Basic HTML Version
87
Włodzimierz Januszewicz i wsp.,
Nadciśnienie tętnicze oporne — wybrane częste i rzadkie przyczyny
www.chsin.viamedica.pl
Trzeba w tymmiejscu przytoczyć
wyniki szeroko zakrojonych badań
autorów hiszpańskich. Spośród po-
nad 68 tysięcy leczonych chorych
z nadciśnieniem tętniczym u 12%
stwierdzono oporne nadciśnienie.
Na podstawie całodobowego po-
miaru ciśnienia tętniczego u 62,5%
pacjentów rozpoznano prawdziwe
oporne nadciśnienie, a u pozostałych
37,5% oporność na leczenie hipoten-
syjne zależała od efektu „białego far-
tucha” [9].
STOSOWANIE LEKÓW LUB
SUBSTANCJI MOGĄCYCH
PRZYCZYNIAĆ SIĘ DO OPORNOŚCI
NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO
Stosowanie przez pacjenta nie-
których leków i substancji może
sprawić, że nie uda się uzyskać za-
dowalającego obniżenia ciśnienia
tętniczego. Niedawno na łamach
czasopisma
Journal of Hypertension
ukazał się obszerny artykuł przeglą-
dowy poświęcony temu zagadnie-
niu. Autorzy dokonali w nim analizy
anglojęzycznych prac, opublikowa-
nych w latach 1990–2011, dotyczą-
cych nadciśnienia związanego ze
stosowaniem leków i substancji. Do
leków tych zaliczono między innymi
niesteroidowe leki przeciwzapalne,
doustne środki antykoncepcyjne,
steroidy, leki immunosupresyjne,
erytropoetynę. Omówiono także leki
hamujące angiogenezę, stosowane
u chorych z nowotworami i choroba-
mi autoimmunizacyjnymi, oraz leki
antyretrowirusowe. Spośród innych
substancji wymieniono kokainę i am-
fetaminę. Omówiono mechanizmy
ich działania presyjnego i metody
przeciwdziałania następstwom ich
stosowania. Autorzy, na podstawie
analizy obszernego piśmiennictwa,
mocno podkreślili znaczenie nad-
ciśnienia wywołanego przez różne
leki i substancje. W pełni można się
zgodzić z ich opinią, że wnikliwie ze-
brany wywiad pozwala stwierdzić,
czy pacjent, oprócz leków hipoten-
syjnych, nie przyjmuje innych, które
mogą osłabić ich działanie [12].
OBTURACYJNY BEZDECH
PODCZAS SNU
W ostatnich latach wiele uwagi
poświęca się obturacyjnemu bezde-
chowi sennemu. Wyrażany jest po-
gląd, że stanowi on częstą przyczynę
opornego nadciśnienia. Godne uwa-
gi są badania, w których wykazano,
że wzmożona sekrecja aldosteronu
u tych chorychmoże się przyczyniać
do rozwoju oporności na terapię hi-
potensyjną. Głośne chrapanie, okre-
sy bezdechu podczas snu czy senność
w ciągu dnia każemyśleć o tej postaci
nadciśnienia. Najczęściej dotyczy to
chorych z otyłością i zaburzenia-
mi metabolicznymi. Podstawowe
znaczenie w diagnostyce bezdechu
sennego mają właściwe zebranie
wywiadu i badanie przedmiotowe.
Badaniem rozstrzygającym jest po-
lisomnografia [13–17].
PIERWOTNY HIPERALDOSTERONIZM
U pacjentów z opornym nad-
ciśnieniem tętniczym należy roz-
ważyć możliwość występowania
pierwotnego hiperaldostronizmu.
W ostatnich latach wykazano częst-
sze występowanie tej postaci nad-
ciśnienia wtórnego u pacjentów
z nadciśnieniem opornym [18–20].
Pimenta i wsp. [18] wśród 251 cho-
rych z opornym nadciśnieniem, na
podstawie badań hormonalnych
u 59 pacjentów (24%), ustalili rozpo-
znanie pierwotnego hiperaldoste-
ronizmu. Należy przytoczyć wyniki
badań obejmujących 1610 pacjentów
z opornym nadciśnieniem. Pierwot-
ny hiperaldosteronizm rozpoznano
u 11,3% pacjentów. Wiarygodność
badania podkreśla fakt, że chorzy
nie otrzymywali leków, które mogły
wpływać na stężenie aldosteronu
i aktywność reniny w osoczu [20].
Objawem nasuwającym podej-
rzenie pierwotnego hiperaldostero-
nizmu jest hipokaliemia—samoistna
lub spowodowana leczeniem diure-
tycznym. W odróżnieniu od wcze-
śniejszych badań obecnie stwierdza
się normokal iemię u większości
pacjentów z tą postacią wtórnego
nadciśnienia. Wiąże się to z faktem,
że rozpoznanie zostaje zwykle usta-
lone we wczesnym okresie choroby.
Uwiększości chorych rozpoznaje się
idiopatyczny aldosteronizmprzebie-
gający z mniej wyrażonymi zaburze-
niami metabolicznymi [21, 22].
Ze względu na częste występo-
wanie pierwotnego hiperaldostero-
nizmu u chorych z opornym nad-
ciśnieniem uzasadnione jest ozna-
czenie u nich stężenia aldosteronu
i aktywności reninowej osocza. Pozy-
tywne wyniki badań upoważniają do
wykonania badańwizualizacyjnych.
Warto w tymmiejscu odnotować wy-
niki badań, w których wykazano, że
dodanie antagonisty aldosteronu —
spironaloktonu do wielolekowego
schematu nasila ich efekt hipoten-
syjny u pacjentów z opornym nad-
ciśnieniem. Może to wskazywać na
zwiększoną sekrecję aldosteronu
bądź współistnienie pierwotnego
hiperaldosteronizmu [7, 22].
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE
NERKOPOCHODNE
I ZWĘŻENIE TĘTNICY NERKOWEJ
Ważną i częstą przyczyną opor-
nego nadciśnienia jest postępująca
niewydolność nerek wprzebiegu ich