Witamina D w prewencji i leczeniu chorób układu krążenia
Streszczenie
Witamina D wywiera istotny wpływ na wiele tkanek i narządów, w tym układ sercowo-naczyniowy. Obecność receptorów dla witaminy D stwierdzono w kardiomiocytach oraz w komórkach mięśni gładkich naczyń i endotelium. Liczne badania epidemiologiczne wykazały ścisły związek między niedoborem witaminy D a większą częstością poważnych chorób układu krążenia. Niskie stężenie 25-hydroksy witaminy D (25OHD) w surowicy krwi zidentyfikowano jako czynnik ryzyka zwiększonej sztywności naczyń, dysfukcji endotelium, miażdżycy, a także nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, zawału serca, udaru mózgu, nagłej śmierci sercowej i niewydolności krążenia. Badania obserwacyjne ujawniły, nieliniową, odwróconą zależność w kształcie litery J, między stężeniem 25-hydroksy witaminy D a zdarzeniami sercowo-naczyniowymi, z najniższą śmiertelnością sercowo-naczyniową, gdy stężenie kalcydiolu wynosi 28-34 ng/ml. Wyniki badań epidemiologicznych pozostają w sprzeczności z wynikami badań interwencyjnych z suplementacją witaminy D u pacjentów z chorobami układu krążenia. Ostatnio opublikowane randomizowane, kontrolowane placebo badania kliniczne w większości nie wykazują istotnego, korzystnego wpływu witaminy D na poważne zdarzenia sercowo-naczyniowe, takie jak zawał serca, udar mózgu i śmiertelność z powodu chorób układu krążenia. Coraz więcej danych wskazuje, że suplementacja witaminy D oddziałuje korzystnie jedynie u pacjentów z niedoborem witaminy D. Brak wystarczającego odsetka uczestników z niskim stężeniem 25OHD w ostatnio opublikowanych badaniach klinicznych może tłumaczyć brak pozytywnego wpływu witaminy D obserwowany u pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego.
Słowa kluczowe: witamina Dkalcydiolukład sercowo-naczyniowy
Referencje
- Terushkin V, Bender A, Psaty EL, et al. Estimated equivalency of vitamin D production from natural sun exposure versus oral vitamin D supplementation across seasons at two US latitudes. J Am Acad Dermatol. 2010; 62(6): 929.e1–929.e9.
- Pludowski P, Holick MF, Grant WB, et al. Vitamin D supplementation guidelines. J Steroid Biochem Mol Biol. 2018; 175: 125–135.
- Pilz S, Zittermann A, Trummer C, et al. Vitamin D testing and treatment: a narrative review of current evidence. Endocr Connect. 2019; 8(2): R27–R43.
- Holick MF, Binkley NC, Bischoff-Ferrari HA, et al. Endocrine Society. Evaluation, treatment, and prevention of vitamin D deficiency: an Endocrine Society clinical practice guideline. J Clin Endocrinol Metab. 2011; 96(7): 1911–1930.
- Norman AW. From vitamin D to hormone D: fundamentals of the vitamin D endocrine system essential for good health. Am J Clin Nutr. 2008; 88(2): 491S–499S.
- Khammissa RAG, Fourie J, Motswaledi MH, et al. The Biological Activities of Vitamin D and Its Receptor in Relation to Calcium and Bone Homeostasis, Cancer, Immune and Cardiovascular Systems, Skin Biology, and Oral Health. Biomed Res Int. 2018; 2018: 9276380.
- Zittermann A, Trummer C, Theiler-Schwetz V, et al. Vitamin D and Cardiovascular Disease: An Updated Narrative Review. Int J Mol Sci. 2021; 22(6).
- Nitsa A, Toutouza M, Machairas N, et al. Vitamin D in Cardiovascular Disease. In Vivo. 2018; 32(5): 977–981.
- Verdoia M, Pergolini P, Nardin M, et al. Novara Atherosclerosis Study Group (NAS), Novara Atherosclerosis Study Group (NAS), Novara Atherosclerosis Study Group (NAS), Novara Atherosclerosis Study Group (NAS), Novara Atherosclerosis Study Group (NAS), Novara Atherosclerosis Study Group (NAS), Novara Atherosclerosis Study Group (NAS), Novara Atherosclerosis Study Group (NAS), Novara Atherosclerosis Study Group (NAS), Novara Atherosclerosis Study Group (NAS), Novara Atherosclerosis Study Group (NAS), Novara Atherosclerosis Study Group (NAS), Novara Atherosclerosis Study Group (NAS), Novara Atherosclerosis Study Group, Novara Atherosclerosis Study Group (NAS). Prevalence and predictors of high-on treatment platelet reactivity with ticagrelor in ACS patients undergoing stent implantation. Vascul Pharmacol. 2016; 77(4): 48–53.
- Cosentino N, Campodonico J, Milazzo V, et al. Vitamin D and Cardiovascular Disease: Current Evidence and Future Perspectives. Nutrients. 2021; 13(10).
- Pérez-Hernández N, Aptilon-Duque G, Nostroza-Hernández MC, et al. Vitamin D and its effects on cardiovascular diseases: a comprehensive review. Korean J Intern Med. 2016; 31(6): 1018–1029.
- Wang TJ, Pencina MJ, Booth SL, et al. Vitamin D deficiency and risk of cardiovascular disease. Circulation. 2008; 117(4): 503–511.
- Giovannucci E, Liu Y, Hollis BW, et al. 25-hydroxyvitamin D and risk of myocardial infarction in men: a prospective study. Arch Intern Med. 2008; 168(11): 1174–1180.
- Brinkley DM, Ali OM, Zalawadiya SK, et al. Vitamin D and Heart Failure. Curr Heart Fail Rep. 2017; 14(5): 410–420.
- Verdoia M, Schaffer A, Sartori C, et al. Vitamin D deficiency is independently associated with the extent of coronary artery disease. Eur J Clin Invest. 2014; 44(7): 634–642.
- Anderson JL, May HT, Horne BD, et al. Intermountain Heart Collaborative (IHC) Study Group. Relation of vitamin D deficiency to cardiovascular risk factors, disease status, and incident events in a general healthcare population. Am J Cardiol. 2010; 106(7): 963–968.
- Liu LCY, Voors AA, van Veldhuisen DJ, et al. Vitamin D status and outcomes in heart failure patients. Eur J Heart Fail. 2011; 13(6): 619–625.
- Crowe FL, Thayakaran R, Gittoes N, et al. Non-linear associations of 25-hydroxyvitamin D concentrations with risk of cardiovascular disease and all-cause mortality: Results from The Health Improvement Network (THIN) database. J Steroid Biochem Mol Biol. 2019; 195: 105480.
- Durup D, Jørgensen HL, Christensen J, et al. A Reverse J-Shaped Association Between Serum 25-Hydroxyvitamin D and Cardiovascular Disease Mortality: The CopD Study. J Clin Endocrinol Metab. 2015; 100(6): 2339–2346.
- Latic N, Erben RG. Vitamin D and Cardiovascular Disease, with Emphasis on Hypertension, Atherosclerosis, and Heart Failure. Int J Mol Sci. 2020; 21(18).
- Witte KK, Byrom R, Gierula J, et al. Effects of Vitamin D on Cardiac Function in Patients With Chronic HF: The VINDICATE Study. J Am Coll Cardiol. 2016; 67(22): 2593–2603.
- Scragg R, Stewart AW, Waayer D, et al. Effect of Monthly High-Dose Vitamin D Supplementation on Cardiovascular Disease in the Vitamin D Assessment Study : A Randomized Clinical Trial. JAMA Cardiol. 2017; 2(6): 608–616.
- Christen WG, Cook NR, Manson JE, et al. VITAL Research Group, VITAL Research Group, VITAL Research Group. The VITamin D and OmegA-3 TriaL (VITAL): rationale and design of a large randomized controlled trial of vitamin D and marine omega-3 fatty acid supplements for the primary prevention of cancer and cardiovascular disease. Contemp Clin Trials. 2012; 33(1): 159–171.
- Zittermann A, Ernst JB, Prokop S, et al. Effect of vitamin D on all-cause mortality in heart failure (EVITA): a 3-year randomized clinical trial with 4000 IU vitamin D daily. Eur Heart J. 2017; 38(29): 2279–2286.
- Barbarawi M, Kheiri B, Zayed Y, et al. Vitamin D Supplementation and Cardiovascular Disease Risks in More Than 83 000 Individuals in 21 Randomized Clinical Trials: A Meta-analysis. JAMA Cardiol. 2019; 4(8): 765–776.
- Forman JP, Scott JB, Ng K, et al. Effect of vitamin D supplementation on blood pressure in blacks. Hypertension. 2013; 61(4): 779–785.
- Arora P, Song Y, Dusek J, et al. Vitamin D therapy in individuals with prehypertension or hypertension: the DAYLIGHT trial. Circulation. 2015; 131(3): 254–262.
- Giustina A, Bouillon R, Binkley N, et al. Controversies in Vitamin D: A Statement From the Third International Conference. JBMR Plus. 2020; 4(12): e10417.
- Bouillon R. Comparative analysis of nutritional guidelines for vitamin D. Nature Reviews Endocrinology. 2017; 13(8): 466–479.
