Wstęp: Celem pracy była identyfikacja mechanizmów patofizjologicznych determinujących efektywność podawanego dożylnie β-blokera w zapobieganiu nawrotom omdleń wazowagalnych (VVS).
Materiał i metody: Badaniem objeto 98 chorych (w tym 59 kobiet) w średnim wieku 34,2 ± ± 12,3 roku, u których w okresie ostatnich 6 miesięcy wystąpiły co najmniej dwa incydenty utraty przytomności, zakwalifikowanych do wykonania testu pochyleniowego (TT). Pionizacji dokonywano według protokołu 60^o/20 min; a w przypadkach tego wymagających podawano dodatkowo podjęzykowo 250 µg nitrogliceryny. Po uzyskaniu dodatniego wyniku badania przywracano pozycję poziomą, po czym dożylnie podawano 0,1 mg/kg mc. propranololu. W dalszym etapie wykonywano kolejną pionizację, która była repliką fazy badania, zakończonej wystąpieniem omdlenia. Ocenę wskaźników hemodynamicznych (HI) prowadzono metodą beat-to-beat za pomocą urządzenia Portapres M2. Analizie poddawano skurczowe (SBP), średnie (MBP) i rozkurczowe ciśnienie tętnicze (DBP), częstotliwość rytmu serca (HR), pojemność minutową serca (CO) i całkowity obwodowy opór naczyniowy (TPR). Zmienność ciśnienia tętniczego (BPV) mierzono jako odchylenie standardowe skurczowego ciśnienia tętniczego. Uzyskane wartości HI analizowano retrospektywnie, uśredniając 60-sekundowe segmenty pomiarowe. Oceny czułości baroreceptorów (BRS) dokonywano w 3-minutowych przedziałach pomiarowych za pomocą metody xBRS (cross-correlation). W tożsamych segmentach lokacyjnych dokonywano także czasowej analizy zmienności rytmu tętna (PRV). W celu realizacji przyjętego na wstępie celu badania wyznaczono cztery przedziały pomiarowe: bezpośrednio poprzedzający (I) i inicjujący (II) czynną fazę TT, poprzedzający wystąpienie VVS (III) oraz obejmujący wczesny etap po zakończeniu pionizacji (IV).
Wyniki: Wykonanie pełnego protokołu TT wywołało VVS u 63 (64%) chorych. Dożylne podanie propranololu zapobiegło powtórnemu wyzwoleniu omdlenia u 37 (59%) pacjentów - stanowili oni grupę I, natomiast 26 (41%) chorych było niewrażliwych na podany β-bloker - w dalszej ocenie tworzyli oni grupę II. Największe różnice wartości analizowanych zmiennych między grupami badanych chorych stwierdzono w okresie bezpośrednio poprzedzającym wystąpienie VVS (etap III). Skuteczność podawanego dożylnie β-blokera w zapobieganiu nawrotom VVS korespondowała z: znamiennie wyższymi wartościami BP oraz TPR; większą zmiennością PRV oraz BPV; silną korelacją między wartościami ocenianych HI a BRS.
Wnioski: Skuteczność podawanego dożylnie β-blokera w zapobieganiu nawrotom VVS koresponduje z ograniczeniem funkcji regulacyjnej baroreceptorów, determinującym możliwości jej farmakologicznej korekty. (Folia Cardiol. 2004; 11: 489–498)