Rola autoprzeciwciał w diagnostyce przewlekłych chorób zapalnych u dzieci

Streszczenie

Autoprzeciwciała skierowane przeciw własnym antygenom organizmu są istotnym narzędziem w rozpoznawaniu chorób autoimmunizacyjnych. Mogą one wy stępować także w innych zapaleniach (infekcje) oraz u ludzi zdrowych. Do najważniejszych metod wykrywania autoprzeciwciał należą metoda immunofluorescencji i metoda ELISA. Najstarszymi i najlepiej poznanymi autoprzeciwciałami są przeciwciała przeciwjądrowe (ANA). Mają one największe znaczenie w diagnostyce chorób zapalnych tkanki łącznej u dorosłych. Znaczenie obecności autoprzeciwciał w diagnostyce chorób autoimmunizacyjnych wieku dziecięcego jest bardzo zróżnicowane. W młodzieńczym idiopatycznym zapaleniu stawów (MIZS), najczęstszej chorobie zapalnej tkanki łącznej u dzieci, występowanie autoprzeciwciał jest stosunkowo rzadkie. ANA stwierdza się w 25% przypadków, głównie w postaci z zajęciem niewielu stawów i zapaleniem błony naczyniowej oka, a przeciwciała przeciwko cytrulinowanym peptydom osocza (anty-CCP) występują w 2–30% przypadków, najczęściej w postaci wielostawowej. Przeciwciała anty-CCP stwierdza się także w reumatoidalnym zapaleniu stawów, w którym występuje ze znacznie większą częstością. Bardzo rzadko wykrywa się je w innych jednostkach chorobowych oraz u osób zdrowych. Przykładem chorób, w których wykrywanie autoprzeciwciał odgrywa znamienną rolę, są cukrzyca i celiakia. Stwierdzenie przeciwciał przeciw transglutaminazie tkankowej (TGA) stanowi kryterium diagnostyczne choroby trzewnej. Obecność co najmniej jednego typowego dla cukrzycy autoprzeciwciała stwierdza się w 90% na początku choroby, a ich pojawienie może wyprzedzać wystąpienie klinicznych objawów. W pracy dokonano przeglądu najważniejszych autoprzeciwciał wykorzystywanych w diagnostyce autoimmunizacyjnych chorób zapalnych u dzieci w reumatologii, gastroenterologii, endokrynologii dziecięcej, przydatnych w praktyce pediatrycznej.