Forum Medycyny Rodzinnej 2011;5(4):323-335.
Tom 5, Nr 4 (2011)
Wybrane problemy kliniczne
Opublikowany online: 2011-09-15
Streszczenie
Gdański Lazaret przy Bramie Oliwskiej (Lazareth am Olivaer Thor), szpital o średniowiecznym
rodowodzie, był początkowo wielozadaniowym zakładem przeznaczonym do
opieki nad ubogimi, starcami, sierotami, chorymi i kalekami. Na przełomie XVIII/XIX
wieku został on przeznaczony do działań wyłącznie medycznych.
W latach 1833–1849 ordynatorem Lazaretu był dr Emil Friedrich Götz (1806–1858). Jako
kierujący placówką aspirującą do miana szpitala miejskiego, w latach 1843–44 wydał
drukiem wykaz chorób leczonych w szpitalu (Statistisch-Medizinischer Bericht über des
Stadt-Lazareth in Danzig, in den Jahren 1843 und 1844). Publikacja zawierała szereg
tabel statystycznych, ukazujących codzienną problematykę medyczną Lazaretu. Według
dr. Götza w latach 1827–1844 leczonych było od 1681 (1827 r.) do 4365 (1839 r.) chorych.
Przeważali pacjenci ze schorzeniami infekcyjnymi (1777 w 1843 r., 1625 w 1844 r.),
w tym ponad 300 zakażonych świerzbowcem. Hospitalizowano przypadki internistyczne
(445 w 1843 r., 449 w 1844 r.), chorych chirurgicznych (447 w 1843 r., 441 w 1844 r.),
neurologicznych i psychiatrycznych (265 w 1843 r., 264 w 1844 r.), okulistycznych
(34 w 1843 r., 56 w 1844 r.), ginekologicznych (34 w 1843 r., 48 w 1844 r.) oraz onkologicznych
(19 w 1843 r., 38 w 1844 r.). Przeważali chorzy w wieku 20–30 lat (1083 w 1843 r.,
1053 w 1844 r.), głównie z uwagi na przeznaczenie szpitala do leczenia osób nieposiadających
opieki bliskiej rodziny, zwłaszcza młodych mężczyzn emigrujących do dużych
miast zarobkowo.
Główną część sprawozdania stanowi obszerna tabela, zawierająca liczbę poszczególnych
przypadków chorobowych osobno dla roku 1843 i 1844. Götz wydzielił jako szczególne
cztery grupy pacjentów: chorych na świerzb, na kiłę, chorych psychiatrycznych i epileptyków.
Jest to podział w ramach systemu dozoru policyjnego, służącego sprawnej eliminacji
patologii społecznych, do czego powszechnie przeznaczano szpitale europejskie
w XIX wieku. Stanowił on jedną z ważnych dróg modernizacji socjalnej, między innymi do
eradykacji chorób postrzeganych jako choroby o szczególnym znaczeniu społecznym.
Forum Medycyny Rodzinnej 2011, tom 5, nr 4, 323–335
Streszczenie
Gdański Lazaret przy Bramie Oliwskiej (Lazareth am Olivaer Thor), szpital o średniowiecznym
rodowodzie, był początkowo wielozadaniowym zakładem przeznaczonym do
opieki nad ubogimi, starcami, sierotami, chorymi i kalekami. Na przełomie XVIII/XIX
wieku został on przeznaczony do działań wyłącznie medycznych.
W latach 1833–1849 ordynatorem Lazaretu był dr Emil Friedrich Götz (1806–1858). Jako
kierujący placówką aspirującą do miana szpitala miejskiego, w latach 1843–44 wydał
drukiem wykaz chorób leczonych w szpitalu (Statistisch-Medizinischer Bericht über des
Stadt-Lazareth in Danzig, in den Jahren 1843 und 1844). Publikacja zawierała szereg
tabel statystycznych, ukazujących codzienną problematykę medyczną Lazaretu. Według
dr. Götza w latach 1827–1844 leczonych było od 1681 (1827 r.) do 4365 (1839 r.) chorych.
Przeważali pacjenci ze schorzeniami infekcyjnymi (1777 w 1843 r., 1625 w 1844 r.),
w tym ponad 300 zakażonych świerzbowcem. Hospitalizowano przypadki internistyczne
(445 w 1843 r., 449 w 1844 r.), chorych chirurgicznych (447 w 1843 r., 441 w 1844 r.),
neurologicznych i psychiatrycznych (265 w 1843 r., 264 w 1844 r.), okulistycznych
(34 w 1843 r., 56 w 1844 r.), ginekologicznych (34 w 1843 r., 48 w 1844 r.) oraz onkologicznych
(19 w 1843 r., 38 w 1844 r.). Przeważali chorzy w wieku 20–30 lat (1083 w 1843 r.,
1053 w 1844 r.), głównie z uwagi na przeznaczenie szpitala do leczenia osób nieposiadających
opieki bliskiej rodziny, zwłaszcza młodych mężczyzn emigrujących do dużych
miast zarobkowo.
Główną część sprawozdania stanowi obszerna tabela, zawierająca liczbę poszczególnych
przypadków chorobowych osobno dla roku 1843 i 1844. Götz wydzielił jako szczególne
cztery grupy pacjentów: chorych na świerzb, na kiłę, chorych psychiatrycznych i epileptyków.
Jest to podział w ramach systemu dozoru policyjnego, służącego sprawnej eliminacji
patologii społecznych, do czego powszechnie przeznaczano szpitale europejskie
w XIX wieku. Stanowił on jedną z ważnych dróg modernizacji socjalnej, między innymi do
eradykacji chorób postrzeganych jako choroby o szczególnym znaczeniu społecznym.
Forum Medycyny Rodzinnej 2011, tom 5, nr 4, 323–335
Słowa kluczowe
szpitale; historia średniowiecza; historia XIX wieku; choroby zakaźne; zaburzenia psychiczne; świerzb
Tytuł
Lazaret przy Bramie Oliwskiej w Gdańsku (1843–1844)
Czasopismo
Forum Medycyny Rodzinnej
Numer
Tom 5, Nr 4 (2011)
Strony
323-335
Opublikowany online
2011-09-15
Wyświetlenia strony
658
Wyświetlenia/pobrania artykułu
2222
Rekord bibliograficzny
Forum Medycyny Rodzinnej 2011;5(4):323-335.
Słowa kluczowe
szpitale
historia średniowiecza
historia XIX wieku
choroby zakaźne
zaburzenia psychiczne
świerzb
Autorzy
Adam Szarszewski
Maciej Zagierski