Proste interwencje poprawiające przestrzeganie zaleceń terapeutycznych przez dzieci z przewlekłymi chorobami wątroby — doświadczenia jednego ośrodka i przegląd piśmiennictwa

Streszczenie

Leczenie przewlekłych chorób wątroby u dzieci często jest nieskuteczne ze względu na nieprzestrzeganie zaleceń terapeutycznych.
Celem pracy było wypracowanie prostych, łatwych do wprowadzenia interwencji poprawiających akceptację przewlekłego leczenia przez dzieci.
W bazie PubMed przy użyciu słów kluczowych: adherence, compliance, therapy, chronic diseases, children wyszukano anglojęzyczne publikacje z ostatnich 10 lat, poświęcone przestrzeganiu zaleceń terapeutycznych przez dzieci, skupiając się na chorobach wątroby. Następnie przeprowadzono dyskusję okrągłego stołu, mającą na celu wypracowanie interwencji poprawiających akceptację długotrwałego leczenia. W dyskusji wzięli udział pracownicy Kliniki Pediatrii i Chorób Infekcyjnych we Wrocławiu (9 lekarzy, średni staż pracy 15 lat) — ośrodek ten zajmuje się dziećmi z przewlekłymi chorobami wątroby w wieku 0–18 lat. W ostatnich 5 latach odnotowano: 556 przypadków zachorowań na zapalenie wątroby typu B, 409 na zapalenie wątroby typu C, 37 na chorobę Wilsona, 50 na autoimmunologiczne zapalenie wątroby, 39 na niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby oraz 138 nieprawidłowych prób wątrobowych. Wyszukiwanie PubMed przyniosło 321 wyników. Na podstawie streszczeń do dyskusji wybrano 7 publikacji. Za czynniki sprzyjające nieprzestrzeganiu zaleceń uznano: przyjmowanie licznych tabletek, zwłaszcza kilka razy dziennie, terapię lekami o częstych działaniach ubocznych, brak wiedzy o możliwych działaniach ubocznych, wieloletnie leczenie, chorobę Wilsona, wiek dojrzewania, częstą zmianę lekarza prowadzącego i niski status społeczno-ekonomiczny. Za interwencje poprawiające adherencję uznano: budowanie bardziej osobistych relacji z pacjentem, zaangażowanie emocjonalne, zainteresowanie problemami zdrowotnymi oraz osobistymi nastolatków (np. stały lekarz prowadzący), zmniejszenie liczby przyjmowanych tabletek przez stosowanie wyższych dawek, uprzedzenie o możliwych działaniach niepożądanych, zwiększenie częstości konsultacji, regularną kontrolę prób wątrobowych w celu wczesnego wykrycia przerwania leczenia, edukację dzieci na temat ich choroby i telefoniczne nadzorowanie leczenia. Wyniki leczenia dzieci z przewlekłymi chorobami wątroby można poprawić przez wprowadzenie prostych interwencji zwiększających akceptację dla terapii, na przykład częstsze kontrole, bardziej osobiste relacje z lekarzem prowadzącym, zmniejszenie liczby tabletek oraz edukację pacjentów i ich rodziców na temat choroby.
Forum Medycyny Rodzinnej 2011, tom 5, nr 4, 345–351