Wstęp: Leczenie chirurgiczne (stripping i flebektomia) pozostaje nadal powszechnie stosowanym i akceptowanym sposobem leczenia pacjentów z żylakami kończyn dolnych. Ze względu na często współistniejące subiektywne dolegliwości u chorych z przewlekłą chorobą żylną, badaniom poddano skuteczność leczenia farmakologicznego u chorych objawowych. Brak do chwili obecnej jednak wystarczających dowodów uzasadniających stosowanie leków flebotropowych w okresie okołoperacyjnym u chorych poddawanych leczeniu chirurgicznemu żylaków kończyn dolnych.
Materiał i metody: W pracy oceniono wartość leczenia skojarzonego pod postacią strippingu żyły odpiszczelowej oraz okołooperacyjnego stosowania zmikronizowanej oczyszczonej frakcji flawonowej (MPPF, micronized purified fraction, Detralex, Servier) u chorych z pierwotnymi żylakami kończyn w przebiegu niewydolności żyły odpiszczelowej. Do badania włączono 90 pacjentek kwalifikowanych do strippingu żyły odpiszczelowej i flebektomii. Chorych poddano leczeniu farmakologicznemu MPFF w okresie 2 tygodni przed zabiegiem oraz do momentu pierwszej wizyty pooperacyjnej (między 7. i 14. dniem po zabiegu). Stopień nasilenia dolegliwości związanych z przewlekłą chorobą żył oceniano w oparciu o wizualną skalę analogową (VAS). Do oceny jakości życia wykorzystano punktację indeksu globalnego (GIS, Global Index Score) w oparciu o zawierający 20 pytań kwestionariusz CIVIQ (przed i po leczeniu chirurgicznym i farmakologicznym). Stopień nasilenia pooperacyjnych dolegliwości bólowych analizowano w oparciu o skalę VAS oraz ocenę konieczności stosowania leków przeciwbólowych po zabiegu chirurgicznym. Ocenie poddano również zależność między stopniem nasilenia dolegliwości bólowych oraz wielkością krwiaka pooperacyjnego a rodzajem wykonanego strippingu (stripping klasyczny vs. stripping inwaginacyjny).
Wyniki: W momencie włączenia do badania subiektywne dolegliwości pod postacią bólu i/lub uczucia ciężkości i zmęczenia kończyn dolnych towarzyszące żylakom odczuwało ponad 90% pacjentek. Uczucie obrzęku, kurcze nocne oraz świąd występowały odpowiednio u 69%, 67% i 42% chorych. U 23% kobiet zakwalifikowanych do badania stwierdzano współistnienie wszystkich ocenianych dolegliwości, u 38% obecność aż 5 z nich, a u 23% czterech. Po 14 dniach leczenia MPFF w okresie przedoperacyjnym, obserwowano istotny statystycznie spadek występowania wszystkich powyższych dolegliwości w badanej grupie chorych z żylakami. Najczęściej występujące dolegliwości pod postacią uczucia zmęczenia, ciężkości i bólu podawało odpowiednio 42%, 38%, i 36% pacjentek. W trakcie oceny końcowej po leczeniu farmakologicznym i chirurgicznym stwierdzono dalszą redukcję dolegliwości związanych z przewlekłą chorobą żylną (dolegliwości bólowe - 23%, uczucie zmęczenia kończyn - 23%, a uczucie obrzęku - 11%, uczucie ciężkości -10%, świąd - 8%, kurcze nocne - 2%). Znalazło to swoje odzwierciedlenie także w ocenie ilościowej stopnia nasilenia dolegliwości. Zastosowanie leczenia flebotropowego w skojarzeniu z leczeniem chirurgicznym przyniosło również istotną poprawę jakości życia po przeprowadzonym leczeniu. W całej badanej grupie średni przyrost punktacji w zakresie wartości GIS wyniósł 16,65 pkt. - u 25% chorych stwierdzono wzrost wartości GIS o co najmniej 23,8 pkt. U chorych poddanych strippingowi inwaginacyjnemu obserwowano krótszy czas stosowania leków przeciwbólowych (paracetamol) w okresie pooperacyjnym w porównaniu z grupą chorych poddanych strippingowi sposobem klasycznym. Stripping sposobem Babcocka związany był również z większą liczbą przypadków bardziej rozległych postaci krwiaka tkanki podskórnej w okresie pooperacyjnym, w szczególności w przypadku wykonywania zabiegów w znieczuleniu przewodowym lub ogólnym. W przypadku chorych poddanych usunięciu żyły odpiszczelowej poprzez inwaginację, w ocenie końcowej zanotowano większy wzrost wartości GIS w porównaniu do chorych operowanych sposobem klasycznym.
Wnioski: 1. Wysoki odsetek chorych objawowych w grupie pacjentów z pierwotnymi żylakami kończyn, kwalifikowanych do operacji uzasadnia stosowanie u tych chorych leczenia skojarzonego z wykorzystaniem leczenia MPFF. 2. Stosowanie MPFF w okresie okołooperacyjnym u pacjentów z pierwotnymi żylakami kończyn, kwalifikowanych do strippingu żyły odpiszczelowej, ma istotny wpływ na zmniejszenie dolegliwości związanych z przewlekłą chorobą żył i poprawę jakości życia u chorych operowanych z powodu żylaków kończyn dolnych. 3. Wykorzystanie strippingu inwaginacyjnego w połączeniu ze znieczuleniem miejscowym ogranicza istotnie występowanie miejscowych powikłań krwotocznych oraz korzystnie wpływa na stopień nasilenia pooperacyjnych dolegliwości bólowych.