Kataria Y, Wang Z, et al. Factors associated with successful vaginal birth after a cesarean section: a systematic review and meta-analysis. BMC Pregnancy Childbirth. 2019; 19(1): 360.
- Habak PJ, Kole M. Vaginal Birth After Cesarean Delivery. StatPearls. Treasure Island (FL)2022.
- Vaarasmaki M, Raudaskoski T. Pregnancy and delivery after a cesarean section. Duodecim. 2017; 133(4): 345–352.
- Booth JL, Sharpe EE, Houle TT, et al. Patterns of recovery from pain after cesarean delivery. Pain. 2018; 159(10): 2088–2096.
- Sng BL, Sia ATH, Quek K, et al. Incidence and risk factors for chronic pain after caesarean section under spinal anaesthesia. Anaesth Intensive Care. 2009; 37(5): 748–752.
- Jin J, Peng L, Chen Q, et al. Prevalence and risk factors for chronic pain following cesarean section: a prospective study. BMC Anesthesiol. 2016; 16(1): 99.
- Nikolajsen L, Sørensen HC, Jensen TS, et al. Chronic pain following Caesarean section. Acta Anaesthesiol Scand. 2004; 48(1): 111–116.
- Liu TT, Raju A, Boesel T, et al. Chronic pain after caesarean delivery: an Australian cohort. Anaesth Intensive Care. 2013; 41(4): 496–500.
- Eisenach JC, Pan P, Smiley RM, et al. Resolution of pain after childbirth. Anesthesiology. 2013; 118(1): 143–151.
- Carvalho B, Cohen SE, Lipman SS, et al. Patient preferences for anesthesia outcomes associated with cesarean delivery. Anesth Analg. 2005; 101(4): 1182–1187.
- Eisenach JC, Pan PH, Smiley R, et al. Severity of acute pain after childbirth, but not type of delivery, predicts persistent pain and postpartum depression. Pain. 2008; 140(1): 87–94.
- Weibel S, Neubert K, Jelting Y, et al. Incidence and severity of chronic pain after caesarean section: A systematic review with meta-analysis. Eur J Anaesthesiol. 2016; 33(11): 853–865.
- Sinatra R. Causes and consequences of inadequate management of acute pain. Pain Med. 2010; 11(12): 1859–1871.
- Joshi GP, Ogunnaike BO. Consequences of inadequate postoperative pain relief and chronic persistent postoperative pain. Anesthesiol Clin North Am. 2005; 23(1): 21–36.
- Cousins MJ, Brennan F, Carr DB. Pain relief: a universal human right. Pain. 2004; 112(1-2): 1–4.
- Atchabahian A, Andreae M. Long-term Functional Outcomes after Regional Anesthesia: A Summary of the Published Evidence and a Recent Cochrane Review. Refresh Courses Anesthesiol. 2015; 43(1): 15–26.
- Vleeming A, Albert HB, Ostgaard HC, et al. European guidelines for the diagnosis and treatment of pelvic girdle pain. Eur Spine J. 2008; 17(6): 794–819.
- Gausel AM, Kjærmann I, Malmqvist S, et al. Pelvic girdle pain 3-6 months after delivery in an unselected cohort of Norwegian women. Eur Spine J. 2016; 25(6): 1953–1959.
- Robinson HS, Mengshoel AM, Veierød MB, et al. Pelvic girdle pain: potential risk factors in pregnancy in relation to disability and pain intensity three months postpartum. Man Ther. 2010; 15(6): 522–528.
- Albert H, Godskesen M, Westergaard J. Prognosis in four syndromes of pregnancy-related pelvic pain. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica. 2001; 80(6): 505–510.
- Sandall J, Tribe R, Avery L, et al. Short-term and long-term effects of caesarean section on the health of women and children. The Lancet. 2018; 392(10155): 1349–1357.
- group Cc, Abalos E, Addo V, Brocklehurst P, El Sheikh M, Farrell B, et al. Caesarean section surgical techniques: 3 year follow-up of the CORONIS fractional, factorial, unmasked, randomised controlled trial. Lancet. 2016;388(10039):62-72. doi: 10.1016/S0140-6736(16)00204-X. PubMed PMID: 27155903; PubMed Central PMCID: PMCPMC4930950.
- Bi B, Gao S, Ruan F, et al. Analysis on clinical association of uterine scar diverticulum with subsequent infertility in patients underwent cesarean section. Medicine (Baltimore). 2021; 100(41): e27531.
- Tulandi T, Cohen A. Emerging Manifestations of Cesarean Scar Defect in Reproductive-aged Women. J Minim Invasive Gynecol. 2016; 23(6): 893–902.
- Thompson C, French DG, Costache I. Pain management within an enhanced recovery program after thoracic surgery. J Thorac Dis. 2018; 10(Suppl 32): S3773–S3780.
- Scott NB, McDonald D, Campbell J, et al. The use of enhanced recovery after surgery (ERAS) principles in Scottish orthopaedic units--an implementation and follow-up at 1 year, 2010-2011: a report from the Musculoskeletal Audit, Scotland. Arch Orthop Trauma Surg. 2013; 133(1): 117–124.
- Yip VS, Dunne DFJ, Samuels S, et al. Adherence to early mobilisation: Key for successful enhanced recovery after liver resection. Eur J Surg Oncol. 2016; 42(10): 1561–1567.
- Ituk U, Habib AS. Enhanced recovery after cesarean delivery. F1000Res. 2018; 7.
- Prokopowicz A, Korzeniewska A, Byrka K. Patient anxiety of verticalization on day 0 after a Cesarean section. Arch Gynecol Obstet. 2021; 303(2): 391–399.
- Zardosht R, Basiri A, Sahebkar A, et al. Effect of Chamomile Oil on Cesarean Section Pain in Primiparous Women: A Randomized Clinical Trial. Curr Rev Clin Exp Pharmacol. 2021; 16(4): 369–374.
- Abbasijahromi A, Hojati H, Nikooei S, et al. Compare the effect of aromatherapy using lavender and Damask rose essential oils on the level of anxiety and severity of pain following C-section: A double-blinded randomized clinical trial. J Complement Integr Med. 2020; 17(3).
- Abbaspoor Z, Akbari M, Najar S. Effect of foot and hand massage in post-cesarean section pain control: a randomized control trial. Pain Manag Nurs. 2014; 15(1): 132–136.
- Solehati T, Rustina Y. Benson Relaxation Technique in Reducing Pain Intensity in Women After Cesarean Section. Anesth Pain Med. 2015; 5(3): e22236.
- Halperin EC, Brady LW, Wazer DE, Perez CA. Perez & Brady's principles and practice of radiation oncology. Lippincott Williams & Wilkins 2013.
- Mercer NS. Silicone gel in the treatment of keloid scars. Br J Plast Surg. 1989; 42(1): 83–87.
- Panabiere-Castaings MH. Retinoic acid in the treatment of keloids. J Dermatol Surg Oncol. 1988; 14(11): 1275–1276.
- Griffith BH, Monroe CW, McKinney P. A follow-up study on the treatment of keloids with triamicinolone acetonide. Plast Reconstr Surg. 1970; 46(2): 145–150.
- Alven S, Aderibigbe BA. Chitosan and Cellulose-Based Hydrogels for Wound Management. Int J Mol Sci. 2020; 21(24).
- Kim JW, Huh CH, Na JI, et al. Evaluating outcomes of pulsed dye laser therapy combined with intralesional triamcinolone injection after surgical removal of hypertrophic cesarean section scars. J Cosmet Dermatol. 2022; 21(4): 1471–1476.
- Tsai CH, Kao HK, Akaishi S, et al. Combination of 1,064-nm Neodymium-doped Yttrium Aluminum Garnet Laser and Steroid Tape Decreases the Total Treatment Time of Hypertrophic Scars: An Analysis of 40 Cases of Cesarean-Section Scars. Dermatol Surg. 2020; 46(8): 1062–1067.
- Kim J, Lee SH. Therapeutic results and safety of postoperative radiotherapy for keloid after repeated Cesarean section in immediate postpartum period. Radiat Oncol J. 2012; 30(2): 49–52.