Morfologiczne aspekty jednojamowej prawokomorowej stałej stymulacji serca. Część III: Obraz histologiczny łącza p-k w sercu z zaburzeniami przewodzenia i stałą stymulacją

Streszczenie

Morfologiczne aspekty stymulacji serca
Wstęp: Serce i obserwacje dotyczące jego budowy sięgają początków rozwoju nauk medycznych. Jednakże struktura układu przewodzącego, tak istotna dla współczesnej kardiologii inwazyjnej, mimo wielu badań dotąd nie została w pełni poznana, zwłaszcza w sytuacjach patologicznych.
Cel pracy: Szczegółowa ocena morfologii i topografii poszczególnych elementów łącza p-k na podstawie materiału prawidłowych i stymulowanych serc ludzkich.
Materiał i metody: Badaniem objęto 100 serc ludzi dorosłych, obojga płci (41K, 59M), w wieku 20-105 lat. Na podstawie danych klinicznych badane serca zakwalifikowano do jednej z dwóch grup: prawidłowej (50) i stymulowanej (50). Pobierano wycinki zawierające trójkąt Kocha, które barwiono metodą Massona w modyfikacji Goldnera.
Wyniki: W badanych sercach, w których uprzednio stwierdzano blok p-k I-III° zauważono istotne zmiany w porównaniu z grupą kontrolną. Mogły one dotyczyć układu przewodzącego bezpośrednio bądź tylko pośrednio. Zmiany w obszarze okołowęzłowym, które polegały na przerwaniu osi pomiędzy przedsionkiem a komórkami przejściowymi, stwierdzono tylko w 2% serc. Było to spowodowane dużym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej, która rozsuwała włókna mięśniowe, co z kolei powodowało całkowity brak komórek przegrodowych w przegrodzie międzyprzedsionkowej. W 10% serc zmiany dotyczyły nie tylko strefy węzłowej, ale także okołowęzłowej. W polu pęczkowym zmiany odpowiedzialne za istnienie zaburzeń przewodzenia występowały częściej (88%). W tej grupie serc obserwowano zmiany bezpośrednie (88,6%) i pośrednie (11,4%). Zmiany morfologiczne w pęczku dzielącym się występowały w 22% badanych serc.
Wnioski: Łącze przedsionkowo-komorowe to struktura stała, występująca we wszystkich sercach, która pod wpływem wieku ulega zmianom inwolucyjnym. Można w niej wyróżnić dwie główne części: węzeł p-k i pęczek p-k. Istnieją wykładniki morfologiczne tłumaczące istniejące zaburzenia przewodzenia, które mogą mieć charakter pierwotny (zwłóknienie, otłuszczenie układu przewodzącego) lub wtórny (zwapnienie pierścienia mitralnego lub aortalnego). (Folia Cardiol. 2000; 7: 187–194)