Wstęp: Zakleszczenie, jak i zdjęcie zacisku naczyniowego z aorty w czasie elektywnej operacji usunięcia tętniaka aorty brzusznej zaburza przepływ krwi w wielu narządach, również w ośrodkowym układzie nerwowym. Praca ma charakter doniesienia wstępnego i jej zasadniczym celem jest ocena negatywnego wpływu zakleszczenia oraz okresu bezpośrednio po zdjęciu zacisku aortalnego na ośrodkowy układ nerwowy w czasie chirurgicznego leczenia tętniaków o lokalizacji podnerkowej.
Materiał i metody: Badanie przeprowadzono w grupie 16 pacjentów z podnerkowym tętniakiem aorty brzusznej poddanych elektywnej operacji. Ocenie poddano zmiany stężenia białka S-100 we krwi obwodowej w próbkach pobieranych z żyły szyjnej w czasie zakleszczenia, jak i po zdjęciu zacisku z aorty.
Wyniki: W 8 przypadkach obserwowano sukcesywny wzrost stężenia białka S-100 w kolejnych próbkach po zaciśnięciu aorty. W trzech kolejnych próbkach po gwałtownym wzroście stężenia S-100 w pierwszej minucie od zaciśnięcia aorty w czasie kolejnych pomiarów obserwowano jego sukcesywny spadek. Tylko w 1 przypadku stwierdzono normalizację stężenia białka S-100 po 10 minutach od momentu zakleszczenia aorty. W 5 przypadkach nie obserwowano statystycznie istotnej różnicy w zmianach stężenia białka S-100 w czasie kolejnych pomiarów. W 3 przypadkach obserwację wydłużono, oceniając zmiany stężenia białka S-100 w próbkach krwi pobieranych po zdjęciu zacisku z aorty. We wszystkich tych przypadkach stwierdzono wyższe stężenia białka S-100 w odniesieniu do pierwszej badanej próbki. U 2 chorych w kolejnych pomiarach stwierdzono wzrost stężenia białka S-100. Tylko u 1 chorego stwierdzono stałe stężenie białka S-100 w czasie kolejnych pomiarów.
Wnioski: 1. Zmiany wartości stężenia białka S-100 wykazują ścisły związek z wartościami ciśnienia tętniczego i w sposób pośredni wskazują na nasilenie zmian uszkadzających, jakie powstają w obrębie ośrodkowego układu nerwowego w czasie chirurgicznego leczenia podnerkowych tętniaków aorty brzusznej. 2. Zarówno wzrost ciśnienia tętniczego w czasie zakleszczenia oraz jego następowy spadek w okresie po zdjęciu zacisku z aorty wywierają niekorzystny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy, dlatego w czasie obu manewrów należy w jak najmniejszy możliwy sposób wpływać na zmianę wartości ciśnienia systemowego. 3. Nie można w sposób precyzyjny określić klinicznych objawów ani wielkości uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego, jakie dokonują się w czasie manewrów zakleszczenia i zdjęcia zacisku z aorty na podstawie oceny zmian w stężeniu białka S-100.