open access

Vol 65, Supp. I (2014)
Review paper
Submitted: 2016-07-11
Accepted: 2016-07-11
Published online: 2016-07-11
Get Citation

Postępowanie w chorobie Cushinga — od testu diagnostycznego do leczenia

Agata Juszczak, Ashley Grossman
DOI: 10.5603/ep.48070

open access

Vol 65, Supp. I (2014)
Reviews — Postgraduate Education
Submitted: 2016-07-11
Accepted: 2016-07-11
Published online: 2016-07-11

Abstract

Choroba Cushinga jest spowodowana przez gruczolaka przysadki, produkującego hormon adrenokortykotropowy (ACTH) i jest najczęstszą przyczyną endogennego hiperkortyzolizmu. W przypadku podejrzenia zespołu Cushinga zalecane testy przesiewowe to test hamowania 1 mg deksametazonu, test hamowania małymi dawkami deksametazonu albo badanie nocnego kortyzolu w ślinie. Jeżeli wynik testu przesiewowego jest 2-krotnie dodatni, pacjent powinien być skierowany do specjalisty–endokrynologa, a stwierdzenie w warunkach szpitalnych podwyższonego stężenia kortyzol w surowicy o północy i brak hamowania kortyzolu małymi dawkami deksametazonu potwierdza hiperkortyzolemię. Następnie należy oznaczyć stężenie ACTH we krwi o 9. rano i jeżeli jest podwyższone należy wykonać MR przysadki. Test stymulacji CRH (hormonem uwalniającym hormon kortykotropowy) pomaga odróżnić przysadkowy od ektopowego ACTH-zależnego zespół Cushinga, ale „złotym standardem” pozostaje cewnikowanie zatok skalistych w celu pobrania krwi do oznaczeń ACTH. Operacyjne usunięcie gruczolaka przysadki przez zatokę klinową jest leczeniem pierwszego rzutu w chorobie Cushinga i może być powtórzone jeżeli będzie nieskuteczne. Leczeniem drugiego rzutu są radioterapia przysadki, obustronne usunięcie nadnerczy i leczenie farmakologiczne. Radioterapia przysadki jest bardzo skuteczna, ale pełny efekt leczniczy uzyskujemy po kilku latach. Obustronne usuniecie nadnerczy jest nadal stosowane u ciężko chorych pacjentów, którzy nie tolerują leczenia farmakologicznego. Najbardziej skuteczne leki hamujące syntezę steroidów nadnerczowych to metyrapon, ketokonazol, mitotan i etomidat. Leczenie farmakologiczne stosuje się podczas przygotowania do operacji, kiedy operacja jest nieskuteczna albo w czasie oczekiwania na skutki radioterapii. Kabergolina i pasireotyd obniżają stężenie ACTH, ale są skuteczne odpowiednio tylko w 30% i 25%. Pacjenci z chorobą Cushinga powinni być leczeni w specjalistycznych ośrodkach endokrynologicznych, ponieważ współpraca wielodyscyplinarnego zespołu specjalistów (endokrynologów, neurochirurgów, onkologów i radiologów) decyduje o powodzeniu leczenia.

Abstract

Choroba Cushinga jest spowodowana przez gruczolaka przysadki, produkującego hormon adrenokortykotropowy (ACTH) i jest najczęstszą przyczyną endogennego hiperkortyzolizmu. W przypadku podejrzenia zespołu Cushinga zalecane testy przesiewowe to test hamowania 1 mg deksametazonu, test hamowania małymi dawkami deksametazonu albo badanie nocnego kortyzolu w ślinie. Jeżeli wynik testu przesiewowego jest 2-krotnie dodatni, pacjent powinien być skierowany do specjalisty–endokrynologa, a stwierdzenie w warunkach szpitalnych podwyższonego stężenia kortyzol w surowicy o północy i brak hamowania kortyzolu małymi dawkami deksametazonu potwierdza hiperkortyzolemię. Następnie należy oznaczyć stężenie ACTH we krwi o 9. rano i jeżeli jest podwyższone należy wykonać MR przysadki. Test stymulacji CRH (hormonem uwalniającym hormon kortykotropowy) pomaga odróżnić przysadkowy od ektopowego ACTH-zależnego zespół Cushinga, ale „złotym standardem” pozostaje cewnikowanie zatok skalistych w celu pobrania krwi do oznaczeń ACTH. Operacyjne usunięcie gruczolaka przysadki przez zatokę klinową jest leczeniem pierwszego rzutu w chorobie Cushinga i może być powtórzone jeżeli będzie nieskuteczne. Leczeniem drugiego rzutu są radioterapia przysadki, obustronne usunięcie nadnerczy i leczenie farmakologiczne. Radioterapia przysadki jest bardzo skuteczna, ale pełny efekt leczniczy uzyskujemy po kilku latach. Obustronne usuniecie nadnerczy jest nadal stosowane u ciężko chorych pacjentów, którzy nie tolerują leczenia farmakologicznego. Najbardziej skuteczne leki hamujące syntezę steroidów nadnerczowych to metyrapon, ketokonazol, mitotan i etomidat. Leczenie farmakologiczne stosuje się podczas przygotowania do operacji, kiedy operacja jest nieskuteczna albo w czasie oczekiwania na skutki radioterapii. Kabergolina i pasireotyd obniżają stężenie ACTH, ale są skuteczne odpowiednio tylko w 30% i 25%. Pacjenci z chorobą Cushinga powinni być leczeni w specjalistycznych ośrodkach endokrynologicznych, ponieważ współpraca wielodyscyplinarnego zespołu specjalistów (endokrynologów, neurochirurgów, onkologów i radiologów) decyduje o powodzeniu leczenia.

Get Citation

Keywords

choroba Cushinga; diagnostyka; leczenie; praca poglądowa

About this article
Title

Postępowanie w chorobie Cushinga — od testu diagnostycznego do leczenia

Journal

Endokrynologia Polska

Issue

Vol 65, Supp. I (2014)

Article type

Review paper

Pages

2-12

Published online

2016-07-11

Page views

3812

Article views/downloads

32539

DOI

10.5603/ep.48070

Keywords

choroba Cushinga
diagnostyka
leczenie
praca poglądowa

Authors

Agata Juszczak
Ashley Grossman

Regulations

Important: This website uses cookies. More >>

The cookies allow us to identify your computer and find out details about your last visit. They remembering whether you've visited the site before, so that you remain logged in - or to help us work out how many new website visitors we get each month. Most internet browsers accept cookies automatically, but you can change the settings of your browser to erase cookies or prevent automatic acceptance if you prefer.

Via MedicaWydawcą jest  VM Media Group sp. z o.o., Grupa Via Medica, ul. Świętokrzyska 73, 80–180 Gdańsk

tel.:+48 58 320 94 94, faks:+48 58 320 94 60, e-mail:  viamedica@viamedica.pl