WYBRANE PROBLEMY KLINICZNE
Barbara Sokołowska1, Magdalena Zasadzka1, Anna Kulik2, Andrzej Borzęcki1
1Katedra Zdrowia, Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
2Zakład Kosmetologii, Wydział Turystyki i Zdrowia, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Filia w Białej Podlaskiej
Ocena stanu wiedzy na temat zakażeń HPV wśród mieszkańców powiatu bialskiego i parczewskiego
Assessment of knowledge on HPV infection among residents of the regions of Biała Podlaska and Parczew
STRESZCZENIE
Wstęp. Human papilloma virus (HPV) może być przyczyną łagodnych zmian skórnych, a także nowotworów złośliwych, takich jak rak szyjki macicy i rak prącia.
Cel pracy. Ocena poziomu wiedzy na temat wirusa HPV wśród mieszkańców powiatu bialskiego i parczewskiego.
Materiał i metody. Badaniami objęto 156 mieszkańców powiatu bialskiego i parczewskiego. Metodą badawczą był sondaż diagnostyczny. Narzędziem badawczym był autorski kwestionariusz ankiety.
Wyniki. Mniej niż połowa badanych deklarowała znajomość zagadnień dotyczących HPV; 51% badanych z powiatu parczewskiego i 38% z bialskiego wiązało zakażenie HPV z rakiem szyjki macicy i występowaniem kłykcin kończystych. Za najskuteczniejszą metodę zapobiegania zakażeniu HPV ankietowani uznali prezerwatywy. Źródłem wiedzy dotyczącej HPV były dla ankietowanych informacje od znajomych i media.
Wnioski. 1. Wiedza badanych na temat wirusa HPV jest niewystarczająca. 2. Wśród ankietowanych istnieje konieczność uzupełnienia wiedzy dotyczącej dróg zakażenia HPV i sposobów zapobiegania tym zakażeniom.
Forum Medycyny Rodzinnej 2015, tom 9, nr 3, 200–202
Słowa kluczowe: zakażenie, wirus hpv, wiedza
ABSTRACT
Introduction. Human papilloma virus (HPV) can cause mild skin lesions as well as malignancies such as cervical cancer and penile cancer.
Aim of the study. Assessment of the level of knowledge on HPV among residents of the regions of Biała Podlaska and Parczew.
Material and methods. The study included 156 residents of the regions of Biała Podlaska and Parczew. Diagnostic survey was a research method. An author’s questionnaire was a proprietary research tool.
Results. Less than 50% respondents declared knowledge of issues related to HPV; 51% of the Parczew region and 38% of the Biała Podlaska region associated HPV with cervical cancer and the occurrence of genital warts. According to the respondents, the most effective method of preventing HPV infection is a condom. Information from friends and the media was the main source of knowledge about the HPV among the respondents.
Conclusions. 1. The knowledge of respondents about HPV is insufficient. 2. Among the respondents, there is the need to supplement the knowledge on the methods of preventing HPV.
Forum Medycyny Rodzinnej 2015, vol 9, no 3, 200–202
Key words: infection, HPV, knowledge
WSTĘP
Human papilloma virus (HPV) należy do grupy heterogennej wirusów DNA, które wchodzą w skład rodziny Papillomaviridae [1, 2]. Wirus ten jest przenoszony przez kontakt z naskórkiem lub drogą płciową u osób aktywnych seksualnie. W niektórych przypadkach infekcja następuje podczas porodu. Wirus HPV może być przyczyną łagodnych zmian skórnych o charakterze brodawek lub kłykcin kończystych, a także nowotworów złośliwych, takich jak rak szyjki macicy, który jest drugim co do częstości występowania i przyczyn zgonów wśród kobiet w Polsce [3, 4].
CEL PRACY
Celem pracy była ocena poziomu wiedzy na temat HPV wśród mieszkańców powiatu bialskiego i parczewskiego.
MATERIAŁ I METODY
Badania przeprowadzono wśród 156 losowo wybranych mieszkańców powiatu bialskiego i parczewskiego.
W badaniu wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego. Narzędziem badawczym był autorski kwestionariusz ankiety. Udział w badaniach był dobrowolny i anonimowy.
WYNIKI
Mniej niż połowa ankietowanych deklarowała, że posiada wiedzę dotyczącą HPV (tab. 1).
Tabela 1 |
||||||||||||
Wiedza badanych dotycząca HPV |
||||||||||||
Wiedza na temat HPV |
Powiat bialski |
Powiat parczewski |
||||||||||
Kobiety |
Mężczyźni |
Razem |
Kobiety |
Mężczyźni |
Razem |
|||||||
n |
% |
n |
% |
n |
% |
n |
% |
n |
% |
n |
% |
|
Tak |
21 |
45 |
12 |
38 |
33 |
42 |
14 |
38 |
10 |
25 |
24 |
31 |
Nie |
11 |
23 |
8 |
25 |
19 |
24 |
10 |
27 |
10 |
25 |
20 |
26 |
Nie wiem |
15 |
32 |
12 |
38 |
27 |
34 |
13 |
35 |
20 |
50 |
33 |
43 |
HPV (human papilloma virus) — wirus brodawczaka ludzkiego
Wśród ankietowanych 38% z powiatu bialskiego i 51% z parczewskiego jako konsekwencję zakażenia HPV wymieniło raka szyjki macicy i kłykciny kończyste (tab. 2).
Tabela 2 |
||||||||||||
Wiedza badanych na temat chorób wywołanych HPV |
||||||||||||
Konsekwencje zakażenia HPV |
Powiat bialski |
Powiat parczewski |
||||||||||
Kobiety |
Mężczyźni |
Razem |
Kobiety |
Mężczyźni |
Razem |
|||||||
n |
% |
n |
% |
n |
% |
n |
% |
n |
% |
n |
% |
|
Rak szyjki macicy, kłykciny kończyste |
19 |
40 |
12 |
38 |
30 |
38 |
27 |
73 |
13 |
33 |
40 |
51 |
Wysypka, utrata wzroku |
14 |
30 |
11 |
34 |
25 |
32 |
9 |
24 |
20 |
50 |
29 |
38 |
Żółtaczka, marskość wątroby |
4 |
9 |
3 |
9 |
7 |
9 |
1 |
3 |
1 |
2,5 |
2 |
3 |
Inne (grypa) |
10 |
21 |
6 |
19 |
16 |
21 |
0 |
0 |
6 |
15 |
6 |
8 |
HPV (human papilloma virus) — wirus brodawczaka ludzkiego
Za główne drogi przenoszenia się zakażenia HPV ankietowani wymienili drogę płciową oraz drogę krwiopochodną (tab. 3).
Tabela 3 |
||||||||||||
Znajomość drogi szerzenia się zakażenia HPV |
||||||||||||
Droga zakażenia |
Powiat bialski |
Powiat parczewski |
||||||||||
Kobiety |
Mężczyźni |
Razem |
Kobiety |
Mężczyźni |
Razem |
|||||||
n |
% |
n |
% |
n |
% |
n |
% |
n |
% |
n |
% |
|
Kropelkowa |
11 |
24 |
6 |
18 |
17 |
22 |
8 |
22 |
10 |
25 |
18 |
23 |
Krew |
17 |
37 |
22 |
67 |
39 |
49 |
13 |
35 |
8 |
20 |
21 |
27 |
Płciowa |
18 |
39 |
5 |
15 |
23 |
29 |
16 |
43 |
22 |
55 |
38 |
49 |
HPV (human papilloma virus) — wirus brodawczaka ludzkiego
Większość ankietowanych było zdania, że czynnikiem sprzyjającym zakażeniu HPV jest obniżona odporność organizmu. Tylko co trzeci badany wskazał, że zakażeniu sprzyja wczesna inicjacja seksualna (tab. 4).
Tabela 4 |
||||||||||||
Znajomość czynników sprzyjających zakażeniu HPV |
||||||||||||
Czynniki ryzyka zakażenia HPV |
Powiat bialski |
Powiat parczewski |
||||||||||
Kobiety |
Mężczyźni |
Razem |
Kobiety |
Mężczyźni |
Razem |
|||||||
n |
% |
n |
% |
n |
% |
N |
% |
n |
% |
n |
% |
|
Przerwanie ciągłości skóry |
8 |
17 |
4 |
13 |
12 |
15 |
10 |
27 |
10 |
25 |
20 |
26 |
Wczesna inicjacja seksualna |
15 |
32 |
16 |
50 |
31 |
39 |
8 |
22 |
14 |
35 |
22 |
29 |
Obniżona odporność organizmu |
24 |
51 |
12 |
38 |
36 |
46 |
19 |
51 |
16 |
40 |
35 |
46 |
Duża liczba partnerów seksualnych |
17 |
36 |
6 |
35 |
23 |
29 |
17 |
45,9 |
16 |
40 |
33 |
43 |
Palenie papierosów |
10 |
21 |
9 |
28 |
19 |
24 |
11 |
29,7 |
8 |
20 |
19 |
25 |
Brak higieny rąk |
20 |
43 |
17 |
53 |
37 |
47 |
9 |
24,3 |
16 |
40 |
25 |
0,3 |
HPV (human papilloma virus) — wirus brodawczaka ludzkiego
Większość badanych wskazała, że głównym sposobem zapobiegania zakażeniu HPV jest używanie prezerwatyw. Mniejszy odsetek badanych jako profilaktykę wskazał szczepienia (tab. 5).
Tabela 5 |
||||||||||||
Znajomość sposobów zapobiegania zakażeniom HPV |
||||||||||||
Sposoby zapobiegania zakażeniom HPV |
Powiat bialski |
Powiat parczewski |
||||||||||
Kobiety |
Mężczyźni |
Razem |
Kobiety |
Mężczyźni |
Razem |
|||||||
n |
% |
n |
% |
n |
% |
n |
% |
n |
% |
N |
% |
|
Związki monogamiczne |
2 |
4,3 |
1 |
3,1 |
5 |
6,3 |
2 |
5,4 |
2 |
5 |
4 |
5,2 |
Szczepienia |
8 |
17 |
12 |
38 |
18 |
23 |
17 |
46 |
10 |
25 |
27 |
35 |
Prezerwatywy |
28 |
60 |
13 |
41 |
41 |
52 |
13 |
35 |
27 |
68 |
40 |
52 |
Edukacja zdrowotna |
9 |
19 |
6 |
19 |
15 |
19 |
5 |
14 |
1 |
2,5 |
6 |
7,8 |
HPV (human papilloma virus) — wirus brodawczaka ludzkiego
Wiedzę na temat HPV ankietowani zdobyli głównie od znajomych oraz z mediów (tab. 6).
Tabela 6 |
||||||||||||
Źródła wiedzy pozyskiwanej przez badanych na temat HPV |
||||||||||||
Źródła wiedzy |
Powiat bialski |
Powiat parczewski |
||||||||||
Kobiety |
Mężczyźni |
Razem |
Kobiety |
Mężczyźni |
Razem |
|||||||
n |
% |
n |
% |
n |
% |
n |
% |
N |
% |
N |
% |
|
Media |
14 |
28,7 |
9 |
30 |
23 |
29,1 |
12 |
31,6 |
13 |
33,3 |
25 |
32 |
Ulotki |
1 |
2 |
1 |
3,33 |
2 |
2,5 |
7 |
18,4 |
10 |
25,6 |
17 |
22 |
Znajomi |
18 |
36,7 |
11 |
36,7 |
29 |
36,7 |
8 |
21,1 |
10 |
25,6 |
18 |
24 |
Rodzina |
8 |
16,3 |
5 |
16,7 |
13 |
16,5 |
9 |
23,7 |
6 |
15,5 |
15 |
19 |
Inne (pielęgniarka, lekarz) |
8 |
16,3 |
4 |
13,3 |
12 |
15,2 |
2 |
5,26 |
0 |
0 |
2 |
3 |
HPV (human papilloma virus) — wirus brodawczaka ludzkiego
DYSKUSJA
Najwyższe ryzyko zakażenia HPV istnieje wśród dziewcząt rozpoczynających współżycie płciowe. Ważne jest, aby skuteczne programy edukacyjne wyprzedzały inicjację seksualną [5]. Istotnym elementem profilaktyki zakażeń HPV są szczepienia ochronne. W niektórych krajach szczepieniu poddaje się wszystkie dziewczynki przed rozpoczęciem inicjacji seksualnej [2].
Badania Nagórskiej i wsp. wskazują, że około 90% populacji zna podstawowe informacje o HPV [6]. W badaniach własnych mniej niż połowa ankietowanych deklarowała znajomość zagadnień dotyczących HPV. Tylko 38% ankietowanych z powiatu bialskiego i 51% z parczewskiego znało związek zakażenia HPV z rakiem szyjki macicy. Za najskuteczniejszą metodę zapobiegania zakażeniu HPV ankietowani uznali prezerwatywy. Mniejszy odsetek badanych miał wiedzę o skuteczności szczepień ochronnych. Badania różnych autorów potwierdzają niski poziom wiedzy społeczeństwa na temat skuteczności szczepień [3, 6, 7] i jednocześnie wskazują, że prowadzone wśród młodzieży akcje edukacyjne są istotnym elementem profilaktyki [8–10].
Źródłem wiedzy o HPV wśród ankietowanych były głównie informacje od znajomych oraz media. Podobne wyniki badań prezentują również inni autorzy [11].
WNIOSKI
Wiedza badanych na temat HPV jest niewystarczająca.
Wśród ankietowanych istnieje konieczność uzupełnienia wiedzy dotyczącej zakażenia HPV i sposobów zapobiegania tym zakażeniom.
Adres do korespondencji:
dr. n. med. Barbara Sokołowska
Katedra Zdrowia, Państwowa Szkoła Wyższa
im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
e-mail: ryba72@op.pl
PIŚMIENNICTWO
Majewski S., Pniewski T., Goyal-Stec M. Rola wirusów brodawczaka w rozwoju zmian łagodnych i złośliwych okolic narządów płciowych. Zakażenia 2005; 6: 58–62.
Klimek M. Znaczenie wirusów w ginekologii onkologicznej. Mikrobiologia Medyczna 2000; 2: 10–13.
Mastalerz-Migas A., Nowak A., Steciwko A. Wiedza i świadomość młodych kobiet w zakresie profilaktyki raka szyjki macicy. Family Med. Prim. Care Rev. 2011; 13: 443–445.
Olejek A. HPV jako czynnik etiologiczny raka szyjki macicy. Ginekol. Pol. 2008; 2: 126–132.
Wróblewska W. Psychospołeczne i demograficzne następstwa wczesnej inicjacji seksualnej nastolatków. Nowa Med. 2007; 4: 85–91.
Nagórska M., Karabulutlu O., Wardak K., Binkowska-Bury M. Infekcje HPV — wiedza studentów pielęgniarstwa na przykładzie Polski i Turcji. Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie 2013; 1: 86–94.
Sawaryn D., Wróbel A. Poziom wiedzy młodych dziewcząt na temat raka szyjki macicy. Medycyna Rodzinna 2011; 2: 35–42.
Wroński K., Bocian R., Depta A. Wiedza pacjentów na temat rakotwórczego wpływu zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV — human papillomavirus) w etiologii raka wargi. Medycyna Rodzinna 2010: 2: 23–26.
Jurczak A., Rosińska B., Karakiewicz J. i wsp. Analiza wiedzy młodzieży dotyczącej profilaktyki zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego. Family Med. Prim. CareRev. 2012; 14: 160–162.
Gotlib J., Czupryńska E. Ocena wpływu programu edukacyjnego „Wybierz Życie — Pierwszy Krok” na poziom wiedzy uczniów szkół ponadgimnazjalnych na temat wirusa HPV. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2013; 19: 206–210.
Iwanowicz-Palus G., Adamska-Kuźnicka I., Bień A. Wiedza i postawy kobiet wobec profilaktyki raka szyjki macicy. Pielęgniarstwo XXI wieku 2010; 3–4: 9–16.
