Basic HTML Version
28
Choroby Serca i Naczyń 2012, tom 9, nr 1
www.chsin.viamedica.pl
ściej dochodziło w grupie leczonej amiodaronem (13,3%
v.
10,4%). Częstość występowania działań niepożądanych
ogółem (obejmujących działania niepożądane ze strony
tarczycy, wątroby, płuc, układu nerwowego, oczu, skóry
i przewodupokarmowego) byłaporównywalnawobugru-
pach, cowynikało głównie z większej liczby działań niepo-
żądanych ze strony przewodu pokarmowego w grupie le-
czonej dronedaronem. Powyłączeniuniegroźnychdziałań
niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego (głów-
nie biegunki) częstość występowania działań niepożąda-
nych u pacjentów leczonych dronedaronem okazała się
istotnie niższa.Wporównaniu z terapią dronedaronemsto-
sowanie amiodaronu niemal 2-krotnie częściej prowadziło
dowydłużeniaodstępuQTdoponad500milisekund (20,5%
v.
10,9%; p = 0,0033). W grupie leczonej dronedaronem
odnotowano 2 zgony w porównaniu z 5 zgonami w grupie
leczonej amiodaronem (nieistotne statystycznie).Wgrupie
leczonej amiodaronem 3-krotnie częściej obserwowano
przypadki bradykardii, copotwierdzałowcześniejsze, hipo-
tetyczne rozważania nad mniejszym potencjałem proaryt-
micznym dronedaronu niż amiodaronu.
Równieżwmetaanalizie z Picciniego i wsp. z 2009 roku
[23], będącej pośrednimporównaniemefektywności tera-
peutycznej i bezpieczeństwa obu leków, amiodaron oka-
zał się skuteczniejszy oddronedaronuwprewencji nawro-
tumigotania przedsionków, przy istotniemniejszej często-
ści działań niepożądanych prowadzących do przerwania
leczenia w przypadku dronedaronu.
Jednakwodniesieniu do dronedaronu, wprzeciwień-
stwie do amiodaronu, istnieją dowody korzystnegowpły-
wu na rokowanie w starannie wyselekcjonowanej popu-
lacji pacjentów z napadowym lub przetrwałym migota-
niem przedsionków z badania ATHENA [20]. Badanie
ATHENA było pierwszym w arytmologii, w którym oce-
niano wpływ testowanego leku na twarde punkty końco-
we—pierwotny punkt końcowy badania stanowiły hospi-
talizacje z przyczyn sercowo-naczyniowych i zgon z każ-
dej przyczyny. Do badania włączono ponad 4600 pacjen-
tów z napadowym lub przetrwałym migotaniem przed-
sionków, w wieku powyżej 75 lat lub w wieku powyżej
70 lat i obciążonych przynajmniej jednym dodatkowym
czynnikiem ryzyka (tj. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca,
przebyty udar niedokrwienny lub przemijający epizod
niedokrwienny [TIA,
transient ischemic attack
], z frakcją
wyrzutową lewej komory [LVEF,
left ventricular ejection frac-
tion
] < 40% lub wymiarem lewego przedsionka > 50 mm).
Po 21 miesiącach obserwacji w grupie leczonej droneda-
ronem stwierdzono 24-procentową redukcję ryzyka wy-
stąpienia pierwotnego punktu końcowego, 26-procen-
tową redukcję ryzyka hospitalizacji z przyczyn sercowo-
naczyniowych i 37-procentową redukcję ryzyka hospita-
lizacji z powodu migotania przedsionków. Nie udało się
wprawdzie uzyskać zmniejszenia śmiertelności całkowi-
tej, ale u pacjentów przyjmujących dronedaron obserwo-
wano 29-procentową redukcję śmiertelności z przyczyn
sercowo-naczyniowych, wynikającą przede wszystkim
z 45-procentowej redukcji śmiertelności z powodu zabu-
rzeń rytmu. Co interesujące, w analizie
post hoc
stosowa-
nie dronedaronu powodowało obniżenie ryzyka wystą-
pienia udaru mózgu o 34%, co mogło być związane ze
zmniejszeniem częstości nawrotówmigotania przedsion-
ków.Według tej koncepcji mniejszy sumaryczny „ładunek
migotań przedsionków” (
atrial fibrillation burden
) przełożył
się na niższe ryzyko zatorowania do ośrodkowego układu
nerwowego [21].
Zatem, po ogłoszeniu wyników badania ATHENA
w 2009 roku, przyjęto, że leczenie dronedaronem nie tyl-
ko skutecznie zapobiega nawrotowi migotania przedsion-
ków u pacjentów z napadową lub przetrwałą formą tej
arytmii (choć prawdopodobnie mniej skutecznie niż tera-
pia amiodaronem), alewywiera również korzystnywpływ
na rokowaniew tej populacji chorych. Jednocześnie uzna-
no dronedaron za lek znacznie bezpieczniejszy od amio-
daronu. Znalazło to odzwierciedlenie w wytycznych Eu-
ropejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC,
Europe-
an Society of Cardiology
) z 2010 roku, dotyczących migota-
nia przedsionków, wktórych stosowanie dronedaronu za-
lecano jako leczenie antyarytmiczne pierwszego rzutu za-
równo u pacjentów bez strukturalnej choroby serca (obok
propafenonu, flekainidu i sotalolu — klasa zaleceń I, po-
ziom dowodu A), jak i u chorych z przerostemmięśnia le-
wej komory, chorobą wieńcową oraz przewlekłą wyrów-
naną niewydolnością serca w I i II klasie według NYHA—
z wyłączeniem jedynie pacjentów z zaawansowaną nie-
wydolnością serca w III i IV klasie według NYHA [24]. Co
więcej, eksperci ESCzalecili leczenie dronedaronemwcelu
zmniejszenia częstości hospitalizacji u pacjentów z napa-
dowym lub przetrwałym migotaniem przedsionków
i współistniejącymi czynnikami ryzyka sercowo-naczynio-
wego (klasa zaleceń IIa, poziom dowodu B) [24].
Zastrzeżenia dotyczące stosowania dronedaronu
u pacjentów z zaawansowaną niewydolnością serca były
pokłosiemniepokojącychwynikówbadania ANDROME-
DA [19]. Należy podkreślić, że kryteriumwłączenia do tego
badania nie stanowiła obecność migotania przedsionków
czy jakichkolwiek innych zaburzeń rytmu, ale przewlekła