Basic HTML Version
107
Marcin Hellmann i wsp.,
Laserowy skaner doplerowski
www.chsin.viamedica.pl
czy ocenę kompleksu błona środkowa–wewnętrzna (IMT,
intima-media thickness
). Wszystkie temetody cechuje uzna-
na wartość kliniczna wmonitorowaniu progresji choroby
i ocenie efektów leczenia, niemniej jednak służą one bada-
niu dużych i średnich naczyń, nie dając wgląduwmecha-
nizmy patologiczne zachodzące w mikrokrążeniu [4, 5].
Mikrokrążenie to część układu sercowo-naczyniowe-
go, której badanie jest szczególnie trudne ze względu
na mikroskopijne wymiary naczyń (< 200 μm), niejed-
norodną morfologię oraz zróżnicowany przepływ krwi
w zależności odmiejsca badania [7]. Najwięcej informacji
na temat budowy i fizjologii mikrokrążenia dostarczyły
badania naczyń
in vitro
. Izolowane naczynia można pod-
dawać rozciąganiu na miografie oraz badać wpływ bodź-
ców zewnętrznych, takich jak substancje wazoaktywne.
Takie podejście, mimo że inwazyjne, pozwala na ocenę
reaktywności naczyń bez uwzględnienia wpływu układu
nerwowego, krążącychwe krwi hormonów i metabolitów
oraz naturalnych bodźcówmechanicznych. Najlepszym
przykładem tego typu badań są doświadczenia, których
wyniki opublikowali w 1980 w Nature Furchgott i Za-
wadzki [8, 9]. Wyjaśniły one funkcję regulacyjną śród-
błonka naczyniowego. Niemniej jednakwyniki tego typu
badań, mimo swoich niewątpliwych zalet, są trudne do
zastosowania w warunkach klinicznych [9].
W czasie ostatnich 20 lat udoskonalono wiele metod
pozwalających badać mikrokrążenie in vivo. Większość
z nich, jak na przykład metoda izotopowa czy pletyzmo-
grafia, jest wykorzystywana główniewcelach naukowych
[7]. Metodami badania mikrokrążenia o uznanej wartości
klinicznej są termografia, kapilaroskopia i wideokapilaro-
skopia [10]. Wymienione techniki badania mikrokrążenia
zwykle stosuje się wwarunkach podstawowych, a wyniki
uzyskanych pomiarów są oparte na ocenie jakościowej.
Użyteczność tych technikwbadaniumechanizmów regu-
lacyjnychmikrokrążenia istotnie się zwiększa po zastoso-
waniu testów fizjologicznych lub farmakologicznych [9].
LASEROWY SKANER DOPLEROWSKI
Mikrokrążenie u człowieka można również oceniać
w sposób nieinwazyjny techniką laserowo-doplerow-
ską. Metoda ta umożliwia miejscową ocenę ukrwienia
i zmian przepływu krwi w odpowiedzi na leki podane
ogólnoustrojowo oraz testy prowokacyjne, wśród któ-
rych najczęściej stosowane są: test pookluzyjnej reakcji
przekrwiennej (PORH,
post-occlusive reactive hyperemia
),
test przekrwienia termicznego (LTH,
local thermal hypere-
mia
), mikrodializa i jonoforeza substancji wazoaktywnych
(głównie acetylocholina i nitroprusydek sodu) [2, 3].
Pierwsze informacje o zastosowaniu techniki lasero-
wo-doplerowskiej wbadaniachmikrokrążenia zaprezen-
towano w 1975 roku, w pracy opublikowanej w Nature
przez Sterna [11]. Za początek rozwoju tej metody uważa
się konstrukcję laserowego przepływomierza doplerow-
skiego (LDF,
laser Doppler flowmetry
), który pozwala na
ocenę przepływu krwi w bardzo małej objętości tkanki
(1mm
3
). Pomiar odbywa się za pomocą umieszczonej nad
badanym obszarem sondy, która emituje światło lasera
i rejestruje ukrwienie. Ogromną zaletą metody LDF jest
fakt, że pomiar jest dokonywany w czasie rzeczywistym,
cowpołączeniu z testami stymulacyjnymi pozwala ocenić
reaktywność mikrokrążenia. Aparat znalazł zastosowa-
nie w badaniach naukowych i w praktyce klinicznej. Jed-
nak niewątpliwą wadą klasycznej punktowej rejestracji
ukrwienia metodą laserowego przepływomierza dople-
rowskiego okazała się zmienność przestrzennamikrokrą-
żenia [3, 7]. Rozwiązaniem technicznym, które pozwoliło
zmniejszyć wpływ tego ograniczenia na powtarzalność
pomiaru, jest obrazowanie ukrwienia w znacznie więk-
szymobszarze za pomocą laserowego skanera doplerow-
skiego (LDI,
laser Doppler imaging
) (ryc. 1). Jest on często
wykorzystywany w badaniach naukowych, w których
ocenia się wpływ leków na mikrokrążenie, ponieważ
pozwala na tworzenie dwuwymiarowych map perfuzji
badanego obszaru (ryc. 2) [2].
W metodzie laserowo-doplerowskiej wykorzystuje
się monochromatyczne światło lasera o wąskim paśmie
Rycina 1.
Laserowy skaner doplerowski