Wstęp: Wprowadzenie nowoczesnych metod monitorowania ukrwienia mózgu, w tym przezczaszkowej ultrasonografii doplerowskiej (PUD) (TDU, transcranial doppler ultrasonography), podczas operacji udrożnienia tętnic szyjnych, spowodowało zmniejszenie ilości powikłań okołooperacyjnych, w tym najgroźniejszego powikłania, jakim jest przemijające lub trwałe pogorszenie stanu neurologicznego. Celem niniejszej pracy była ocena częstości mikrozatorowości podczas operacji udrożnienia tętnic szyjnych oraz ocena pozostałych czynników zwiększających ryzyko powstawania deficytów neurologicznych w trakcie lub po operacji udrożnienia tętnic szyjnych.
Materiał i metody: Ocenie klinicznej i ultrasonograficznej poddano grupę 76 chorych operowanych z powodu miażdżycowego zwężenia tętnic szyjnych, którzy zostali podzieleni na 2 podgrupy: z deficytem neurologicznym powstałym podczas lub po zabiegu operacyjnym - 6 chorych (7,8%) oraz bez deficytu neurologicznego - 70 chorych (92,2%). Podczas operacji stwierdzano zmiany stanu neurologicznego pacjentów, w tym powstawanie deficytów neurologicznych, a przy użyciu techniki PUD spadki prędkości przepływu krwi w tętnicy środkowej mózgu w reakcji na zacisk oraz powstające, podczas 4 kolejnych etapów operacji, mikrozatory.
Wyniki: Zatorowość stwierdzono u 71 chorych (93%), przy czym średnia ilość zatorów była większa w grupie z deficytem neurologicznym (57,3) w porównaniu z grupą bez deficytów (25,3) (p = 0,0001). W grupie chorych, u których wystąpił deficyt neurologiczny średni spadek prędkości przepływu krwi w TŚM w reakcji na zacisk wynosił 33,7 cm/s (odchylenie standardowe (SD, standard deviation) 22,7; mediana 31) w porównaniu ze spadkiem mierzonym u chorych bez deficytów neurologicznych, gdzie wynosił on 16,3 cm/s (SD 14,8; mediana 15) (p = 0,012). W grupie chorych z deficytem neurologicznym znamiennie częściej występowało owrzodzenie w blaszce miażdżycowej, w porównaniu z chorymi bez deficytów, odpowiednio u 2 (33%) i 5 chorych (7,1%) (p = 0,01).
Wnioski: Mikrozatorowość wywołana agregatami płytek, fragmentami blaszki miażdżycowej w fazie preparowania jest powszechnym zjawiskiem podczas endarterektomii szyjnej. Analiza logitowa wykazała, że spadek średniej prędkości przepływu, występowanie owrzodzenia oraz wysoki stopień zwężenia tętnicy szyjnej wspólnej oznaczają większe prawdopodobieństwo wystąpienia deficytu neurologicznego.