WYBRANE PROBLEMY KLINICZNE

Daria Przybylska, Andrzej Borzęcki, Wojciech Szczerba

Katedra i Zakład Higieny, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Problem spożywania alkoholu i zażywania nikotyny wśród studentów Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

Alcohol and nicotine problem among medical university students in Lublin

WSTĘP

Uzależnienie jest przewlekłą chorobą ośrodkowego układu nerwowego (OUN), w przebiegu której nawroty mogą wystąpić nawet po długoletnim okresie abstynencji [1]. Szkodliwe działanie papierosów między innymi polega na ryzyku choroby wieńcowej, niebezpieczeństwie zawału, zapaleniu tętnic i żył, uszkodzeniu zębów i dziąseł, wywoływaniu biegunek, rozedmy płuc [2, 3]. Alkohol, w zależności od spożytej dawki, wpływa na organizm człowieka. Działanie pobudzające receptory GABA zlokalizowane w mózgu oraz hamujące na receptory NMDA rozpoczyna się już po kilku minutach od spożycia [2, 4].

CEL PRACY

Określenie częstości zażywania alkoholu i nikotyny wśród studentów Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

MATERIAŁ I METODY

Badanie przeprowadzono wśród 540 studentów Wydziału Farmaceutycznego i Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Ankieta była anonimowa. Kwestionariusz zawierał 17 pytań dotyczących uzależnienia od alkoholu i papierosów oraz trzy pytania wstępne.

WYNIKI

Kobiety stanowiły 70% ankietowanych, a mężczyźni 30%. Większość osób biorących udział w ankiecie stanowili studenci farmacji 55%, studenci kierunku lekarskiego 39%, a studenci innych kierunków 6%. Największą liczbę respondentów stanowili studenci V roku — 32%, następnie IV roku — 20%, a 48% studenci III, II i I roku. Wśród studentów 30% pali papierosy; 16% pali tylko okazjonalnie. Osoby niepalące stanowiły 70%. Zdecydowana większość, bo aż 80% badanych, nie pali regularnie papierosów. Wśród ankietowanych 33% nigdy nie paliło, 27% pierwszego papierosa zapaliło między 16. a 18. rokiem życia, 21% między 19. a 25. rokiem życia, 19% przed 15. rokiem życia. Za osoby uzależnione uważa się 22% badanych. Tylko pięć osób nigdy nie spożywało alkoholu, pozostali badani przynajmniej raz spożywali alkohol. Wśród ankietowanych 10% pierwszy raz spróbowało alkoholu między 19. a 25. rokiem życia. Poniżej 19. roku życia pierwszy raz spróbowało alkoholu 89%, a 1% nigdy nie próbowało alkoholu. Po zdefiniowaniu ilości alkoholu jako: jedna porcja = 500 ml piwa (4,5%) = 175 ml (kieliszek) wina = 50 ml wódki (40%), respondenci w liczbie 48% spożywają 1–2 porcje, 38% trzy do pięciu porcji, kolejno sześć do ośmiu porcji spożywa 9%, dziewięć i więcej porcji spożywa 4%, a 2% nie spożywa alkoholu. Aż 36% ankietowanych po spożyciu alkoholu odczuwa poprawę humoru, 27% staje się bardziej śmiała, 25% jest bardziej odprężona, 5% odczuwa zawroty głowy, 3% nie odczuwa zmiany zachowania, 3% traci nad sobą kontrolę lub staje się agresywna. Ponad połowa, czyli 54%, nie doświadczyła utraty świadomości, 28% zdarzyło się to przynajmniej raz. Wielokrotnie utrata świadomości zdarzyła się 3%. Zdecydowana większość — 81% — jest w stanie odmówić dalszego spożywania alkoholu. Pozostali twierdzą, że nie zawsze są w stanie odmówić. Jedna trzecia, czyli 33% ankietowanych, wypija 2–3 duże piwa w ciągu miesiąca, 20% wypija od czterech do sześciu piw w ciągu miesiąca, 17% wypija jedno piwo w ciągu miesiąca, 10% wypija od siedmiu do 10 piw, 9% nie spożywa piwa w ogóle. Grupa 6% wypija od 11 do 16 piw, 4% spożywa 17 do 25 piw, a tylko 1% wypija więcej niż 26 piw w ciągu miesiąca. W badanej grupie 33% wypija jeden kieliszek wina, 29% podało, że wypija od dwóch do trzech kieliszków wina, 15% wypija od czterech do sześciu kieliszków wina. W badanej grupie tylko 14% nie spożywa wina. Studenci w liczbie 6% wypijają od siedmiu do 10 kieliszków wina, 2% wypija od 11 do 16 kieliszków wina, tylko 1% spożywa od 17 do 25 kieliszków wina w ciągu miesiąca. W grupie studentów 22% spożywa dwa do trzech kieliszków wódki, 21% wypija cztery do sześciu kieliszków wódki w ciągu miesiąca. W grupie badanych 21% nie spożywa wódki w ogóle. Ponad 40% uważa alkohol za urozmaicenie imprez okolicznościowych, 33% jest zdania, że alkohol jest atrakcyjny, 13% w spożywaniu alkoholu nie widzi nic złego.

DYSKUSJA

Spożywanie alkoholu i palenie tytoniu w życiu codziennym studentów jest zjawiskiem powszechnym [5, 6]. Stwierdzono, że istnieje zależność związana z jednoczesnym spożywaniem alkoholu i paleniem papierosów [5, 7, 8]. Pierwszy kontakt z alkoholem i papierosami ludzie młodzi mają zwykle w wieku 16–18 lat [9]. Liczba wypalanych papierosów zarówno w badaniach własnych, jak i innych autorów jest porównywalna. Wśród studentów Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu największe grono palących (52%) wypala do pięciu papierosów w ciągu dnia [6, 10]. Zazwyczaj młodzi palacze papierosów uznają swoje uzależnienia od papierosów w większości za bardzo małe [10]. Stosunek do konsumpcji alkoholu studentów w badaniach przeprowadzonych na uczelniach w Suwałkach, Grodnie i Białymstoku jest różny. Studenci Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Suwałkach oraz Politechniki Białostockiej nie widzą niczego złego w spożywaniu napojów alkoholowych. W przypadku studentów z Grodna większość uważa, że alkohol można spożywać, ale tylko w niektórych przypadkach i małych ilościach [11].

WNIOSKI

1. Profilaktyka pierwotna uzależnień od alkoholu i papierosów powinna być prowadzona w okresie licealnym oraz na początku studiów.

2. Poznanie zjawiska skali palenia papierosów i spożywania alkoholu wymaga zwiększenia liczności grupy badanej.

3. Zjawisko spożywania alkoholu i palenia papierosów wśród studentów Uniwersytetu Medycznego w Lublinie jest zjawiskiem powszechnym, zalecane byłoby więc wprowadzenie programów edukacyjnych ukazujących negatywny wpływ wyżej wymienionych substancji na organizm młodego człowieka.

Adres do korespondencji:

dr n. med. Daria Przybylska

Katedra i Zakład Higieny,

Uniwersytet Medyczny w Lublinie

ul. Radziwiłłowska 11, 20–080 Lublin

e-mail: dr.przybylska@gmail.com

PIŚMIENNICTWO

1. Szukalski B. Narkotyki, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2005.

2. Zajączkowski K. Uzależnienia od substancji psychoaktywnych, WSiP, Warszawa 2003.

3. Teesson M., Degenhardt L., Hall W., Uzależnienia, GWP, Gdańsk 2005.

4. Kostowski W. Farmakologia podstawy farmakologii, PZWL, Warszawa 2004.

5. Chodorowski Z., Sein Anand J., Sein Anand I. i wsp. Ocena używania środków uzależniających przez młodzież wybranych szkół średnich i studentów Akademii Medycznej w Gdańsku. Przegląd Lekarski 2000; 57: 549–552.

6. Kurpas D., Mroczek B., Bielska D. i wsp. Poziom spożycia alkoholu i palenia tytoniu wśród studentów Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Probl. Hig. Epidemiol. 2013; 94: 757–761.

7. Kalupa W., Marcinkowski J., Kara I. i wsp. Palenie tytoniu i zażywanie środków narkotycznych wśród studentów poznańskich uczelni — analiza porównawcza. Probl. Hig. Epidemiol. 2013; 94: 883–888.

8. Łaszek M., Nowacka E., Szatko F. Negatywne wzorce zachowań studentów. Część I. Konsumpcja alkoholu stosowanie substancji psychoaktywnych. Probl. Hig. Epidemiol. 2011; 92: 114–119.

9. Pach J., Tobiasz-Adamczyk B., Chodorowski Z. i wsp. Używanie substancji psychoaktywnych przez studentów w Nowym Sączu. Przegląd Lekarski 2006; 63: 385–392.

10. Skop-Lewandowska A., Jaworska J. Poziom uzależnienia od nikotyny oraz motywacja do zaprzestania palenia wśród studentek UJCM w Krakowie. Probl. Hig. Epidemiol. 2011; 92: 766–769.

11. Kuczyński J., Kleszczewska E., Popławski T. i wsp. Badanie używania substancji psychoaktywnych oraz postaw prozdrowotnych wśród studentów uczelni z Suwałk, Białegostoku i Grodna. Przegląd Lekarski 2012; 69: 924–928.