Wstęp: Celem pracy jest przedstawienie spostrzeżeń własnych dotyczących przerzutów nowotworowych do gruczołu tarczowego, ich obrazu klinicznego, leczenia i rokowania.
Materiał i metody: W Klinice Chirurgii Ogólnej w Bytomiu w latach 1990-2003 operowano 11 490 chorych z powodu różnych postaci wola. Spośród tych osób u 561 (4,9%) stwierdzono nowotwór złośliwy, w tym u 8 (0,07% wszystkich operowanych i 1,4% z nowotworem złośliwym) obecność przerzutu nowotworowego do tarczycy. U chorych oceniano czynność tarczycy oraz budowę gruczołu, wykonując badania ultrasonograficzne i scyntygraficzne. Operowano ich w znieczuleniu ogólnym dotchawiczym z doraźnym badaniem mikroskopowym.
Wyniki: Przerzut raka jasnokomórkowego nerki do tarczycy stwierdzono u 6 (75%) chorych, najpóźniej po 10 latach od operacji guza pierwotnego. U 2 (25%) źródłem przerzutu był rak piersi i rak płuca. U wszystkich chorych występowało duże wole, 3-krotnie z objawami zespołu żyły głównej górnej. Nie stwierdzono zaburzeń czynności hormonalnej. Na podstawie wyników przedoperacyjnej biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej nie potwierdzono ostatecznego rozpoznania. Całkowite wycięcie tarczycy wykonano u 5 chorych. U 3 osób ze względu na zaawansowanie zmian wykonano tylko częściowe wycięcie wola, w tym u 1 konieczne było wykonanie tracheostomii. Ostateczne rozpoznanie postawiono na podstawie badania mikroskopowego za pomocą techniki parafinowej.
Wnioski: 1. Przerzuty nowotworów złośliwych do tarczycy występują rzadko, a ich rozpoznanie przedoperacyjne jest bardzo trudne. 2. Rak jasnokomórkowy nerki jest szczególnie częstym źródłem przerzutów do tarczycy, nawet po wielu latach od operacji guza pierwotnego.