Tom 13, Nr 1 (2019)
Wybrane problemy kliniczne
Opublikowany online: 2019-02-06

dostęp otwarty

Wyświetlenia strony 1104
Wyświetlenia/pobrania artykułu 3076
Pobierz cytowanie

Eksport do Mediów Społecznościowych

Eksport do Mediów Społecznościowych

Niesprawność u chorych na stwardnienie rozsiane — charakterystyka kliniczna i podstawy leczenia objawowego dla lekarzy rodzinnych

Magdalena Chylińska12, Jakub Komendziński2, Bartosz Karaszewski2
Forum Medycyny Rodzinnej 2019;13(1):19-29.

Streszczenie

Stwardnienie rozsiane (MS-multiple sclerosis) jest przewlekłą, zapalną chorobą ośrodkowego układu nerwowego, w przebiegu której dochodzi do demielinizacji i neurozwyrodnienia, ujawniających się w badaniu obrazowym rezonansu magnetycznego jako rozsiane, mnogie ogniska uszkodzenia. Klinicznie MS prowadzi do rozwoju w różnych objawów neurologicznych oraz postępu niepełnosprawności. Najczęściej stosowanymi w ocenie niesprawności skalami są EDSS (Expanded Disability Status Scale) oraz MSFC (MS Functional Composite). Wcześnie rozpoczęte leczenie immunomodulujące oraz terapia objawowa mają podstawowe znaczenie w opiece medycznej nad pacjentami z SM.

Artykuł dostępny w formacie PDF

Pokaż PDF Pobierz plik PDF

Referencje

  1. Kurtzke JF. Rating neurologic impairment in multiple sclerosis: an expanded disability status scale (EDSS). Neurology. 1983; 33(11): 1444–1452.
  2. Walczak A. Skale kliniczne oceny niesprawności — znaczenie praktyczne. Pol Prz Neurol. 2008; 4(Supl. A): 70.
  3. Cohen JA, Rae-Grant A. Handbook of Multiple Sclerosis. Springer Healthcare, Tarporley 2012: 8–13.
  4. Opara J. Neurorehabilitacja. Elamed, Katowice 2011: 361.
  5. Gallien P, Gich J, Sánchez-Dalmau B, et al. Multidisciplinary management of multiple sclerosis symptoms. Eur Neurol. 2014; 72(Suppl. 1): 20–25.
  6. Olek M. Multiple sclerosis. Etiology, diagnosis, and new treatment strategies. Humana Press, New York 2005.
  7. Zadro I, Barun B, Habek M, et al. Isolated cranial nerve palsies in multiple sclerosis. Clin Neurol Neurosurg. 2008; 110(9): 886–888.
  8. Henze T, Feneberg W, Flachenecker P, et al. New aspects of symptomatic MS treatment, part 4 — sexual dysfunction and eye movement disorders. Nervenarzt. 2018; 89(2): 193–197.
  9. Fabian M, Krieger S, Lublin FD. Multiple sclerosis and other inflammatory demyelinatingdiseases of the central nervous system. In: Daroff RB, Jankovic J, Mazziotta JC, Pomeroy SL. ed. Bradley's Neurology in Clinical Practice. Elsevier, Amsterdam 2015: 1159–1186.
  10. Otero-Romero S, Sastre-Garriga J, Comi G, et al. Pharmacological management of spasticity in multiple sclerosis: systematic review and consensus paper. Mult Scler. 2016; 22(11): 1386–1396.
  11. Amatya B, Khan F, La Mantia L, et al. Non pharmacological interventions for spasticity in multiple sclerosis. Cochrane Database Syst Rev. 2013(2): CD009974.
  12. Selmaj K. Stwardnienie rozsiane. Termedia, Poznań 2013: 106–110.
  13. Panicker JN, Fowler CJ, Kessler TM. Lower urinary tract dysfunction in the neurological patient: clinical assessment and management. Lancet Neurol. 2015; 14(7): 720–732.
  14. Guidelines on Neuro-Urology by European Association of Urology 2015. http://uroweb.org/wp-content/uploads/21-Neuro-Urology_LR2.pdf (26.10.2018).
  15. Gallien P, Gich J, Sánchez-Dalmau B, et al. Multidisciplinary management of multiple sclerosis symptoms. Eur Neurol. 2014; 72(Suppl 1): 20–25.
  16. Rao SM. Neuropsychology of multiple sclerosis. Current Opinion in Neurology. 1995; 8(3): 216–220.
  17. Di Filippo M, Portaccio E, Mancini A, et al. Multiple sclerosis and cognition: synaptic failure and network dysfunction. Nat Rev Neurosci. 2018; 19(10): 599–609.
  18. Messina S, Patti F. Gray matters in multiple sclerosis: cognitive impairment and structural MRI. Mult Scler Int. 2014; 2014: 1–9.
  19. Seniów J. Funkcjonowanie poznawcze chorych ze stwardnieniem rozsianym. Farmakoter Psychiatr Neurol. 2005; 21(3): 283–287.
  20. Benedict RHB, DeLuca J, Enzinger C, et al. Neuropsychology of multiple sclerosis: looking back and moving forward. J Int Neuropsychol Soc. 2017; 23(9–10): 832–842.
  21. Paparrigopoulos T, Ferentinos P, Kouzoupis A, et al. The neuropsychiatry of multiple sclerosis: focus on disorders of mood, affect and behaviour. Int Rev Psychiatry. 2010; 22(1): 14–21.
  22. Toosy A, Ciccarelli O, Thompson A. Symptomatic treatment and management of multiple sclerosis. In: Goodin DS. ed. Handbook of Clinical Neurology, vol. 122 (3rd series). Elsevier, Amsterdam 2014: 513–562.
  23. Iriarte J, Subirá ML, Castro P. Modalities of fatigue in multiple sclerosis: correlation with clinical and biological factors. Mult Scler. 2000; 6(2): 124–130.
  24. Merkelbach S, Schulz H, Kölmel HW, et al. Fatigue, sleepiness, and physical activity in patients with multiple sclerosis. J Neurol. 2011; 258(1): 74–79.
  25. Miller P, Soundy A. The pharmacological and non-pharmacological interventions for the management of fatigue related multiple sclerosis. J Neurol Sci. 2017; 381: 41–54.
  26. O'Connor AB, Schwid SR, Herrmann DN, et al. Pain associated with multiple sclerosis: systematic review and proposed classification. Pain. 2008; 137(1): 96–111.