Basic HTML Version
86
Choroby Serca i Naczyń 2012, tom 9, nr 2
www.chsin.viamedica.pl
czasie nie prowadzono szeroko za-
krojonych klinicznych programów
nad lekami [1, 2].
DEFINICJA I CZĘSTOŚĆ
WYSTĘPOWANIA
Oporne nadciśnienie tętnicze jest
definiowane jako sytuacja, w której
ciśnienie tętnicze nie zostało obniżo-
ne dowartości docelowychmimo sto-
sowania 3 i więcej leków hipotensyj-
nychwpełnychdawkach, z uwzględ-
nieniemw schemacie leczenia diure-
tyku. W definicji tej uwzględniono
fakt, że chorzy przestrzegali zasad
modyfikacji stylu życia. Niektó-
rzy autorzy rozszerzają tę definicję
również o sytuację, w której u cho-
rego są osiągnięte docelowe wartości
ciśnienia tętniczego, ale w tym celu
konieczne jest stosowanie 4 i więcej
leków hipotensyjnych. Problematy-
kę nadciśnienia opornego omówiono
wwieluważnych, ostatnio opubliko-
wanych, dokumentach: w wytycz-
nych
European Society of Hypertension/
/European Society of Cardiology
(ESH/
/ESC), w wytycznych Polskiego To-
warzystwa Nadciśnienia Tętniczego
(PTNT), w stanowisku
AmericanHeart
Association
(AHA) [3–7].
Częstość występowania nad-
ciśnienia opornego szacuje się na
12–13% leczonych pacjentów. Warto
w tym miejscu przytoczyć ostatnio
opublikowane wyniki badania pro-
wadzonego w ramach programu
NHANES. Częstość występowania
opornego nadciśnienia wynosiła
w nim 12,8% [8, 9].
RYZYKO SERCOWO-NACZYNIOWE
U CHORYCH Z OPORNYM
NADCIŚNIENIEM TĘTNICZYM
Godne uwagi są badania, w któ-
rych u chorych z prawdziwym opor-
nymnadciśnieniemwykazano częste
występowanie powikłań narządo-
wych [9]. Trzeba też odnotować anali-
zę danych pochodzących z programu
klinicznego znanego pod akronimem
ASCOT (
Anglo-Scandinavian Cardiac
Outcome Trial
). Stwierdzono w nim,
że wyjściowowyższe wartości ciśnie-
nia tętniczego, płeć męska, cukrzyca,
przerost lewej komory, podwyższo-
ny wskaźnik masy ciała (BMI,
body
mas index
) i większe spożycie alko-
holu można zaliczyć do czynników
ryzyka rozwoju nadciśnienia opor-
nego [10].
Fakt, że chorzy z nadciśnieniem
opornym wykazują zwiększone ry-
zyko sercowo-naczyniowe, ma waż-
ne implikacje kliniczne, ponieważ
wskazuje na konieczność ustalenia
przyczyny oporności na leczenie
hipotensyjne. Dokładnie zebrany
wywiad, badanie przedmiotowe
i podstawowe badania laborato -
ryjne mogą pozwolić na ustalenie
przyczyny oporności . Pozwalają
również określić dalszy kierunek
postępowania diagnostycznego. Le-
karz rodzinny, który odgrywa głów-
ną rolę w leczeniu chorych z nadciś
nieniem, ze względu na ograniczone
możliwości, najczęściej kieruje tych
chorych do ośrodków specjalistycz-
nych. Potwierdza się konieczność po-
twierdzenia „prawdziwej” oporności
i wykluczenia nadciśnienia rzekomo-
opornego [3, 7].
NIEPRZESTRZEGANIE ZALECEŃ
A NADCIŚNIENIE TĘTNICZE OPORNE
Doświadczenie kliniczne uczy,
że nieprzestrzeganie zaleceń leka-
rza i niesystematyczne przyjmowa-
nie leków hipotensyjnych bądź za-
niechanie ich przyjmowania należy
zaliczyć do najczęstszych przyczyn
pozornej oporności. Wskazują na
to również ostatnio opublikowane
wyniki badań autorów brytyjskich.
Stwierdzili oni, że nieprzestrzega-
nie systematycznego przyjmowania
leków przeciwnadciśnieniowych
było głównym czynnikiem odpo-
wiedzialnym za rozwój opornego
nadciśnienia tętniczego [11].
Ważną rolę w rozwoju opornego
nadciśnienia odgrywa nieprzestrze-
ganie zasad modyfikacji stylu życia.
Trzeba w tym przypadku wymienić
zwiększenie masy ciała, nadmierne
spożywanie soli i nadużywanie al-
koholu. Szczególną uwagę należy
zwrócić na otyłość brzuszną zwią-
zaną z niekorzystnym profilem me-
tabolicznym. Dużą wartość diagno-
styczną ma prosty pomiar obwodu
brzucha centymetrem w gabinecie
lekarskim [3, 7].
NADCIŚNIENIE RZEKOMOOPORNE
Trzeba pamiętać o możliwości
występowania nadciśnienia rzeko-
moopornego u osób w podeszłym
wieku. Duża sztywność tętnic utrud-
nia uciśnięcie ściany tętnicy, co spra-
wia, że zmierzone ciśnienie tętnicze
jest zawyżone w stosunku do ciśnie-
nia panującego w tętnicy. Pozorna
oporność na leczenie hipotensyjne
może być spowodowana efektem
„białego fartucha”. Dużąwartość dia-
gnostyczną u tych chorych ma cało-
dobowy pomiar ciśnienia tętniczego,
a także domowe pomiary ciśnienia,
ponieważ pozwalają wykluczyć po-
zorną oporność [3].
Przy wykonywaniu pomiarów
ciśnienia tętniczego u chorych z po-
dejrzeniem oporności nadciśnienia
tętniczego należy pamiętać, że nie-
stosowanie odpowiednio dużego
mankietu do pomiaru ciśnienia na
ramieniu o dużym obwodzie pro-
wadzi do zawyżonych wartości ciś
nienia [7].