WSTĘP. Obok predyspozycji genetycznych w rozwoju otyłości ogromną rolę odgrywają czynniki środowiskowe, w tym zachowania zdrowotne oraz wiedza dzieci i młodzieży na temat zdrowego stylu życia. Celem podjętych badań była ocena częstości występowania nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży małych miast i wsi oraz znalezienie związku pomiędzy wiedzą i zachowaniami zdrowotnymi dzieci a ryzykiem wystąpienia nadmiaru masy ciała.
MATERIAŁ I METODY. Badaniami objęto 1515 osób w wieku 6-18 lat pochodzących z małych miast i wsi. Nadwagę rozpoznawano przy wskaźniku masy ciała dla wieku i płci przekraczającym 90 centyl, otyłość - powyżej 95 centyla. Ocena badanej grupy była realizowana za pomocą sondażu, w jego ramach u wszystkich respondentów zostały przeprowadzone badania kwestionariuszowe, pomiary ciśnienia tętniczego oraz badania antropometryczne (obwodu talii, obwodu ramienia prawego, wzrostu i masy ciała).
WYNIKI. Nadwagę rozpoznano u 9,0%, a otyłość u 5,1% respondentów. W grupie wiekowej 14-18 lat u dziewcząt statystycznie istotnie częściej występował nadmiar masy ciała niż u chłopców. Jednocześnie dziewczęta te istotnie częściej niż chłopcy wskazywały na: ciemne pieczywo, wędliny, mięso i drób jako produkty, które należy konsumować, by zachować zdrowie. Starsze dzieci istotnie częściej wskazywały na: stres, palenie tytoniu, spożywanie tłustego mięsa, słodyczy, "bycie grubasem", brak aktywności fizycznej jako czynniki, które są niekorzystne dla zdrowia. Chłopcy więcej czasu spędzali przed monitorem komputera i telewizora niż dziewczęta - wraz z wiekiem zjawisko to było bardziej nasilone.
WNIOSKI. Posiadanie wiedzy na temat zdrowego stylu życia nie jest wystarczające do utrzymania prawidłowej masy ciała. Wiedza dziewcząt w tym zakresie, szczególnie w starszych grupach wiekowych, jest większa niż wiedza chłopców, a występowanie nadwagi kształtuje się odwrotnie. W starszych grupach wiekowych zaobserwowano mniejszą aktywność fizyczną spowodowaną dłuższym czasem przebywania przed telewizorem i monitorem komputera. Pomimo świadomości żywieniowej posiadanej przez dzieci nadal istnieje potrzeba ciągłej edukacji w zakresie zdrowego stylu życia.
Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2010, tom 6, nr 2, 59-66