Kompetencje zawodowe fizjoterapeuty w realizacji ogólnopolskich specjalistycznych programów kardiologicznych – aktualne rozwiązania prawne i organizacyjne w świetle zjawisk krzyżujących się kompetencji (skill mix) z innymi profesjonalistami medycyny.
Streszczenie
Na przestrzeni kilku lat w polskim systemie ochrony zdrowia przyjęto wiele regulacji prawnych zwiększających zakres uprawnień zawodowych pracowników ochrony zdrowia, w tym fizjoterapeutów. Regulacje prawne zostały wprowadzone pod wpływem zwiększającego się niedoboru kadrowego oraz chęci rozszerzania kompetencji zawodowych, a także zwiększania jakości i dostępności do usług medycznych. Procesy te mogą posłużyć jako narzędzia do tworzenia bardziej efektywnych, interdyscyplinarnych zespołów, mających na celu zapewnienie ciągłości opieki, a jednocześnie prowadzących do obniżenia kosztów opieki medycznej. Jedną z koncepcji sprzyjających racjonalnemu zagospodarowaniu zasobów ludzkich w systemie ochrony zdrowia uwidocznioną w trakcie realizacji ogólnopolskich specjalistycznych programów kardiologicznych jest zjawisko mieszania się kompetencji SKILL MIX. W artykule autorzy postanowili zdefiniować następujące wnioski: 1. Regulacje prawne poszerzające kompetencje zawodowe stawiają fizjoterapeutów w nowych obszarach, co wpływa na dalszą tendencję do ustabilizowania pozycji, i rozwoju tego zawodu. 2. Identyfikowalne na podstawie literatury obszary krzyżujących się kompetencji SKILL MIX w fizjoterapii w codziennej praktyce klinicznej w Polsce to wyzwania rozprzestrzeniające się w różnych grupach zawodów medycznych i mają charakter wzrostowy.
Słowa kluczowe: specjalistyczne programy kardiologicznefizjoterapiakrzyżowanie się kompetencji - SKILL MIXsystem opieki zdrowotnej.
Referencje
- Ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty. DzU z 2015 r., poz. 1994. 2015.
- Opinie o funkcjonowaniu opieki zdrowotnej. Komunikat z badań, nr 113/2016, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2016. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_113_16. (20.06.2023).
- Kowalska I, Sagan A, Mokrzycka A, et al. The first attempt to create a national strategy for reducing waiting times in Poland: will it succeed? Health Policy. 2015; 119(3): 258–263.
- Sagan A, Kowalska-Bobko I, Mokrzycka A. The 2015 emergency care reform in Poland: Some improvements, some unmet demands and some looming conflicts. Health Policy. 2016; 120(11): 1220–1225.
- McMahon SR, Ades PA, Thompson PD. The role of cardiac rehabilitation in patients with heart disease. Trends Cardiovasc Med. 2017; 27(6): 420–425.
- Dibben GO, Faulkner J, Oldridge N, et al. Exercise-based cardiac rehabilitation for coronary heart disease. Cochrane Database Syst Rev. 2021; 11(11): CD001800.
- Ubeda Tikkanen A, Vova J, Holman L, et al. Core components of a rehabilitation program in pediatric cardiac disease. Front Pediatr. 2023; 11.
- Zasoby kadrowe w wybranych zawodach medycznych na podstawie źródeł administracyjnych w latach 2019–2020, Główny Urząd Statystyczny. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/zasoby-kadrowe-w-wybranych-zawodach-medycznych-na-podstawie-zrodel-administracyjnych-w-latach-2019-2020,28,1.html (27.05.2024).
- Availability of doctors. Health at a Glance: Europe. 2020.
- Kowalska-Bobko I, Gałązka-Sobotka M, Frączkiewicz-Wronka A, et al. Skill mix in medical and about medical professions. Med Pr. 2020; 71(3): 337–352.
- Classification of health workforce statistics, World Health Organization. http://www.who.int/hrh/statistics/workforce_statistics (11.05.2023).
- Woźnica D. Analysis of the opinions of medical community and patients regarding legal regulations on the profession of physiotherapist in Poland. Advances in Rehabilitation. 2018; 32(1): 13–19.
- Buchan J, Dal Poz MR. Skill mix in the health care workforce: reviewing the evidence. Bull World Health Organ. 2002; 80(7): 575–580.
- Baza Analiz Systemowych i Wdrożeniowych – Mapy Potrzeb Zdrowotnych na lata 2022-2026. https://basiw.mz.gov.pl/mapy-informacje/mapa-2022-2026 (27.05.2024).
- Kto korzysta z usług fizjoterapeutów w Polsce? https://kif.info.pl/kto-korzysta-z-uslug-fizjoterapeutow-w-polsce-zobacz-wyniki-badan-czesc-ii (20.06.2023).
- Komunikat Departamentu Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie zaleceń do opracowania planu nauczania na jednolitych 5-letnich studiach w zakresie fizjoterapii od roku akademickiego 2017/2018. https://kif.info.pl/informacje/komunikat-departamentu-nauki-i-szkolnictwa-wyzszego-w-sprawie-zalecen-do-opracowania-planu-nauczania-na-jednolitych-5-letnich-studiach-w-zakresie-fizjoterapii-od-roku-akademickiego-20172018 (20.06.2024).
- Vargas-Lagos V. How should resources be reallocated between physicians and nurses in Africa and Latin America? Social Science & Medicine. 1991; 33(6): 723–727.
- Bhopal R. Skill mix in primary care. BMJ. 1994; 309(6948): 195–196.
- Hall LM. Staff mix models: complementary or substitution roles for nurses. Nurs Adm Q. 1997; 21(2): 31–39.
- Buchan J, Ball J, O'May F. If changing skill mix is the answer, what is the question? J Health Serv Res Policy. 2001; 6(4): 233–238.
- Keyzer DM. Working together: the advanced rural nurse practitioner and the rural doctor. Aust J Rural Health. 1997; 5(4): 184–189.
- Migała M. Kalendarium prac nad ustawą o zawodzie fizjoterapeuty. Rehabilitacja w Praktyce. 2015; 6: 70–75.
- Paszkowska M. Ustawowe zasady wykonywania zawodu fizjoterapeuty. Rehabilitacja w Praktyce. 2015; 6: 72.
- Projekt ustawy o niektórych zawodach medycznych, Druk sejmowy VI kadencji. Nr 846. http://orka.sejm.gov.pl/Druki6ka.nsf/0/CF32998F2C2012BBC125749100497668/$file/846.pdf (11.02.2023).
- Projekt ustawy o niektórych zawodach medycznych i zasadach uzyskiwania tytułu specjalisty mających zastosowanie w ochronie zdrowia, Druk sejmowy Vkadencji. Nr 1553. http://orka.sejm.gov.pl/Druki5ka.nsf/0/9D4D5604FCE6B77DC12572AC006202A6/$file/1553.pdf (11.02.2023).
- Jacek A. Standard wykonywania zawodu fizjoterapeuty - ocena przyjętego stanu prawnego. Studia Prawnicze KUL. 2019(2): 133–156.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 grudnia 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej, Dz.U. 2018: poz. 2396.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania, Dz.U. 2020: poz. 666.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 kwietnia 2021 r. w sprawie kwalifikacji osób przeprowadzających badania kwalifikacyjne i szczepienia ochronne przeciwko COVID-19, Dz.U. 2021: poz. 668.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 grudnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych, Dz.U. 2021: poz. 2441.
- Ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie ustawy o działalności leczniczej oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2018: poz. 2219.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 czerwca 2018 r. w sprawie szczegółowego wykazu czynności zawodowych fizjoterapeuty, Dz.U. 2018: poz. 1319.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 września 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie, Dz.U. 2019: poz. 1899.
- Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 lipca 2019r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty i ratownika medycznego, Dz.U. 2019: poz. 1573.
- https://www.cmkp.edu.pl/wp-content/uploads/2021/11/PROGRAM-SPECJALIZACJI-W-DZIEDZINIE-FIZJOTERAPII-aktualizacja-10.11.2021-1.pdf (20.06.2023).
- Internet] https://kif.info.pl/zobacz-dorobek-pierwszej-kadencji-naszego-samorzadu. (20.06.2023).
- Gierat-Haponiuk K, Kowalska-Bobko I, Gałązka-Sobotka M, et al. Nowoczesna fizjoterapia – role zawodowe fizjoterapeuty w polskim systemie ochrony zdrowia - II Naukowa Konferencja Wydziału Nauk o Zdrowiu z Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. 2022.
- Samuelson M, Tedeschi P, Aarendonk D, et al. Improving inter-professional collaboration in Primary Care. Position Paper of the European Forum for Primary care. ; 2012.
- Woźnica D. Analiza systemu kształcenia, zakresu praw i obowiązków oraz samodzielności zawodowej fizjoterapeutów w Europie. GUMed. 2019: 41–49.
- Fizjoterapia na świecie od A do Z. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://fizjoterapeuci.org/wp-content/uploads/rpt2014.pdf (27.05.2024).
- Tsiachristas A, Walenburg I, Bond CM. Costs and effects of new professional roles: Evidence from a literature review. 2015: 1176–1187.
- Silverio A, Cancro FP, Esposito L, et al. Secondary cardiovascular prevention after acute coronary syndrome: emerging risk factors and novel therapeutic targets. J Clin Med. 2023; 12(6).
- Piotrowicz R, Dylewicz P, Jagier A. Kompleksowa rehabilitacja kardiologiczna. Folia Cardiol. 2004; 11(supl A): A1–A48.
- Imison C, Castle-Clarke S, Watson R. Reshaping the workforce to deliver the care patients need. Nuffield Trust. 2016: Nuffield.
- Josi R, De Pietro C. Skill mix in Swiss primary care group practices: a nationwide online survey. BMC Fam Pract. 2019; 20(1): 39.
- Nelson PA, Martindale A-M, McBride A, et al. Greater Manchester primary care workforce strategy: rapid literature review. CLAHRC GM. 2017: 8–20.
- Gierat-Haponiuk K, Barcikowska Z, Siluk D, et al. Satysfakcja pacjentek z edukacji fizjoterapeutycznej nad pacjentką w okresie okołoporodowym. XI Międzynarodowe Dni Fizjoterapii ,,Od juniora do seniora-fizjoterapia łączy pokolenia”, Wrocław. ; 2022.
- Gierat-Haponiuk K. Samodzielni zawsze dostępni. Głos fizjoterapeuty. 2020; 3: 6–7.