Różnicowanie ostrego udaru niedokrwiennego z przemijającymi napadami niedokrwiennymi (TIA) w praktyce lekarza rodzinnego.
, 1
Streszczenie
Zarówno TIA jak i udar niedokrwienny mózgu są stanami bezpośrednio zagrażającymi życiu i zdrowiu. Wiedza lekarza rodzinnego na temat objawów oraz postępowania przedszpitalnego jest kluczowa i niewątpliwie może przyczynić się do poprawy diagnostyki oraz co za tym idzie, poprawy leczenia i wtórnej prewencji incydentów mózgowych. Ostre przemijające niedokrwienie mózgu należy traktować jako stan nagły, wymagający takiego samego postępowania diagnostycznego jak w ostrym udarze niedokrwiennym. Diagnostyka u chorych z TIA jest równie pilna jak w przypadku udaru niedokrwiennego, ponieważ u ok. 10% tych pacjentów w ciągu kolejnych 48 godzin pojawi się udar. Osoby z objawami TIA lub takie, u których na podstawie wywiadu i oceny klinicznej istnieje wysokie ryzyko wystąpienia następczego udaru mózgu, powinny być kierowane do natychmiastowej hospitalizacji. W pozostałych przypadkach niższego ryzyka następczego udaru należy przeprowadzić jak najszybszą diagnostykę i wdrożyć profilaktykę wtórną. Dobra komunikacja oraz współpraca lekarza w POZ z najbliższą poradnią neurologiczną może przekładać się na lepszą realizację zaleceń.
Słowa kluczowe: TIAudar niedokrwienny mózguwtórna profilaktyka incydentów mózgowychnastępcze udary mózgukomunikacjawspółpraca lekarzy rodzinnych z neurologami
Referencje
- Ringelstein EB, Henningsen H. Primärprävention des Schlaganfalls. Dtsch Arztebl. 2001; 98: 323–328.
- Daffertshofer M, Mielke O, Pullwitt A, et al. Transient ischemic attacks are more than "ministrokes". Stroke. 2004; 35(11): 2453–2458.
- Dennis MS, Bamford JM, Sandercock PA, et al. A comparison of risk factors and prognosis for transient ischemic attacks and minor ischemic strokes. The Oxfordshire Community Stroke Project. Stroke. 1989; 20(11): 1494–1499.
- Johnston SC, Gress DR, Browner WS, et al. Short-term prognosis after emergency department diagnosis of TIA. JAMA. 2000; 284(22): 2901–2906.
- Albers GW, Caplan LR, Easton JD, et al. TIA Working Group. Transient ischemic attack--proposal for a new definition. N Engl J Med. 2002; 347(21): 1713–1716.
- Easton J, Saver J, Albers G, et al. Definition and Evaluation of Transient Ischemic Attack. Stroke. 2009; 40(6): 2276–2293.
- Brent Si, Gadegbeku AB, Cirignano B. Transient ischemic attack: Part II. risk factor modification and treatment. Am Fam Physician. ; 2012: 86.
- Albucher JF, Martel P, Mas JL. Clinical practice guidelines: diagnosis and immediate management of transient ischemic attacks in adults. Cerebrovasc Dis. 2005; 20(4): 220–225.
- Członkowska A, Litwin T. Postępowanie diagnostyczne i leczenie w udarze mózgu. Leksykon-Vademecum Neurol i Psychiatry. 2008.
- Béjot Y, Brenière C, Graber M, et al. Contemporary Epidemiology of Transient Ischemic Attack in Dijon, France (2013-2015). Neuroepidemiology. 2017; 49(3-4): 135–141.
- Nolte CH, Müller-Nordhorn J, Jungehülsing GJ, et al. Symptome, Risikofaktoren und Ätiologie von transitorisch ischämischer Attacke und Schlaganfall. Der Nervenarzt. 2005; 76(10): 1231–1238.
- Stępień A. Neurologia. Medicon, Warszawa 2014.
- Levy DE. How transient are transient ischemic attacks? Neurology. 1988; 38(5): 674–677.
- Ay H, Arsava E, Johnston S, et al. C linical- and I maging-Based P rediction of Stroke Risk After Transient Ischemic Attack. Stroke. 2009; 40(1): 181–186.
- Mazur R. Udar mózgu — pierwsze objawy. Chor Serca i Naczyń. 2005: 84–87.
- Nowak S, Prêdota-panecka H, Baszczyk B, Koodziejska E, Florin-dziopa I, Nowak W. Objawy zapowiadające oraz czynniki ryzyka udarów mózgu w materiale własnym (1973–2003). 2007; 1–6.
- Castle J, Mlynash M, Lee K, et al. Agreement regarding diagnosis of transient ischemic attack fairly low among stroke-trained neurologists. Stroke. 2010; 41(7): 1367–1370.
- Rothwell PM, Giles MF. Effect of urgent treatment of transient ischaemic attack and minor stroke on early recurrent stroke (EXPRESS study): a prospective population-based sequential comparison. Lancet. 2008: 1432–1442.
- Ferro JM, Falcão I, Rodrigues G, et al. Diagnosis of transient ischemic attack by the nonneurologist. A validation study. Stroke. 1996; 27(12): 2225–2229.
- Amort M, Fluri F, Schäfer J, et al. Transient ischemic attack versus transient ischemic attack mimics: frequency, clinical characteristics and outcome. Cerebrovasc Dis. 2011; 32(1): 57–64.
- Hand PJ, Kwan J, Lindley RI, et al. Distinguishing between stroke and mimic at the bedside: the brain attack study. Stroke. 2006; 37(3): 769–775.
- Hartl E. Synkopen, transitorische ischämische Attacke, transiente globale Amnesie und Migräne. Der Nervenarzt. 2017; 88(10): 1126–1132.
- Shah KH, Metz HA, Edlow JA, et al. Transient ischemic attack: review for the emergency physician. Ann Emerg Med. 2004; 43(5): 592–604.
- El Ammar F, Ardelt A, Del Brutto VJ, et al. BE-FAST: A Sensitive Screening Tool to Identify In-Hospital Acute Ischemic Stroke. J Stroke Cerebrovasc Dis. 2020; 29(7): 104821.
- Sorensen AG, Ay H. Transient ischemic attack: definition, diagnosis, and risk stratification. Neuroimaging Clin N Am. 2011; 21(2): 303–313, x.
- Rothwell PM, Giles MF, Flossmann E, et al. A simple score (ABCD) to identify individuals at high early risk of stroke after transient ischaemic attack. Lancet. 2005; 366(9479): 29–36.
- Swain S, Swain S, Rudd A, et al. Multidisciplinary Guideline Development Group, Guideline Development Group. Diagnosis and initial management of transient ischaemic attack. Clin Med (Northfield Il). 2011; 20: 35–40.
- Simmons BB, Cirignano B, Gadegbeku AB. Transient ischemic attack: Part I. Diagnosis and evaluation. Am Fam Physician. 2012; 86(6): 521–526.
- Wiszniewska M, Kobayashi A, Członkowska A. Postępowanie w udarze mózgu Skrót Wytycznych Grupy Ekspertów Sekcji Chorób Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Neurologicznego z 2012 roku. Pol. Przegl. Neurol. 2012; 8(4): 161–175.
- Siket MS, Edlow JM. Transient Ischemic Attack : An Evidence-Based Update. Emerg Med Pract. 2013; 16(1).
- Miller EL, Murray L, Richards L, et al. American Heart Association Council on Cardiovascular Nursing and the Stroke Council. Comprehensive overview of nursing and interdisciplinary rehabilitation care of the stroke patient: a scientific statement from the American Heart Association. Stroke. 2010; 41(10): 2402–2448.
- Błażejewska-Hyżorek B, Czernuszenko A, Członkowska A, et al. Wytyczne postępowania w udarze mózgu. Polski Przegląd Neurologiczny. 2019; 15(A): 1–156.
