Wstęp: W ostatniej dekadzie notuje się coraz częstsze występowanie tętniaków rzekomych tętnic, będących konsekwencją cewnikowania naczyń obwodowych. Istnieje kilka metod leczenia tętniaków rzekomych - jedną z nich jest wstrzyknięcie do jego światła roztworu trombiny, co prowadzi do jego wykrzepienia. Celem niniejszej pracy jest ocena skuteczności, bezpieczeństwa i komfortu pacjentów w trakcie leczenia obliteracyjnego, z uwzględnieniem różnych stężeń i dawek trombiny, oraz próba identyfikacji czynników wpływających na wyżej wymienione czynniki.
Materiał i metody: W okresie od września 2002 roku do grudnia 2003 roku leczenie obliteracyjne zastosowano u 40 chorych z tętniakiem rzekomym tętnicy udowej. Po wstępnej ocenie danych klinicznych pacjenta oraz parametrów tętniaka rzekomego podawano trombinę o stężeniu 400 j./ml (grupa A — 20 pacjentów) lub 200 j./ml (grupa B - 20 pacjentów) do wnętrza tętniaka za pomocą igły 12 G, której koniec umieszczano w centralnej części pseudotętniaka, pod kontrolą USG.
Wyniki: Całkowita skuteczność obliteracji tętniaka rzekomego trombiną wyniosła 100%. Wykrzepienie tętniaka po jednorazowym wstrzyknięciu trombiny uzyskano u 37 chorych (92,5%). U 3 chorych (3 z grupy A, 0 z grupy B, p < 0,0001) konieczne było ponowne podanie trombiny, które było uzależnione od czasu, jaki upłynął od wykonania procedury endowaskularnej do wdrożenia leczenia obliteracyjnego, oraz szerokości szyi tętniaka rzekomego. Na podanie trombiny nie miały wpływu: tryb wykonania procedury endowaskularnej, przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych ani możliwość ucisku szyi tętniaka rzekomego. Średnio podano 0,76 ml (0,2–2,4 ml) trombiny - w grupie A: 400 j. trombiny (80–960 j.); w grupie B: 104 j. 40–400 j.) trombiny. Wykazano wysoką korelację między ilością podanej trombiny a objętością przepływu w tętniaku rzekomym (R² _p = 0,51, p < 0,0000001), umiarkowaną korelację między objętością podanej trombiny a liczbą komór tętniaka rzekomego (R² _p = 0,22, p < 0,001) i słabą korelację między objętością podanej trombiny a szerokością szyi tętniaka rzekomego (R² _p = 0,14, p = 0,02). Nie wykazano zależności między objętością podanej trombiny i długością szyi tętniaka rzekomego (R² _p = 0,01, p = 0,48). W grupie badanych chorych po zastosowaniu leczenia obliterującego uzyskano zmniejszenie dolegliwości bólowych, poprawę jakości snu, aktywności ruchowej oraz samopoczucia, przy czym nie zanotowano znamiennych statystycznie różnic, porównując grupę A i B. W trakcie hospitalizacji stwierdzono ogółem 7 powikłań - 5 w grupie A (3 przypadki zespołu poembolizacyjnego i 2 przypadki przemijającego obwodowego niedokrwienia kończyny dolnej) oraz 2 w grupie B (1 przypadek ropnia w miejscu nakłucia oraz 1 przypadek zespołu poembolizacyjnego). Nie wykazano zależności między obecnością powikłań leczenia trombiną a: szerokością szyi tętniaka rzekomego, możliwością jej ucisku w trakcie podawania trombiny oraz stężeniem podawanej trombiny. Średni czas hospitalizacji w badanej grupie wyniósł 2,3 (2–8) dni: 2,6 (2–8) dni w grupie A, 2 dni w grupie B (brak znamienności statystycznej). Obliczony średni koszt leczenia tętniaka rzekomego przy użyciu trombiny wyniósł 400 zł. W grupie A średni koszt leczenia wyniósł 450 zł i był o 100 zł wyższy niż w grupie B.
Wnioski: 1. Za metodę z wyboru w leczeniu tętniaków rzekomych należy uznać obliterację trombiną. 2. Metoda ta charakteryzuje się wysoką skutecznością terapeutyczną (również u chorych, którzy otrzymują leki przeciwkrzepliwe), jest bezpieczna (także u chorych z grupy wysokiego ryzyka wystąpienia powikłań), prosta, mało czasochłonna i niewymagająca długiej hospitalizacji. 3. Zastosowanie trombiny w niskim stężeniu umożliwia obniżenie kosztów leczenia przy zachowaniu takiej samej skuteczności, bezpieczeństwa oraz komfortu pacjenta jak przy użyciu wyższych stężeń.