Wstęp. Leczenie przeciwzakrzepowe zmniejsza częstość udarów niedokrwiennych centralnego układu nerwowego (CUN) u chorych z przetrwałym migotaniem przedsionków (AF, atrial fibrillation). Nie wiadomo jednak, czy przywrócenie i utrzymanie rytmu zatokowego w tej grupie pacjentów pozwala zmniejszyć częstość udarów. Celem pracy była ocena wpływu przywrócenia rytmu zatokowego na częstość udarów niedokrwiennych CUN u chorych z przetrwałym AF.
Materiał i metody. Badano grupę 205 pacjentów (K/M 71/134; śr. wieku 60,8 ± 11,2 roku) z przetrwałym AF, w wieku 50–75 lat, zakwalifikowanych do programu How To Treat Chronic Atrial Fibrillation (HOT CAFE), w którym porównywano w sposób prospektywny i randomizowany odległe efekty dwóch strategii terapeutycznych: kontroli częstości rytmu komór u chorych, u których pozostawiono AF i jednocześnie długotrwale stosowano leczenie przeciwzakrzepowe (grupa I) lub przywrócenia i utrzymania SN (grupa II). W obu grupach oceniano częstość udarów CUN. Dopuszczalna etiologia AF wiązała się z chorobą niedokrwienną serca, nadciśnieniem tętniczym, nieistotną hemodynamicznie wadą zastawkową serca (z wyłączeniem stenozy mitralnej). Zdarzało się również, że nie miała uchwytnej przyczyny (idiopatyczne AF). Średni czas obserwacji wynosił co najmniej 12 miesięcy.
Wyniki. W grupie I 101 pacjentów (K/M 38/63; śr. wieku 61,4 ± 17,6 roku) poddano profilaktyce przeciwzakrzepowej zgodnie z obowiązującymi standardami. W grupie II u 104 chorych (K/M 33/71; śr. wieku 60,4 ± 7,9 roku) wykonano planową kardiowersję elektryczną po wcześniejszym stosowaniu doustnych antykoagulantów przez 3 tygodnie i przez co najmniej 4 tygodnie po przywróceniu rytmu zatokowego. Skuteczność tego zabiegu wynosiła 86,3%, a po roku rytm ten utrzymywał się u 63,5% chorych. W czasie badania obserwowano 3 udary niedokrwienne CUN, przy czym wszystkie wystąpiły w grupie pacjentów zakwalifikowanych do przywrócenia rytmu zatokowego; dwa z nich (1,9%) wystąpiły w 3. dobie po zabiegu kardiowersji, 1 (0,9%) wiązał się z późnym nawrotem AF.
Wnioski. Próba przywrócenia i utrzymania rytmu zatokowego nie zmniejsza ryzyka udarów CUN u chorych z przetrwałym AF w porównaniu do chorych, u których pozostawiono AF i jednocześnie stosowano profilaktyczne leczenie przeciwzakrzepowe.