dostęp otwarty
Nie za mało, nie za dużo, czyli jaką liczbą leków optymalnie leczyć choroby przewlekłe wśród osób starszych?
Afiliacje- Centrum Badań nad Przestrzeganiem Zaleceń Terapeutycznych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, ul. Narutowicza 60, 90-136 Łódź, Polska
dostęp otwarty
Streszczenie
Leczenie osób starszych stwarza poważne problemy. Z jednej strony typowa dla osób starszych wielochorobowość, na którą składają się liczne schorzenia przewlekłe, zmusza do leczenia ich wieloma lekami. Zarówno z powodów finansowych, jak i praktycznych nie jest to jednak łatwe, w wyniku czego osoby starsze często nie w pełni realizują zalecenia terapeutyczne. Z drugiej strony sama polipragmazja prowadzi do problemów lekowych, negatywnych skutków zdrowotnych, zwiększonego korzystania z usług opieki zdrowotnej oraz wzrostu kosztów. Ze względu na jej najczęstsze występowanie u osób starszych istnieje pilna potrzeba wprowadzenia skutecznych strategii zapobiegania i leczenia polipragmazji w tej grupie wiekowej. Lekarze podstawowej opieki zdrowotnej odgrywają szczególna rolę w zapobieganiu i leczeniu polipragmazji u starszych pacjentów. Spośród dostępnych interwencji najbardziej praktycznymi, z których mogą skorzystać, są różnego rodzaju przeglądy lekowe, którymi można posługiwać się zwalidowanymi narzędziami (np. kryteria STOPP/START czy Beersa). Jednak w codziennej praktyce te pracochłonne zadania nie są łatwe do wykonania. Dlatego można zalecić uproszczone podejście do przeglądów leków, m.in. w oparciu o narzędzie do zarządzania polipragmazję Skills4Adherence. W najbliższych latach farmaceuci mogą wspomóc w tych działaniach lekarzy ze względu na spodziewane wprowadzenie nowego świadczenia pod postacią opieki farmaceutycznej.
Streszczenie
Leczenie osób starszych stwarza poważne problemy. Z jednej strony typowa dla osób starszych wielochorobowość, na którą składają się liczne schorzenia przewlekłe, zmusza do leczenia ich wieloma lekami. Zarówno z powodów finansowych, jak i praktycznych nie jest to jednak łatwe, w wyniku czego osoby starsze często nie w pełni realizują zalecenia terapeutyczne. Z drugiej strony sama polipragmazja prowadzi do problemów lekowych, negatywnych skutków zdrowotnych, zwiększonego korzystania z usług opieki zdrowotnej oraz wzrostu kosztów. Ze względu na jej najczęstsze występowanie u osób starszych istnieje pilna potrzeba wprowadzenia skutecznych strategii zapobiegania i leczenia polipragmazji w tej grupie wiekowej. Lekarze podstawowej opieki zdrowotnej odgrywają szczególna rolę w zapobieganiu i leczeniu polipragmazji u starszych pacjentów. Spośród dostępnych interwencji najbardziej praktycznymi, z których mogą skorzystać, są różnego rodzaju przeglądy lekowe, którymi można posługiwać się zwalidowanymi narzędziami (np. kryteria STOPP/START czy Beersa). Jednak w codziennej praktyce te pracochłonne zadania nie są łatwe do wykonania. Dlatego można zalecić uproszczone podejście do przeglądów leków, m.in. w oparciu o narzędzie do zarządzania polipragmazję Skills4Adherence. W najbliższych latach farmaceuci mogą wspomóc w tych działaniach lekarzy ze względu na spodziewane wprowadzenie nowego świadczenia pod postacią opieki farmaceutycznej.
Słowa kluczowe
polipragmazja; osoby starsze; nieprzestrzeganie zaleceń terapeutycznych; wielochorobowość; choroby przewlekłe
Informacje o artykuleTytuł
Nie za mało, nie za dużo, czyli jaką liczbą leków optymalnie leczyć choroby przewlekłe wśród osób starszych?
Czasopismo
Numer
Typ artykułu
Inne materiały uzgodnione z Redakcją
Opublikowany online
2021-09-06
Wyświetlenia strony
448
Wyświetlenia/pobrania artykułu
74
Rekord bibliograficzny
Forum Medycyny Rodzinnej 2021;15(4).
Słowa kluczowe
polipragmazja
osoby starsze
nieprzestrzeganie zaleceń terapeutycznych
wielochorobowość
choroby przewlekłe
Autorzy
Przemysław Kardas
Konrad Witkowski
Jacek Pluciński
Jolanta Macziaczyk-Kubiak
Referencje (35)- World Health Organization. Medication Safety in Polypharmacy. Technical freport. WHO, Geneva: 2019.
- Masnoon N, Shakib S, Kalisch-Ellett L, et al. What is polypharmacy? A systematic review of definitions. BMC Geriatr. 2017; 17(1): 230.
- Rankin A, Cadogan CA, Patterson SM, et al. Interventions to improve the appropriate use of polypharmacy for older people. Cochrane Database Syst Rev. 2018; 9: CD008165.
- Lee JQi, Ying K, Lun P, et al. Intervention elements to reduce inappropriate prescribing for older adults with multimorbidity receiving outpatient care: a scoping review. BMJ Open. 2020; 10(8): e039543.
- Eurostat (2020). Ageing Europe - statistics on population developments – statistics explained. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index. php/Ageing_Europe_-_statistics_on_population_developments (30.06.2020).
- Barnett K, Mercer SW, Norbury M, et al. Epidemiology of multimorbidity and implications for health care, research, and medical education: a cross-sectional study. Lancet. 2012; 380(9836): 37–43.
- Carmona-Torres JM, Cobo-Cuenca AI, Recio-Andrade B, et al. Prevalence and factors associated with polypharmacy in the older people: 2006-2014. J Clin Nurs. 2018; 27(15-16): 2942–2952.
- Slabaugh SL, Maio V, Templin M, et al. Prevalence and risk of polypharmacy among the elderly in an outpatient setting: a retrospective cohort study in the Emilia-Romagna region, Italy. Drugs Aging. 2010; 27(12): 1019–1028.
- Blozik E, Rapold R, von Overbeck J, et al. Polypharmacy and potentially inappropriate medication in the adult, community-dwelling population in Switzerland. Drugs Aging. 2013; 30(7): 561–568.
- Midão L, Giardini A, Menditto E, et al. Polypharmacy prevalence among older adults based on the survey of health, ageing and retirement in Europe. Arch Gerontol Geriatr. 2018; 78: 213–220.
- Kornholt J, Christensen MB (2020). Prevalence of polypharmacy in Denmark. Dan Med J. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32741431/ (23.12.2020).
- Hovstadius Bo, Hovstadius K, Astrand B, et al. Increasing polypharmacy - an individual-based study of the Swedish population 2005-2008. BMC Clin Pharmacol. 2010; 10: 16.
- Zhang N, Sundquist J, Sundquist K, et al. An Increasing Trend in the Prevalence of Polypharmacy in Sweden: A Nationwide Register-Based Study. Front Pharmacol. 2020; 11: 326.
- Eurostat. Medicine use statistics – Statistics explained. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Medicine_use_statistics (13.06.2021).
- Grądalski T. Polypharmacy and medication errors on admission to palliative care. Pol Arch Intern Med. 2019; 129(10): 659–666.
- Kardas P, Urbański F, Lichwierowicz A, et al. Prevalence and Age Structure of Polypharmacy in Poland: Results of the Analysis of the National Real-World Database of 38 Million Citizens. Front Pharmacol. 2021; 12: 655364.
- Leszko M, Zając-Lamparska L, Trempala J. Aging in Poland. Gerontologist. 2015; 55(5): 707–715.
- Wastesson JW, Morin L, Laroche ML, et al. How Chronic Is Polypharmacy in Old Age? A Longitudinal Nationwide Cohort Study. J Am Geriatr Soc. 2019; 67(3): 455–462.
- Pérez T, Moriarty F, Wallace E, et al. Prevalence of potentially inappropriate prescribing in older people in primary care and its association with hospital admission: longitudinal study. BMJ. 2018; 363: k4524.
- Montori VM, Brito JP, Murad MH. The optimal practice of evidence-based medicine: incorporating patient preferences in practice guidelines. JAMA. 2013; 310(23): 2503–2504.
- Farmer C, Fenu E, O'Flynn N, et al. Clinical assessment and management of multimorbidity: summary of NICE guidance. BMJ. 2016; 354: i4843.
- Austad B, Hetlevik I, Mjølstad BP, et al. Applying clinical guidelines in general practice: a qualitative study of potential complications. BMC Fam Pract. 2016; 17: 92.
- Boyd CM, Darer J, Boult C, et al. Clinical practice guidelines and quality of care for older patients with multiple comorbid diseases: implications for pay for performance. JAMA. 2005; 294(6): 716–724.
- May C, Montori VM, Mair FS. We need minimally disruptive medicine. BMJ. 2009; 339: b2803.
- World Health Organization. Adherence to long-term therapies: evidence for action, ed. Sabaté E. World Health Organization, 2003. https://apps.who.int/iris/handle/10665/42682 (31.05.2021).
- Morrison VL, Holmes EAF, Parveen S, et al. Predictors of self-reported adherence to antihypertensive medicines: a multinational, cross-sectional survey. Value Health. 2015; 18(2): 206–216.
- Kardas P. Rozpowszechnienie nieprzestrzegania zaleceń terapeutycznych wśród pacjentów leczonych z powodu wybranych schorzeń przewlekłych. Pol Merkur Lekarski. 2011 Oct. ; 31(184): 215–20.
- Kardas P, Lewek P, Matyjaszczyk M. Determinants of patient adherence: a review of systematic reviews. Front Pharmacol. 2013; 4: 91.
- Kardas P, van Boven JF, Pinnock H, et al. ENABLE collaborators. Disparities in European healthcare system approaches to maintaining continuity of medication for non-communicable diseases during the COVID-19 outbreak. Lancet Reg Health Eur. 2021; 4: 100099.
- McIntosh J, Alonso A, MacLure K, et al. SIMPATHY Consortium. A case study of polypharmacy management in nine European countries: Implications for change management and implementation. PLoS One. 2018; 13(4): e0195232.
- Stewart D, Mair A, Wilson M, et al. SIMPATHY consortium. Guidance to manage inappropriate polypharmacy in older people: systematic review and future developments. Expert Opin Drug Saf. 2017; 16(2): 203–213.
- Stewart D, Mair A, Wilson M, et al. SIMPATHY consortium. Guidance to manage inappropriate polypharmacy in older people: systematic review and future developments. Expert Opin Drug Saf. 2017; 16(2): 203–213.
- Kurczewska-Michalak M, Lewek P, Jankowska-Polańska B, Giardini A, Costa A, Granata N, Maffoni M, Midão L, Kardas P. Polypharmacy management in the elderly: a systematic review of available interventions and pragmatic guidance. Front Pharmacology, submitted for publication.
- Dz.U. 2021 poz. 97, available at https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210000097.
- Ministerstwo Zdrowia. Opieka farmaceutyczna – raport. https://www.gov.pl/web/zdrowie/opieka-farmaceutyczna---raport. Dostępny pod adresem: https://www.gov.pl/web/zdrowie/opieka-farmaceutyczna---raport..
