Lazaret przy Bramie Oliwskiej w Gdańsku (1843–1844)

Streszczenie

Gdański Lazaret przy Bramie Oliwskiej (Lazareth am Olivaer Thor), szpital o średniowiecznym rodowodzie, był początkowo wielozadaniowym zakładem przeznaczonym do opieki nad ubogimi, starcami, sierotami, chorymi i kalekami. Na przełomie XVIII/XIX wieku został on przeznaczony do działań wyłącznie medycznych. W latach 1833–1849 ordynatorem Lazaretu był dr Emil Friedrich Götz (1806–1858). Jako kierujący placówką aspirującą do miana szpitala miejskiego, w latach 1843–44 wydał drukiem wykaz chorób leczonych w szpitalu (Statistisch-Medizinischer Bericht über des Stadt-Lazareth in Danzig, in den Jahren 1843 und 1844). Publikacja zawierała szereg tabel statystycznych, ukazujących codzienną problematykę medyczną Lazaretu. Według dr. Götza w latach 1827–1844 leczonych było od 1681 (1827 r.) do 4365 (1839 r.) chorych. Przeważali pacjenci ze schorzeniami infekcyjnymi (1777 w 1843 r., 1625 w 1844 r.), w tym ponad 300 zakażonych świerzbowcem. Hospitalizowano przypadki internistyczne (445 w 1843 r., 449 w 1844 r.), chorych chirurgicznych (447 w 1843 r., 441 w 1844 r.), neurologicznych i psychiatrycznych (265 w 1843 r., 264 w 1844 r.), okulistycznych (34 w 1843 r., 56 w 1844 r.), ginekologicznych (34 w 1843 r., 48 w 1844 r.) oraz onkologicznych (19 w 1843 r., 38 w 1844 r.). Przeważali chorzy w wieku 20–30 lat (1083 w 1843 r., 1053 w 1844 r.), głównie z uwagi na przeznaczenie szpitala do leczenia osób nieposiadających opieki bliskiej rodziny, zwłaszcza młodych mężczyzn emigrujących do dużych miast zarobkowo. Główną część sprawozdania stanowi obszerna tabela, zawierająca liczbę poszczególnych przypadków chorobowych osobno dla roku 1843 i 1844. Götz wydzielił jako szczególne cztery grupy pacjentów: chorych na świerzb, na kiłę, chorych psychiatrycznych i epileptyków. Jest to podział w ramach systemu dozoru policyjnego, służącego sprawnej eliminacji patologii społecznych, do czego powszechnie przeznaczano szpitale europejskie w XIX wieku. Stanowił on jedną z ważnych dróg modernizacji socjalnej, między innymi do eradykacji chorób postrzeganych jako choroby o szczególnym znaczeniu społecznym.
Forum Medycyny Rodzinnej 2011, tom 5, nr 4, 323–335