Cukrzyca typu 1 jako powikłanie leczenia nowotworów inhibitorami immunologicznych punktów kontrolnych
Streszczenie
Inhibitory punktów kontrolnych układu odpornościowego (ICIs, immune checkpoint inhibitors) są grupą leków szeroko stosowaną w leczeniu różnych rodzajów nowotworów, a ich wprowadzenie do terapii znacząco poprawiło rokowanie u pacjentów. Mechanizm działania ICIs polega na stymulacji układu immunologicznego do wyzwolenia odpowiedzi przeciwnowotworowej. Oprócz poprawy wyników leczenia immunoterapia nie sie jednak ze sobą ryzyko wystąpienia powikłań. Jednym z rzadkich, ale trudnych do leczenia i diagnostyki skutków ubocznych jest cukr zyca typu 1. Czynniki ryzyka wystąpienia tego powikłania obejmują skojarzoną z ICIs terapię onkologiczną, młodszy wiek pacjenta oraz wcześniejsze występowanie innych form cukrzycy. Cukrzyca wywołana inhibitorami punktów kontrolnych charakteryzuje się często ostrym początkiem, znaczną hiperglikemią oraz wysokim odsetkiem występowania cukrzycowej kwasicy ketonowej. Celem niniejszego artykułu jest zapoznanie lekarzy rodzinnych z cechami klinicznymi i patofizjologią cukrzycy indukowanej pr zez ICIs oraz wyzwaniami związanymi z diagnostyką i leczeniem pacjentów w kontekście coraz powszechniejszego stosowania immunoterapii przeciwnowotworowej.
Słowa kluczowe: cukrzycainhibitory punktów kontrolnychimmunoterapiadiabetes mellitus
Referencje
- Mackiewicz J, Mackiewicz A. Immunotherapy of cancer and perspectives of its development. Contemporary Oncology/Współczesna Onkologia. 2010; 14(2): 59–71.
- Shiravand Y, Khodadadi F, Kashani SM, et al. Immune checkpoint inhibitors in cancer therapy. Curr Oncol. 2022; 29(5): 3044–3060.
- Pardoll DM. The blockade of immune checkpoints in cancer immunotherapy. Nat Rev Cancer. 2012; 12(4): 252–264.
- Schmid P, Cortes J, Pusztai L, et al. Pembrolizumab for early triple-negative breast cancer. N Engl J Med. 2020; 382(9): 810–821.
- Choueiri TK, Tomczak P, Park S, et al. Pembrolizumab as post nephrectomy adjuvant therapy for patients with renal cell carcinoma: results from 30-month follow-up of KEYNOTE-564. JCO. 2022; 40(6_suppl): 290–290.
- Reck M, Rodríguez-Abreu D, Robinson AG, et al. Pembrolizumab versus chemotherapy for PD-L1-positive non-small-cell lung cancer. N Engl J Med. 2016; 375(19): 1823–1833.
- Baas P, Scherpereel A, Nowak AK, et al. First-line nivolumab plus ipilimumab in unresectable malignant pleural mesothelioma (CheckMate 743): a multicentre, randomised, open-label, phase 3 trial. [Erratum in: Lancet. 2021 Feb 20;397(10275):670. doi: 10.1016/S0140-6736(21)00369-X. PMID: 33610209]. Lancet. 2021; 397(10272): 375–386.
- Indini A, Di Guardo L, Cimminiello C, et al. Immune-related adverse events correlate with improved survival in patients undergoing anti-PD1 immunotherapy for metastatic melanoma. J Cancer Res Clin Oncol. 2019; 145(2): 511–521.
- Ricciuti B, Genova C, De Giglio A, et al. Impact of immune-related adverse events on survival in patients with advanced non-small cell lung cancer treated with nivolumab: long-term outcomes from a multi-institutional analysis. J Cancer Res Clin Oncol. 2019; 145(2): 479–485.
- Barroso-Sousa R, Barry WT, Garrido-Castro AC, et al. Incidence of endocrine dysfunction following the use of different immune checkpoint inhibitor regimens: a systematic review and meta-analysis. JAMA Oncol. 2018; 4(2): 173–182.
- Ziobro M, Kamińska-Winciorek G, Rutkowski P, Cybulska-Stopa B. Bezpieczeństwo immunoterapii: zasady postępowania profilaktyczno-terapeutycznego w przypadku wystąpienia działań niepożądanych. Via Medica, Gdańsk 2018.
- Brahmer JR, Abu-Sbeih H, Ascierto PA, et al. Society for Immunotherapy of Cancer (SITC) clinical practice guideline on immune checkpoint inhibitor-related adverse events. J Immunother Cancer. 2021; 9(6): e002435.
- Haanen J, Obeid M, Spain L, et al. Management of toxicities from immunotherapy: ESMO Clinical Practice Guideline for diagnosis, treatment and follow-up. Ann Oncol. 2022; 33(12): 1217–1238.
- Zhang Z, Riebandt G, Sharma R, et al. 856 preliminary review of diabetes mellitus incidence in patients treated with immune checkpoint inhibitors (ICI) therapy — roswell park comprehensive cancer center (RPCCC) experience. Late-breaking abstracts. 2020: A510.1–A510.
- Chen X, Affinati AH, Lee Y, et al. Immune checkpoint inhibitors and risk of type 1 diabetes. Diabetes Care. 2022; 45(5): 1170–1176.
- Akturk HK, Kahramangil D, Sarwal A, et al. Immune checkpoint inhibitor-induced type 1 diabetes: a systematic review and meta-analysis. Diabet Med. 2019; 36(9): 1075–1081.
- Stamatouli AM, Quandt Z, Perdigoto AL, et al. Collateral damage: insulin-dependent diabetes induced with checkpoint inhibitors. Diabetes. 2018; 67(8): 1471–1480.
- Quandt Z, Young A, Anderson M. Immune checkpoint inhibitor diabetes mellitus: a novel form of autoimmune diabetes. Clin Exp Immunol. 2020; 200(2): 131–140.
- Lo Preiato V, Salvagni S, Ricci C, et al. Diabetes mellitus induced by immune checkpoint inhibitors: type 1 diabetes variant or new clinical entity? Review of the literature. Rev Endocr Metab Disord. 2021; 22(2): 337–349.
- de Filette JMK, Pen JJ, Decoster L, et al. Immune checkpoint inhibitors and type 1 diabetes mellitus: a case report and systematic review. Eur J Endocrinol. 2019; 181(3): 363–374.
- Perdigoto AL, Deng S, Du KC, et al. Immune cells and their inflammatory mediators modify β cells and cause checkpoint inhibitor-induced diabetes. JCI Insight. 2022; 7(17): e156330.
- Smati S, Buffier P, Bouillet B, et al. Expert opinion on immunotherapy induced diabetes. Ann Endocrinol (Paris). 2018; 79(5): 545–549.
- Schneider BJ, Naidoo J, Santomasso BD, et al. Management of immune-related adverse events in patients treated with immune checkpoint inhibitor therapy: ASCO guideline update. [Erratum in J Clin Oncol. 2022 Jan 20;40(3):315. doi: 10.1200/JCO.21.02786. PMID: 35030312] . J Clin Oncol. 2021; 39(36): 4073–4126.
- Yuen KCJ, Samson SL, Bancos I, et al. American association of clinical endocrinology disease state clinical review: evaluation and management of immune checkpoint inhibitor-mediated endocrinopathies: a practical case-based clinical approach. Endocr Pract. 2022; 28(7): 719–731.
- Wright JJ, Powers AC, Johnson DB. Endocrine toxicities of immune checkpoint inhibitors. Nat Rev Endocrinol. 2021; 17(7): 389–399.
