Zakażenia perinatalne paciorkowcami grupy B a powikłania u noworodków. Doświadczenia własne
Streszczenie
Wstęp. Paciorkowce grupy B (GBS) to komensalne bakterie ludzkiego organizmu. W niektórych przypadkach mogą jednak stanowić poważne zagrożenie dla życia. Dotyczy to na przykład kobiet w ciąży, u których mogą prowadzić do wielu powikłań oraz zgonu rodzącej. Jednak największe zagrożenie stanowią dla noworodka, gdyż mogą wywołać u niego posocznicę, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie szpiku, a w wielu przypadkach spowodować śmierć. W związku z dużą śmiertelnością noworodków z powodu zakażeń GBS zostały wprowadzone standardy Centers for Diseases Control and Prevention dotyczące badań przesiewowych w kierunku GBS u ciężarnych, jak również okołoporodowa profilaktyka antybiotykowa u matek, u których stwierdzono nosicielstwo tej bakterii.
Cel badań. Analiza stanu klinicznego noworodków matek będących nosicielkami GBS objętych śródporodową profilaktyką.
Materiał i metody. Badaniem objęto grupę 80 kobiet z pozytywnym wynikiem nosicielstwa GBS, które rodziły w Szpitalu Miejskim w Rudzie Śląskiej w okresie od października 2014 do września 2016 roku. U wszystkich wykonano badanie przesiewowe na obecność GBS zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Badaniami objęto również 81 (1 ciąża bliźniacza) noworodków tych matek. Przeprowadzono retrospektywną analizę wybranych zmiennych na podstawie historii choroby.
Wyniki. Pacjentki GBS(+) stanowiły 2,1% (80 kobiet) wszystkich rodzących na Oddziale Ginekologiczno-Położniczym Szpitala Miejskiego w Rudzie Śląskiej w okresie od października 2014 do września 2016 roku (ogółem 3770 porodów). W grupie 81 noworodków (1 ciąża bliźniacza) po porodzie oznaczano stężenie CRP. U 9 noworodków (11%) stwierdzono podwyższone stężenie tego parametru. Dzieci te poddano dalszej uzupełniającej diagnostyce, polegającej na pobraniu wymazu z pępka i ucha. W badanym materiale nie stwierdzono obecności Streptococcus agalactiae. U 2 noworodków (2,4%) zdiagnozowano zapalenie płuc o etiologii bakteryjnej (S. agalactiae). W pierwszym przypadku diagnozę ustalono w 50. dobie po porodzie, a w drugim w 120. dobie.
Wśród noworodków wyodrębniono grupę 8 dzieci, których parametry życiowe w 1. minucie zostały ocenione na 5 punktów w skali Apgar. W kolejnych minutach (3. i 5.) stan dzieci się stabilizował, aż w 10. minucie parametry osiągnęły prawidłowe wartości. Niska ocena parametrów życiowych wiązała się głównie ze współistniejącymi jednostkami chorobowymi.
Wnioski. Prawidłowo przeprowadzona profilaktyka śródporodowa zakażeń GBS u nosicielek zmniejsza ryzyko powikłań u noworodków; w badanej grupie dzieci nie stwierdzono zakażeń wczesnych. Powyższe wyniki mają potwierdzenie w dostępnych danych literaturowych. Dodatkowo u 2 (2,4%) noworodków zdiagnozowano powikłania późne w postaci zapalenia płuc o etiologii GBS pomimo zastosowanej antybiotykoterapii. Problem nosicielstwa, profilaktyki i zakażeń GBS noworodków wymaga dalszych badań i analiz.
Słowa kluczowe: paciorkowce grupy Bprofilaktyka antybiotykowazakażenia noworodków
Referencje
- Simonsen KA, Anderson-Berry AL, Delair SF, et al. Early-onset neonatal sepsis. Clin Microbiol Rev. 2014; 27(1): 21–47.
- Cieslewicz MJ, Chaffin D, Glusman G, et al. Structural and genetic diversity of group B streptococcus capsular polysaccharides. Infect Immun. 2005; 73(5): 3096–3103.
- Bayó M, Berlanga M, Agut M. Vaginal microbiota in healthy pregnant women and prenatal screening of group B streptococci (GBS). Int Microbiol. 2002; 5(2): 87–90.
- Pruss A, Galant K, Giebrys-Kalemba S. Analiza badań przesiewowych w kierunku Streptococcus agalactiae u kobiet w ciąży z regionu Pomorza Zachodniego. Ginekol Pol. 2015; 86: 616S–621S.
- Bigos M, Łysakowska M, Wasiela M. Zakażenia okołoporodowe o etiologii Streptococcus agalactiae. Post Mikrobiol. 2012; 51: 299S–308S.
- Meyn LA, Krohn MA, Hillier SL. Rectal colonization by group B Streptococcus as a predictor of vaginal colonization. Am J Obstet Gynecol. 2009; 201(1): 76.e1–76.e7.
- Sajdak S, Kampioni M. Profilaktyka zakażeń paciorkowcami grupy B (GBS) w ginekologii i neonatologii. Forum Zakażeń. 2012; 3(1): 37S–41S.
- Gospodarek E, Racinowski F. Streptococcus agalactiae – istotny patogen okresu noworodkowego. Med Biol Sci. 2009; 23: 5S–10S.
- Sieroszewski P, Bober Ł, Kłosiński W. Zakażenia podczas ciąży. Perinatol Neonatol Ginekol. 2012; 5(2): 65–84S.
- El Beitune P, Duarte G, Maffei CM. Colonization by Streptococcus agalactiae during pregnancy: maternal and perinatal prognosis. Braz J Infect Dis. 2005; 9(4): 276–282.
- Kornacki J, Kornacka A, Skrzypczak J, et al. Wyniki perinatologiczne u kobiet- nosicielek paciorkowców grupy B. Klin Perinatol Ginekol. 2004; 40(1): 24S–29S.
- Heczko P, Niemiec T, Lauterbauch R, et al. Zalecenia dotyczące wykrywania nosicielstwa paciorkowców grupy B (GBS) u kobiet w ciąży i zapobiegania zakażeniom u noworodków spowodowanych przez ten drobnoustrój. Zakażenia. 2008; 2: 20S–26S.
- Kotarski J, Heczko PB, Lauterbach R, et al. Rekomendacje skiego Towarzystwa ogicznego dotyczące wykrywania nosicielstwa paciorkowców grupy B (GBS) u kobiet w ciąży i zapobiegania zakażeniom u noworodków. Ginekol Pol. 2008; 79: 221S–223S.
- Verani JR, McGee L, Schrag SJ, et al. Division of Bacterial Diseases, National Center for Immunization and Respiratory Diseases, Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Prevention of perinatal group B streptococcal disease – revised guidelines from CDC, 2010. MMWR Recomm Rep. 2010; 59(RR-10): 1–36.
- Laborada G, Rego M, Jain A, et al. Diagnostic value of cytokines and C-reactive protein in the first 24 hours of neonatal sepsis. Am J Perinatol. 2003; 20(8): 491–501.
- Wrodycki W. Przydatność oznaczania prokalcytoniny (PCT) w surowicy krwi u chorych diagnozowanych w oddziałach obserwacyjno-zakaźnych. Przegl Epidemiol. 2003; 57: 211–219S.
- Przedpełska-Winiarczyk M, Kułak W. Skala Apgar obecnie. Probl Hig Epidemiol. 2011; 92(1): 25–29S.
- Kociszewska-Najman B, Oslislo A, Szymusik I, et al. Śródporodowa profilaktyka zakażeń paciorkowcami grupy B-doświadczenia własne. Ginekol Pol. 2010; 81: 913S917S.
- Szwabowicz K, Panasiuk A. Nosicielstwo paciorkowca grupy B u kobiet ciężarnych – standardy postępowania. Przegl. Epidemiol. 2012; 66: 33.
- Prośniewska M, Kalinka J, Bigos M, et al. Ocena oporności paciorkowców hemolizujących grupy B na podstawie badań własnych. Ginekol Pol. 2015; 85: 688S–694S.
- Kraśnianin E, Skret-Magierło J, Witalis J, et al. The incidence of Streptococcus Group B in 100 parturient women and the transmission of pathogens to the newborn. Ginekol Pol. 2009; 80(4): 285–289.
- Yow MD, Mason EO, Leeds LJ, et al. Ampicillin prevents intrapartum transmission of group B streptococcus. JAMA. 1979; 241(12): 1245–1247.
- Velaphi S, Siegel JD, Wendel GD, et al. Early-onset group B streptococcal infection after a combined maternal and neonatal group B streptococcal chemoprophylaxis strategy. Pediatrics. 2003; 111(3): 541–547.
- Puopolo KM, Madoff LC, Eichenwald EC. Early-onset group B streptococcal disease in the era of maternal screening. Pediatrics. 2005; 115(5): 1240–1246.
- Dobrowolska-Redo A, Romejko-Wolniewicz E, Zaręba-Szczudlik J, et al. Porównanie przebiegu porodu, wczesnego połogu i okresu noworodkowego w zależności od flory bakteryjnej obecnej w wymazie z dróg rodnych. Perinatol Neonatol Ginekol. 2013; 6(2): 73–80S.
- Bromberger P, Lawrence JM, Braun D, et al. The Influence of intrapartum antibiotics on the clinical spectrum of early-onset group B streptococcal infection in term infants. Pediatrics. 2000; 106(2): 244–250.
- Szymusik I, Kosińska-Kaczyńska K, Pietrzak B, et al. Czy nadszedł czas na zmiany w badaniach przesiewowych w kierunku nosicielstwa GBS? Ginekol Pol. 2014; 85: 456–460S.
- Koenig JM, Keenan WJ. Group B streptococcus and early-onset sepsis in the era of maternal prophylaxis. Pediatr Clin North Am. 2009; 56(3): 689–711.
- Elvedi-Gasparović V, Peter B. Maternal group B streptococcus infection, neonatal outcome and the role of preventive strategies. Coll Antropol. 2008; 32(1): 147–151.
- Baker CJ, Paoletti LC, Rench MA, et al. Use of capsular polysaccharide-tetanus toxoid conjugate vaccine for type II group B Streptococcus in healthy women. J Infect Dis. 2000; 182(4): 1129–1138.
- Andreas NJ, Al-Khalidi A, Jaiteh M, et al. Role of human milk oligosaccharides in Group B Streptococcus colonisation. Clin Transl Immunology. 2016; 5(8): 99S–105S.
