Wstęp: Późne pooperacyjne zaburzenia rytmu serca należą do głównych czynników ryzyka nagłych zgonów u pacjentów po operacyjnym leczeniu wrodzonych wad serca. Celem pracy była retrospektywna ocena występowania zaburzeń rytmu u pacjentów po operacji metodą Fontana w zależności od wieku dziecka w chwili przeprowadzenia zabiegu i zastosowanej techniki operacyjnej.
Materiał i metody: Badaniami retrospektywnymi objęto 30 dzieci (16 chłopców i 14 dziewcząt) w wieku 2–20 lat (średnio 10 lat), u których w latach 1988–2001 przeprowadzono jedną z modyfikacji operacji Fontana: BDG (7 osób), ETCPC (5 osób), APC (4 osoby), TCPC (14 osób). Wszystkich pacjentów badano w odstępach nie dłuższych niż 3 miesiące, za pomocą EKG i badania echokardiograficznego. U każdego wykonano co najmniej jeden raz 24-godzinne badanie EKG metodą Holtera. Wyodrębniono dwie grupy pacjentów w zależności od wieku przeprowadzenia operacji. W chwili zabiegu 15 dzieci było w wieku poniżej 4 rż. - grupa I i 15 powyżej 4 rż. - grupa II. Okres obserwacji w grupie I wynosił 2–9 lat (średnio 4,5 roku), a w grupie II - 2-15 lat (średnio 5,5 roku).
Wyniki: Wśród 15 dzieci z grupy I u 5 dzieci odnotowano następujące zaburzenia rytmu serca: bradykardię zatokową/rytm węzłowy (3 pacjentów), napadowy częstoskurcz nadkomorowy (1 pacjent) i pojedyncze, przedwczesne jednoogniskowe pobudzenia komorowe (1 pacjent). Wśród 15 dzieci z grupy II u 11 zarejestrowano: bradykardię zatokową/rytm węzłowy (3 pacjentów), pojedyncze przedwczesne pobudzenia nadkomorowe (2 pacjentów), częstoskurcz nadkomorowy (3 pacjentów), migotanie przedsionków (1 osoba) i komorowe zaburzenia rytmu serca (2 pacjentów). U żadnego z badanych pacjentów zarówno w grupie I, jak i w grupie II nie stwierdzono zaburzeń przewodzenia przedsionkowo-komorowego. Zaburzenia rytmu występujące u 3 pacjentów po operacji Fontana w większości przypadków stanowiły formę "łagodnych" arytmii, niewymagających przewlekłego leczenia antyarytmicznego.
Wnioski: Arytmia występowała znacznie częściej u dzieci operowanych powyżej 4 roku życia, leczonych jednoetapowo. Nie zarejestrowano zaburzeń rytmu u dzieci operowanych z zastosowaniem pozasercowego homograftu aortalnego. Pacjenci po operacji metodą Fontana wymagają odpowiednio zaplanowanego schematu i zakresu badań kontrolnych, m.in. w celu oceny i kwalifikacji do dalszego leczenia występujących arytmii. (Folia Cardiol. 2003; 10: 535–540)