Ocena geriatryczna w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej

Streszczenie

Badania demograficzne od dawna zwracają uwagę na fakt starzenia się społeczeństw na całym świecie. Do 2030 r. odsetek osób w wieku powyżej 65 lat wzrośnie w krajach uprzemysłowionych z obecnych 15 % do 22 %. Jeszcze większego tempa nabierze przyrost liczby osób powyżej 80 r.ż. U osób w wieku podeszłym poza niezwykle istotnym spadkiem sprawności funkcjonalnej, bardzo ważnymi problemami stają się też zaburzenia poznawcze (demencja, majaczenie), depresja, zaburzenia równowagi i upadki, nietrzymanie moczu i kału, odleżyny i owrzodzenia, zaburzenia wzroku i słuchu, zespoły jatrogenne, wielochorobowość i wielolekowość. Zostały one po raz pierwszy opisane w 1976 r. przez Isaaca Bernarda, który użył terminu „wielkie problemy geriatryczne”. Uznał, że stany te reprezentują osoby kruche (frail). Wykazano, że zespoły geriatryczne znacznie silniej niż choroby przewlekłe np. choroba Parkinsona, udar mózgu czy niewydolność serca determinują niepełnosprawność pensjonariuszy ośrodków opieki długoterminowej. Podobnie w przypadku osób starszych pozostających w swoich domach ponad 80 % ocenia swój stan zdrowia jako zły w sytuacji współwystępowania trudności w chodzeniu, silnego bólu czy też zaburzeń depresyjnych. Dlatego też zespoły geriatryczne powinny stać się celem interwencji, zróżnicowanych w zależności miedzy innymi od stopnia zaburzeń poznawczych, mających na celu zmniejszenie ryzyka rozwoju niepełnosprawności. Niestety, diagnostyka i leczenie zespołów geriatrycznych w ramach oceny geriatrycznej w podstawowej opiece zdrowotnej pozostają nadal niepełne lub całkowicie pomijane. Najważniejszą przyczyną takiego stanu rzeczy jest brak czasu potrzebnego na jej przeprowadzenie. Nie bez znaczenia jest też brak informacji oraz narzędzi do jej wykonania. Pragmatyczne podejście do oceny geriatrycznej w warunkach opieki podstawowej powinno polegać na wykonywaniu krótkich testów przesiewowych, które identyfikują pacjentów geriatrycznych z zespołem kruchości (frail). W drugim etapie u tych chorych powinna istnieć możliwość przeprowadzenia całościowej oceny geriatrycznej.