Basic HTML Version
2
Acta Angiol, 2012, Vol. 18, No. 1
www.angiologia.pl
jest test diagnostyczny, który można przeprowadzić
szybko i tanio w dużych populacjach ludzkich. Badania
przesiewowe postrzegane są najczęściej jako szeroko
zakrojona profilaktyka pozwalająca na wczesne wykrycie
choroby i zarazem wczesne rozpoczęcie jej leczenia,
zapobieganie dalszemu rozwojowi oraz zapewnienie
stałej opieki medycznej i ustalenie potrzeb zdrowot-
nych populacji. Nie wszystkie choroby czy wady mogą
być przedmiotem badań przesiewowych, stąd powstały
kryteria określające właściwe warunki prowadzenia ta-
kich badań oraz jednostki chorobowe, w których warto
takie badania prowadzić. Choroby, które można brać
pod uwagę, planując badania przesiewowe, powinny
występować często i stanowić istotny problemzdrowotny
dla jednostki i społeczeństwa, być dostatecznie poznane
i mieć możliwość różnicowania ze stanem prawidłowym.
Dodatkowo powinny posiadać odpowiednio długi okres
bez- lub wczesnoobjawowy, w którymwykrycie choroby
lubwady jest możliwe, a stosując odpowiednie testy, moż-
na je łatwo rozpoznać i następnie leczyć dostępnymi meto-
dami. Ogromną rolęwbadaniach przesiewowych odgrywa
zastosowanie właściwego testu, który, będąc tani i prosty
wwykonaniu, pozwala podzielić badaną populację na dwie
grupy — jedną, w której wynik testu jest ujemny (brak
choroby), i drugą, z reguły znacznie mniejszą, z wynikiem
dodatnim (potwierdzenie choroby). Stosując odpowiednie
metody statystyczne, można wówczas bardzo dokładnie
określić zalety zastosowanego testu diagnostycznego, a za-
sadniczą miarą trafności testu przesiewowego jest jego
duża czułość i specyficzność [1–3].
Chorobą, która spełniania wymienione powyżej
kryteria, wydaje się być tętniak aorty brzusznej (TAB).
Najbardziej popularna definicja tętniaka aorty brzusznej,
określająca jej poszerzenie, jest oparta na pomiarze
średnicy aorty brzusznej. Uważa się, że tętniaka aorty
brzusznej można rozpoznać wówczas kiedy średnica
aorty poniżej tętnic nerkowych przyjmuje wartość rów-
ną lub większą od 3,0 cm. Kryterium 3,0 cm przekracza
2 odchylenia standardowe średniej pomiarów (średnicy)
aorty zarówno u mężczyzn, jak i kobiet [4, 5]. Warto
pamiętać, że średnica 3,0 cm dotyczy wymiaru tętniaka
nie tylko w płaszczyźnie przednio-tylnej ale i także po-
przecznej. W literaturze medycznej funkcjonuje jeszcze
inna definicja tętniaka aorty brzusznej, która określa
tętniakiem, aortę poniżej odejścia tętnic nerkowych,
jeśli jej średnica jest przynajmniej 1,5-krotnie większa
od prawidłowej aorty w tym odcinku [6–8].
Populacyjne programy wczesnego wykrywania tęt-
niaka aorty brzusznej dostarczają interesujących i cen-
nych informacji na temat częstości występowania tęt-
niaka aorty brzusznej. Niektóre z nich, zanim jeszcze się
rozpoczęły, były zaprojektowane jako badania randomi-
zowane (MASS, Western Australia, Viborg, Chichester
— jedyne badanie z udziałem kobiet) [9–12], natomiast
inne to typowe, duże badania epidemiologiczne (badanie
Rotterdam i Tromsø) [13, 14]. Z tego powodu badane
populacje różnią się między sobą zarówno pod wzglę-
dem wieku i płci, jak i różnych czynników lokalnych,
takich jak zwyczaje żywieniowe, socjalne i aktywności
ruchowej wynikające z geograficznych uwarunkowań
prowadzonych badań. Ma to odzwierciedlenie w poda-
wanej częstości występowania TABw różnych regionach
świata i waha się od 4–8,9%dla mężczyzn oraz znacznie
mniej u kobiet, bo tylko 0,7–2,2 (tab. 1).
Rozwój tętniaka aorty brzusznej jest wiązany z róż-
nymi czynnikami ryzyka. Największy wpływ mają: za-
awansowany wiek, płeć męska i palenie tytoniu [13–24].
Zwiększone ryzyko zachorowania występuje także
u osób z obciążonym wywiadem rodzinnym, zwłaszcza
jeśli dotyczy to krewnych I stopnia. Co ciekawe, palenie
tytoniu ma większe znaczenie w etiologii tętnika aorty
brzusznej (iloraz szans OR > 3,0) niż w etiopatogenezie
zawału serca lub udaru mózgu [13–15, 17, 21]. Z za-
chorowaniem na tętniaka aorty brzusznej są związane
Tabela 1.
Częstość występowania tętniaka aorty brzusznej określona w populacyjnych badaniach przesiewowych
(M — mężczyźni; K — kobiety)
Miejsce badania Chichester,
Wielka Brytania
[6]
Viborg,
Dania [7]
Western,
Australia [8]
MASS,
Wielka Brytania [9]
Rotterdam,
Holandia [10]
Tromsø,
Norwegia [11]
Liczba badanych 15 775
12 628
41 000
67 800
5419
6386
Płeć
M, K
M
M
M
M, K
M, K
Wiek (lata)
65–80
65–73
65–79
65–74
> 55
55–74
Okres badania
1988–1990
1994–1998 1996–1998 1997–1999
1994–1995
1994–1995
Data publikacji
1995
2002
2004
2002
1995
2001
Częstość
występowania
4,0% (7,6% — M,
1,3% — K
4,0% 7,2% 4,9%
4,1% — M,
0,7% — K
8,9% — M,
2,2%– K