Ocena skuteczności zastosowania treningów pionizacyjnych oraz edukacji pacjenta w prewencji omdleń odruchowych u chorych z zespołem wazowagalnym, hospitalizowanych w Klinice Choroby Wieńcowej i Niewydolności Serca w latach 2010–2015
Streszczenie
Wstęp. Trening pionizacyjny (TT) jest formą terapii proponowaną pacjentom ze złośliwą lub nawracającą postacią zespołu omdleń odruchowych, które są przyczyną pogorszenia jakości życia oraz niosą ze sobą ryzyko urazów. W tradycyjnym ujęciu TT polega na ćwiczeniu utrzymywania pionowej pozycji ciała przy ścianie. Zastosowanie TT w terapii omdleń odruchowych uwzględniono w wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego jedynie jako możliwą do wykorzystania metodę leczenia w wybranej grupie pacjentów (poziom wiarygodności IIb, siła dowodów B). Celem pracy była ocena skuteczności zintensyfikowanej terapii obejmującej TT prowadzone w warunkach szpitalnych oraz jednoczesnej edukacji z zakresu profilaktyki występowania omdleń odruchowych.
Materiał i metody. Badaniem objęto 33 pacjentów (19 kobiet) w wieku 17–69 lat (średnio 40 lat) z zespołem omdleń wazowagalnych (VVS), u których w latach 2010–2015 podczas hospitalizacji w klinice choroby wieńcowej i niewydolności serca zastosowano edukację w zakresie niefarmakologicznego postępowania przeciwomdleniowego oraz TT. Średnia liczba sesji TT wynosiła 4 (1–9). Efekty leczenia oceniono za pomocą ankiety telefonicznej oraz analizy dokumentacji medycznej. Oceniano efektywność zastosowanej terapii w prewencji omdleń, stopień przestrzegania zaleceń lekarskich, wpływ terapii VVS na poziom lęku przed nawrotem omdleń, jakość życia pacjentów, a także subiektywną skuteczność stosowanej terapii.
Wyniki. Średni okres obserwacji wynosił 1,6 roku. Spośród badanych 22 osoby (66,7%) kontynuowały TT, 30 osób (91%) stosowało manewry przeciwomdleniowe, 29 osób (88%) stosowało zalecenia dotyczące ilości spożywanych płynów, a 17 osób (51,5%) unikało sytuacji sprzyjających omdleniom. U 24 osób (72,7%) nie doszło do nawrotu omdleń w badanym okresie. Poprawę jakości swojego życia stwierdziło 29 osób (88%), a 31 (94%) odczuło zmniejszenie poziomu lęku związanego z możliwością nawrotu omdlenia. Średnia ocena przydatności odbytej przez badanych pacjentów terapii w prewencji omdleń odruchowych wyniosła 9,3 w 10-stopniowej skali.
Wnioski. 1. Wysoki poziom przestrzegania zaleceń lekarskich dotyczących profilaktyki przeciwomdleniowej przez pacjentów z VVS jest istotną przyczyną niskiej częstości nawrotów omdleń w badanej grupie. 2. Zastosowanie TT oraz terapii niefarmakologicznej wpłynęło na polepszenie jakości życia i zmniejszenie poziomu lęku u osób z VVS. 3. Zwraca uwagę bardzo wysoka subiektywna ocena pacjentów z VVS, dotycząca przydatności oraz skuteczności zastosowanego postępowania — TT i edukacji przeciwomdleniowej.
Słowa kluczowe: trening pionizacyjnyomdlenia odruchowezespół wazowagalnytest pochyleniowy
Referencje
- Ector H, Reybrouck T, Heidbüchel H, et al. Tilt training: a new treatment for recurrent neurocardiogenic syncope and severe orthostatic intolerance. Pacing Clin Electrophysiol. 1998; 21(1 Pt 2): 193–196.
- Gajek J, Zyśko D, Mazurek W. Efficacy of tilt training in patients with vasovagal syncope. Kardiol Pol. 2006; 64(6): 602–8; discussion 609.
- Foglia-Manzillo G, Giada F, Gaggioli G, et al. Efficacy of tilt training in the treatment of neurally mediated syncope. A randomized study. Europace. 2004; 6(3): 199–204.
- Duygu H, Zoghi M, Turk U, et al. The role of tilt training in preventing recurrent syncope in patients with vasovagal syncope: a prospective and randomized study. Pacing Clin Electrophysiol. 2008; 31(5): 592–596.
- Moya A, Sutton R, Ammirati F. Wytyczne dotyczące diagnostyki i postępowania w omdleniach (wersja 2009). Kardiol Pol. 2009; 67: 545–593.
- Abe H, Kohshi K, Nakashima Y. Effects of orthostatic self-training on head-up tilt testing and autonomic balance in patients with neurocardiogenic syncope. J. Cardiovasc. Pharmacol. 2003; 41 Suppl 1: S73–S76.
- Di Girolamo E, Di Iorio C, Leonzio L. Usefulness of a Tilt Training Program for the Prevention of Refractory Neurocardiogenic Syncope in Adolescents : A Controlled Study. Circulation. 1999; 100(17): 1798–1801.
- Morillo CA, Eckberg DL, Ellenbogen KA, et al. Vagal and sympathetic mechanisms in patients with orthostatic vasovagal syncope. Circulation. 1997; 96(8): 2509–2513.
- Kinay O, Yazici M, Nazli C, et al. Tilt training for recurrent neurocardiogenic syncope: effectiveness, patient compliance, and scheduling the frequency of training sessions. Jpn Heart J. 2004; 45(5): 833–843.
- Sheldon R, Rose S, Flanagan P, et al. Risk factors for syncope recurrence after a positive tilt-table test in patients with syncope. Circulation. 1996; 93(5): 973–981.
- Linzer M, Gold DT, Pontinen M, et al. Recurrent syncope as a chronic disease: preliminary validation of a disease-specific measure of functional impairment. J Gen Intern Med. 1994; 9(4): 181–186.
- Shaffer C, Jackson L, Jarecki S. Characteristics, perceived stressors, and coping strategies of patients who experience neurally mediated syncope. Heart Lung. 2001; 30(4): 244–249.
- Ventura R, Maas R, Rüppel R, et al. Psychiatric conditions in patients with recurrent unexplained syncope. Europace. 2001; 3(4): 311–316.
