Wstęp: Późne potencjały komorowe (LP) są potencjałami mikrowoltowymi, które znajdują się w końcowej fazie zespołu QRS. Mają one tak niską amplitudę, że nie są wykrywane w standardowym zapisie EKG (rejestracja sygnałów o amplitudzie 0,1–1 mV), a ujawniają się dopiero w elektrokardiogramie wysokiego wzmocnienia, który wykrywa sygnały 100 razy mniejsze).
U osób z nadciśnieniem tętniczym bez klinicznych cech choroby wieńcowej, przeciążenie lewej komory i przerost mięśnia sercowego mogą prowadzić do zwolnienia przewodzenia śródkomorowego, rzadziej do powstania LP. Późne potencjały komorowe stwierdzane u osób z nadciśnieniem tętniczym różnią się kształtem i czasem trwania od LP stwierdzanych u chorych po zawale serca lub u osób z arytmogenną dysplazją prawej komory. Celem pracy była ocena częstości LP u osób z łagodnym i umiarkowanym nadciśnieniem tętniczym oraz prześledzenie związku z wartościami ciśnienia tętniczego krwi, geometrią i funkcją lewej komory, przerostem mięśnia sercowego oraz występowaniem komorowych zaburzeń rytmu serca.
Materiał i metody: Badaniami objęto 58 mężczyzn z nadciśnieniem tętniczym pierwotnym łagodnym i umiarkowanym nieleczonym, w wieku 25-53 lat (średnio 43 ± 7 lat), bez klinicznych cech choroby wieńcowej. W warunkach ambulatoryjnych wykonywano: elektrokardiogram spoczynkowy, elektrokardiogram wysokiego wzmocnienia, całodobową automatyczną rejestrację ciśnienia krwi, badanie echokardiograficzne, całodobową ambulatoryjną rejestrację elektrokardiogramu metodą Holtera oraz elektrokardiograficzny test wysiłkowy. Jako kryterium rozpoznania LP przyjęto czas trwania zespołu QRS > 120 ms oraz wartość średniokwadratową amplitudy końcowych 40 ms uśrednionego zespołu QRS (RMS 40 ms) < 25 μV lub czas trwania sygnału o niskiej amplitudzie, czyli czas trwania końcowej części zespołu QRS o amplitudzie poniżej 40 μV (LAS 40 μV) > 38 ms.
Wyniki: Obecność LP rozpoznano u 10 z 58 osób (17% badanych). U pacjentów z LP w porównaniu z osobami bez LP stwierdzono tendencję do większego ładunku ciśnienia skurczowego w ciągu dnia - 63% vs. 48% (p = 0,067) oraz większą frakcję wyrzutową lewej komory ocenianą metodą echokardiograficzną - 73% vs. 68% (p < 0,05). Nie zaobserwowano znamiennej statystycznie różnicy w występowaniu nieprawidłowej geometrii lewej komory wśród pacjentów z LP w porównaniu z osobami bez LP. U większości chorych z nadciśnieniem tętniczym stwierdzono występowanie komorowych zaburzeń rytmu, przy czym grupy z LP i bez LP nie różniły się istotnie częstością ani rodzajem arytmii.
Wnioski: Późne potencjały komorowe występują u 17% chorych z łagodnym i umiarkowanym nadciśnieniem tętniczym. Występowanie późnych potencjałów komorowych u osób z nadciśnieniem tętniczym może sugerować związek z wartością ciśnienia tętniczego w ciągu dnia. U pacjentów z nadciśnieniem tętniczym nie stwierdzono związku pomiędzy obecnością LP a występowaniem i nasileniem arytmii komorowej. (Folia Cardiol. 2003; 10: 655-665)