Wprowadzenie: Chirurgiczne usunięcie odbytnicy wraz z guzem pozostaje jedyną skuteczną metodą leczenia raka. W chwili obecnej wydaje się, że chirurgia osiągnęła kres swoich możliwości. Nadzieję na poprawę wyników odległych można wiązać z wprowadzeniem leczenia uzupełniającego. Celem badania było określenie wpływu przedoperacyjnej radioterapii na stopień miejscowego zaawansowania raka odbytnicy oraz ocena przydatności transrektalnego badania ultrasonograficznego (TUSG) w ocenie zmiany stopnia zaawansowania raka po radioterapii.
Materiał i metody: Grupa badana obejmowała 30, a kontrolna 28 chorych. U wszystkich chorych wykonano TUSG, oceniając głębokość infiltracji guza na ścianę odbytnicy oraz zajęcie węzłów chłonnych przez proces nowotworowy. Pacjentów napromieniowano fotonami 20 MV w dawce frakcyjnej 1,5 Gy podawanej 2 razy dziennie do dawki całkowitej 42 Gy. Bezpośrednio przed zabiegiem operacyjnym wykonywano drugie TUSG, aby określić wpływ hiperfrakcjonowanej radioterapii przedoperacyjnej na stopień zaawansowania raka. Wyniki badań ultrasonograficznych były weryfikowane poprzez badanie histopatologiczne usuniętego guza. Dokładność badań ultrasonograficznych wykonywanych w pracowni autorów wynosi 89,2% w ocenie infiltracji guza i 75,0% w ocenie zajętych węzłów chłonnych.
Wyniki: Regresję stopnia zaawansowania raka stwierdzono u 10 chorych. W przypadku 7 chorych zmianę stopnia zaawansowania potwierdzono w trakcie badania ultrasonograficznego. W grupie 3 chorych, u których drugie badanie TUSG nie potwierdziło zmniejszenia stopnia infiltracji na ścianę odbytnicy, 2 poddano radioterapii z powodu wznowy procesu nowotworowego.
Wnioski: Hiperfrakcjonowana przedoperacyjna radioterapia z zachowaniem krótkiego odstępu pomiędzy zakończeniem leczenia promieniami a zabiegiem operacyjnym powoduje regresję miejscowego zaawansowania procesu nowotworowego odbytnicy.
Transrektalna ultrasonografia jest badaniem przydatnym do oceny zmiany stopnia zaawansowania raka po hiperfrakcjonowanej radioterapii przedoperacyjnej.