Morfologiczne aspekty jednojamowej prawokomorowej stałej stymulacji serca. Część II: Zmiany odczynowo-włóknikowe w aspekcie rozwoju niedomykalności trójdzielnej

Streszczenie

Cel pracy: Implantacja elektrody do stałej stymulacji w prawej komorze serca niesie ze sobą ryzyko wytworzenia odczynu włóknikowego pomiędzy tkanką a różnymi częściami elektrody, prowadząc do ścisłego jej przymocowania do mięśniówki serca lub innych jego struktur. W związku z powyższym postanowiliśmy ocenić morfologiczne zmiany dotyczące zastawki trójdzielnej w aspekcie rozwoju jej niedomykalności.
Materiał i metody: Badanie zostało przeprowadzone na materiale autopsyjnym 60 ludzkich serc (24 K, 36 M) w wieku 45-95 lat, utrwalonych w roztworze formaliny z etanolem. Zastosowano klasyczne metody badań makroskopowych, zwracając szczególną uwagę na odczyny pomiędzy elektrodą a strukturami zastawki trójdzielnej.
Wyniki: W 44 badanych sercach (73,3%) tylny płatek zastawki trójdzielnej był pogrubiony i wykazywał cechy upośledzonej ruchomości. Wśród tej grupy 24 serca wykazywały dodatkowo pogrubienie płatka przegrodowego oraz spoidła pomiędzy płatkiem tylnym i przegrodowym. W wyżej wymienionych przypadkach odczyn zapalny obejmował płatki zastawki trójdzielnej i rozprzestrzeniał się także na sąsiadujące części elektrody. Powodowało to rozwój niedomykalności trójdzielnej dużego stopnia. W pozostałych sercach ruchomość płatków pozostawała niezmieniona. W 52 sercach (86,6%) reakcja włóknikowa rozprzestrzeniała się na sąsiadujące z zastawką części elektrody rozrusznika. Długość otoczki włóknikowej wokół elektrody wahała się od 4 do 8 mm (śr. 5 ± 2 mm). Końcówka elektrody znajdująca się w jamie prawej komory w 56 preparatach (93,3%) była otoczona przez grubą otoczkę włóknistą częściowo pokrytą przez wsierdzie.
Wnioski: Stwierdziliśmy, że w 74% badanych serc włóknienie obejmowało miejsca kontaktu elektrody z wsierdziem pokrywającym struktury zastawki trójdzielnej lub z miokardium prawej komory. Stopień nasilenia odczynu zależał od czasu, który upłynął od implantacji elektrody, typu końcówki, nie wykazywał natomiast związku z rodzajem materiału izolacyjnego elektrody.