Tom 16, Nr 5 (2021)
Praca badawcza (oryginalna)
Opublikowany online: 2021-10-31
Ocena umiejętności komunikacyjnych studentów ostatniego roku kierunku lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w zakresie przekazywania niepomyślnych informacji
DOI: 10.5603/FC.2021.0044
Folia Cardiologica 2021;16(5):291-295.
Streszczenie
Wstęp. Ważnym elementem umiejętności ogólnomedycznych jest umiejętność przekazywania niepomyślnych informacji w sposób skuteczny i jak najmniej obciążający emocjonalnie dla przedstawicieli personelu medycznego, jakimi zwykle są lekarze. Przygotowaniem absolwentów do takiego wyzwania jest ich zapoznanie z elementami protokołu SPIKES odnoszącego się do 6 elementów rozmowy, które powinny zostać uwzględnione przy przekazywaniu niepomyślnych informacji.
Materiał i metody. Badanie przeprowadzono wśród studentów ostatniego roku kierunku lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego biorących udział w zajęciach w Centrum Symulacji Medcznych (CSM WUM) w ramach bloku „Specjalność wybrana przez studenta”. Jednym z elementów zajęć był udział studentów w scenariuszu zakładającym konieczność przekazania niepomyślnych informacji rodzinie pacjenta, który zmarł w wyniku zatrzymania krążenia. Studenci pracowali w czteroosobwych zespołach terapeutycznych, w których jeden student pełnił rolę szefa zespołu terapeutycznego, a pozostali 3 studenci — role członków zespołu. Przeszkolona wcześniej osoba odgrywała rolę rodziny pacjenta. Ocenę zachowań studentów przeprowadził niezależny obserwator na podstawie nagrań audiowizualnych.
Wyniki. Spośród 369 studentów biorących udział w opisanych wyżej zajęciach symulacyjnych w CSM WUM 148 osób tworzących 37 zespołów terapeutycznych (ZT) wyraziło zgodę na nagranie audiowizualne umożliwiające przeprowadzenie badania. Osiemdziesiąt sześć procent ZT zadbało o odpowiednio długi, dostosowany do oczekiwań rodziny czas rozmowy. Około 2/3 badanych (68,5%) odzwierciedliło emocje rozmówcy i potrafiło je nazwać oraz reagowało na bieżąco na reakcje pacjenta przy przekazywaniu niepomyślnych informacji (63%). Niespełna połowa badanych (48,5%) zadbała o zachowanie intymności w trakcie prowadzenia rozmowy. Dwadzieścia procent studentów przekazało informację wstępną na temat zdarzenia w celu wprowadzenia do rozmowy, a mniej niż 10% badanych podsumowało rozmowę i zaproponowało dalsze postępowanie.
Wnioski. Analiza zachowań studentów ostatniego roku kierunku lekarskiego pokazała, że praktycznie wszystkie elementy protokołu SPIKES wymagają dużej uwagi i gruntownego omówienia w kształceniu kolejnych roczników słuchaczy kierunku lekarskiego. Nauczanie umiejętności przekazywania niepomyślnych informacji powinno się odbywać zarówno na etapie edukacji przeddyplomowej, jak i jej uzupełniania w kształceniu podyplomowym.
Słowa kluczowe: niepomyślne informacjeprotokół SPIKESkomunikacjakształcenie
Referencje
- Maguire P, Pitceathly C. Key communication skills and how to acquire them. BMJ. 2002; 325(7366): 697–700.
- Buckman R. How to break bad news: a guide for health care professionals. John Hopkins Press, Baltimore 1992.
- Kaczor M, Mirowska-Guzel D, Doroszewska A, et al. Ocena umiejętności praktycznych w zakresie resuscytacji wśród studentów ostatniego roku kierunku lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Folia Cardiol. 2020; 15(6): 393–397.
- Kaczor M. Ocena umiejętności komunikacyjnych oraz współpracy w zespole terapeutycznym studentów kierunku lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych w zakresie medycznych. Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa 2020.
- Baile WF, Buckman R, Lenzi R, et al. SPIKES-A six-step protocol for delivering bad news: application to the patient with cancer. Oncologist. 2000; 5(4): 302–311.
- Tatoń J. Kultura zawodu lekarza w XXI wieku. Analiza celów, potrzeb i metod. Wydanie I. Warszawski Uniwersytet Medyczny, Federacja Polskich Towarzystw Medycznych, Warszawa. https://www.scribd.com/document/380276213/Jan-Tato%C5%84-Kultura-zawodu-lekarza-w-XXI-wieku (October 14 2021).
- Doroszewski J, Kulus M, Markowski A. ed. Porozumienie z pacjentem. Wolters Kluwer, Warszawa 2014.
- Guzowski A, Kazberuk G, Czartoszewski A, Krajewska-Kułak E. et al. Kultura masowa a problem śmierci i cierpienia. In: Guzowski A, Krajewska-Kułak E, Bejda G. ed. Kultura śmierci, kultura umierania. Tom 1. Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Białystok 2016: 158–203.
- Messerotti A, Banchelli F, Ferrari S, et al. Investigating the association between physicians self-efficacy regarding communication skills and risk of “burnout”. Health Qual Life Outcomes 2020. https://doi.org/10.1186/s12955-020-01504-y (October 14, 2021).