dostęp otwarty

Tom 7, Nr 2 (2013)
Wybrane problemy kliniczne
Opublikowany online: 2013-05-30
Pobierz cytowanie

Etyka lekarska w okresie późnego antyku i wczesnego średniowiecza — ideał a codzienność

Adam Szarszewski
Forum Medycyny Rodzinnej 2013;7(2):91-102.

dostęp otwarty

Tom 7, Nr 2 (2013)
Wybrane problemy kliniczne
Opublikowany online: 2013-05-30

Streszczenie

W artykule ukazano wybrane aspekty etyki chr ześcijańskiej w pierwszym tysiącleciu jej
istnienia, stosowanej w obszar ze medycyny. Podstawą zmiany postrzegania w etyce za -
równo osoby chorego, jak i osoby lekarza, stało się przeorientowanie myślenia o chorobie.
Cierpienie postrzegano odtąd nie tylko jako karę za grzechy, ale doświadczenie zsyłane
przez Boga, również na sprawiedliwego. W myśl słów Ewangelii chory stał się personifikacją
samego Chrystusa. W efekcie pojawia się nowa frazeologia, tak w języku te ologicznym,
jak i medycznym. Wpisanie miłosierdzia w kanon postępowania chrześcijanina sprawiło,
że teksty deontologiczne lekar zy chrześcijańskich mogły skupić się również na cechach
osobowościowych lekarzy czy też na tworzeniu pozytywnych relacji z chorymi, za pomocą
skonkretyzowanych technik socjomedycznych, a nie tylko na wytyc znych o charakter ze
moralnym. Silne zakor zenienie etosu miłości bliźniego spowodowało, że postać osoby
cierpiącej, jako personifikacji Chrystusa, stała się osią, wokół której dokonywano czynów
miłosierdzia. Jednym z namacalnych i trwałych tego skutków jest zakładanie od IV w.
niespotykanych do tej por y instytucji char ytatywnych — szpitali. Tego rodzaju fundacje
erygowane są odtąd z przeznaczeniem dla osób potrzebujących (ubogich, chorych, kalek,
starców, wdów, sierot, pielgrzymów) w coraz to nowych obszarach Europy, Azji Mniejszej
i Afryki Północnej.
Z drugiej strony pojawiły się też zjawiska co najmniej kontrowersyjne. Duchowość chrześcijańska
sprzyjała wytwarzaniu się postaw, w któr ych ciało ludzkie zostaje oskar żone
o więzienie duszy, o jej demoralizację. W efekcie wielu z chrześcijan zaniedbywało troskę
o swe zdrowie. Do pr zypadków skrajnych należało daleko idące umar twianie się, często
na granicy możliwości przeżycia, a także poddawanie się kastracji celem pozbawienia się zdolności do grzechu. Etyka wczesnochrześcijańska nie była w stanie rozwiązać też wielu
problemów szczegółowych, jak chociażby stworzenia optymalnych wzorców wobec schorzeń
nieuleczalnych. Do interesujących, choć o mniejszym ciężar ze gatunkowym, zagadnień,
na które, jak się wydaje, przeorientowanie etyczne chrześcijaństwa nie miało wpływu, był
system sprawowania opieki i wykonywania zabiegów terapeutycznych, który nie sprzyjał
zachowaniu propagowanej przez Hipokratesa tajemnicy lekarskiej.

Streszczenie

W artykule ukazano wybrane aspekty etyki chr ześcijańskiej w pierwszym tysiącleciu jej
istnienia, stosowanej w obszar ze medycyny. Podstawą zmiany postrzegania w etyce za -
równo osoby chorego, jak i osoby lekarza, stało się przeorientowanie myślenia o chorobie.
Cierpienie postrzegano odtąd nie tylko jako karę za grzechy, ale doświadczenie zsyłane
przez Boga, również na sprawiedliwego. W myśl słów Ewangelii chory stał się personifikacją
samego Chrystusa. W efekcie pojawia się nowa frazeologia, tak w języku te ologicznym,
jak i medycznym. Wpisanie miłosierdzia w kanon postępowania chrześcijanina sprawiło,
że teksty deontologiczne lekar zy chrześcijańskich mogły skupić się również na cechach
osobowościowych lekarzy czy też na tworzeniu pozytywnych relacji z chorymi, za pomocą
skonkretyzowanych technik socjomedycznych, a nie tylko na wytyc znych o charakter ze
moralnym. Silne zakor zenienie etosu miłości bliźniego spowodowało, że postać osoby
cierpiącej, jako personifikacji Chrystusa, stała się osią, wokół której dokonywano czynów
miłosierdzia. Jednym z namacalnych i trwałych tego skutków jest zakładanie od IV w.
niespotykanych do tej por y instytucji char ytatywnych — szpitali. Tego rodzaju fundacje
erygowane są odtąd z przeznaczeniem dla osób potrzebujących (ubogich, chorych, kalek,
starców, wdów, sierot, pielgrzymów) w coraz to nowych obszarach Europy, Azji Mniejszej
i Afryki Północnej.
Z drugiej strony pojawiły się też zjawiska co najmniej kontrowersyjne. Duchowość chrześcijańska
sprzyjała wytwarzaniu się postaw, w któr ych ciało ludzkie zostaje oskar żone
o więzienie duszy, o jej demoralizację. W efekcie wielu z chrześcijan zaniedbywało troskę
o swe zdrowie. Do pr zypadków skrajnych należało daleko idące umar twianie się, często
na granicy możliwości przeżycia, a także poddawanie się kastracji celem pozbawienia się zdolności do grzechu. Etyka wczesnochrześcijańska nie była w stanie rozwiązać też wielu
problemów szczegółowych, jak chociażby stworzenia optymalnych wzorców wobec schorzeń
nieuleczalnych. Do interesujących, choć o mniejszym ciężar ze gatunkowym, zagadnień,
na które, jak się wydaje, przeorientowanie etyczne chrześcijaństwa nie miało wpływu, był
system sprawowania opieki i wykonywania zabiegów terapeutycznych, który nie sprzyjał
zachowaniu propagowanej przez Hipokratesa tajemnicy lekarskiej.
Pobierz cytowanie

Słowa kluczowe

chrześcijaństwo, etyka lekarska, przysięga Hipokratesa, teologia

Informacje o artykule
Tytuł

Etyka lekarska w okresie późnego antyku i wczesnego średniowiecza — ideał a codzienność

Czasopismo

Forum Medycyny Rodzinnej

Numer

Tom 7, Nr 2 (2013)

Strony

91-102

Opublikowany online

2013-05-30

Wyświetlenia strony

672

Wyświetlenia/pobrania artykułu

2338

Rekord bibliograficzny

Forum Medycyny Rodzinnej 2013;7(2):91-102.

Słowa kluczowe

chrześcijaństwo
etyka lekarska
przysięga Hipokratesa
teologia

Autorzy

Adam Szarszewski

Regulamin

Ważne: serwis https://journals.viamedica.pl/ wykorzystuje pliki cookies. Więcej >>

Używamy informacji zapisanych za pomocą plików cookies m.in. w celach statystycznych, dostosowania serwisu do potrzeb użytkownika (np. język interfejsu) i do obsługi logowania użytkowników. W ustawieniach przeglądarki internetowej można zmienić opcje dotyczące cookies. Korzystanie z serwisu bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci komputera. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności.

Czym są i do czego służą pliki cookie możesz dowiedzieć się na stronie wszystkoociasteczkach.pl.

Czasopismo Forum Medycyny Rodzinnej dostęne jest również w Ikamed - księgarnia medyczna

Wydawcą czasopisma jest VM Media Group sp. z o.o., ul. Świętokrzyska 73, 80–180 Gdańsk

tel.:+48 58 320 94 94, faks:+48 58 320 94 60, e-mail: viamedica@viamedica.pl