Tom 13, Nr 1 (2019)
Wybrane problemy kliniczne
Opublikowany online: 2019-02-06
Wyświetlenia strony
1130
Wyświetlenia/pobrania artykułu
3110
Niesprawność u chorych na stwardnienie rozsiane — charakterystyka kliniczna i podstawy leczenia objawowego dla lekarzy rodzinnych
Forum Medycyny Rodzinnej 2019;13(1):19-29.
Streszczenie
Stwardnienie rozsiane (MS-multiple sclerosis) jest przewlekłą, zapalną chorobą ośrodkowego układu nerwowego, w przebiegu której dochodzi do demielinizacji i neurozwyrodnienia, ujawniających się w badaniu obrazowym rezonansu magnetycznego jako rozsiane, mnogie ogniska uszkodzenia. Klinicznie MS prowadzi do rozwoju w różnych objawów neurologicznych oraz postępu niepełnosprawności. Najczęściej stosowanymi w ocenie niesprawności skalami są EDSS (Expanded Disability Status Scale) oraz MSFC (MS Functional Composite). Wcześnie rozpoczęte leczenie immunomodulujące oraz terapia objawowa mają podstawowe znaczenie w opiece medycznej nad pacjentami z SM.
Słowa kluczowe: stwardnienie rozsianeniesprawnośćEDSSMSFC
Referencje
- Kurtzke JF. Rating neurologic impairment in multiple sclerosis: an expanded disability status scale (EDSS). Neurology. 1983; 33(11): 1444–1452.
- Walczak A. Skale kliniczne oceny niesprawności — znaczenie praktyczne. Pol Prz Neurol. 2008; 4(Supl. A): 70.
- Cohen JA, Rae-Grant A. Handbook of Multiple Sclerosis. Springer Healthcare, Tarporley 2012: 8–13.
- Opara J. Neurorehabilitacja. Elamed, Katowice 2011: 361.
- Gallien P, Gich J, Sánchez-Dalmau B, et al. Multidisciplinary management of multiple sclerosis symptoms. Eur Neurol. 2014; 72(Suppl. 1): 20–25.
- Olek M. Multiple sclerosis. Etiology, diagnosis, and new treatment strategies. Humana Press, New York 2005.
- Zadro I, Barun B, Habek M, et al. Isolated cranial nerve palsies in multiple sclerosis. Clin Neurol Neurosurg. 2008; 110(9): 886–888.
- Henze T, Feneberg W, Flachenecker P, et al. New aspects of symptomatic MS treatment, part 4 — sexual dysfunction and eye movement disorders. Nervenarzt. 2018; 89(2): 193–197.
- Fabian M, Krieger S, Lublin FD. Multiple sclerosis and other inflammatory demyelinatingdiseases of the central nervous system. In: Daroff RB, Jankovic J, Mazziotta JC, Pomeroy SL. ed. Bradley's Neurology in Clinical Practice. Elsevier, Amsterdam 2015: 1159–1186.
- Otero-Romero S, Sastre-Garriga J, Comi G, et al. Pharmacological management of spasticity in multiple sclerosis: systematic review and consensus paper. Mult Scler. 2016; 22(11): 1386–1396.
- Amatya B, Khan F, La Mantia L, et al. Non pharmacological interventions for spasticity in multiple sclerosis. Cochrane Database Syst Rev. 2013(2): CD009974.
- Selmaj K. Stwardnienie rozsiane. Termedia, Poznań 2013: 106–110.
- Panicker JN, Fowler CJ, Kessler TM. Lower urinary tract dysfunction in the neurological patient: clinical assessment and management. Lancet Neurol. 2015; 14(7): 720–732.
- Guidelines on Neuro-Urology by European Association of Urology 2015. http://uroweb.org/wp-content/uploads/21-Neuro-Urology_LR2.pdf (26.10.2018).
- Gallien P, Gich J, Sánchez-Dalmau B, et al. Multidisciplinary management of multiple sclerosis symptoms. Eur Neurol. 2014; 72(Suppl 1): 20–25.
- Rao SM. Neuropsychology of multiple sclerosis. Current Opinion in Neurology. 1995; 8(3): 216–220.
- Di Filippo M, Portaccio E, Mancini A, et al. Multiple sclerosis and cognition: synaptic failure and network dysfunction. Nat Rev Neurosci. 2018; 19(10): 599–609.
- Messina S, Patti F. Gray matters in multiple sclerosis: cognitive impairment and structural MRI. Mult Scler Int. 2014; 2014: 1–9.
- Seniów J. Funkcjonowanie poznawcze chorych ze stwardnieniem rozsianym. Farmakoter Psychiatr Neurol. 2005; 21(3): 283–287.
- Benedict RHB, DeLuca J, Enzinger C, et al. Neuropsychology of multiple sclerosis: looking back and moving forward. J Int Neuropsychol Soc. 2017; 23(9–10): 832–842.
- Paparrigopoulos T, Ferentinos P, Kouzoupis A, et al. The neuropsychiatry of multiple sclerosis: focus on disorders of mood, affect and behaviour. Int Rev Psychiatry. 2010; 22(1): 14–21.
- Toosy A, Ciccarelli O, Thompson A. Symptomatic treatment and management of multiple sclerosis. In: Goodin DS. ed. Handbook of Clinical Neurology, vol. 122 (3rd series). Elsevier, Amsterdam 2014: 513–562.
- Iriarte J, Subirá ML, Castro P. Modalities of fatigue in multiple sclerosis: correlation with clinical and biological factors. Mult Scler. 2000; 6(2): 124–130.
- Merkelbach S, Schulz H, Kölmel HW, et al. Fatigue, sleepiness, and physical activity in patients with multiple sclerosis. J Neurol. 2011; 258(1): 74–79.
- Miller P, Soundy A. The pharmacological and non-pharmacological interventions for the management of fatigue related multiple sclerosis. J Neurol Sci. 2017; 381: 41–54.
- O'Connor AB, Schwid SR, Herrmann DN, et al. Pain associated with multiple sclerosis: systematic review and proposed classification. Pain. 2008; 137(1): 96–111.
