Wstęp. Zespół wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego jest zagrażającym życiu powikłaniem udaru mózgu, a jedną z metod jego leczenia jest osmoterapia przy użyciu 20-procentowego mannitolu. Do tej pory monitorowanie leczenia zespołu wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego było możliwe tylko metodami inwazyjnymi. Przezczaszkowa ultrasonografia doplerowska (TCD, transcranial doppler) pozwala na nieinwazyjne monitorowanie leczenia tego zespołu poprzez pomiar prędkości przepływu krwi (BFV, blood flow velocity) i wskaźnika pulsacyjności (PI, pulsatility index).
Materiał i metody. Badaniem objęto 30 pacjentów z zespołem wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego, w przebiegu nadnamiotowego udaru mózgu, leczonych mannitolem: 18 z udarem niedokrwiennym oraz 12 z udarem krwotocznym. Chorzy włączeni do badania 3-4 razy na dobę otrzymywali 20-procentowy mannitol i.v. Przed wlewem mannitolu i 60 minut po jego rozpoczęciu przeprowadzano badanie neurologiczne z oceną w skalach Glasgow (GCS, Glasgow Coma Scale) i niedomogi pnia mózgu (ITC, insufficientia trunci cerebri). Po zakończeniu badania klinicznego, bezpośrednio przed, a także 30 i 60 minut po rozpoczęciu wlewu mannitolu wykonywano badanie TCD z pomiarem średniej BFV i PI w tętnicach środkowych mózgu (MCA, media cerebral arteries).
Wyniki. W 30. minucie od rozpoczęcia wlewu mannitolu obserwowano wzrost BFV i spadek PI w obu MCA - większy w grupie pacjentów, którzy przeżyli, w porównaniu z grupą zmarłych; największy podczas pierwszych wlewów mannitolu. Wykazano istotną statystycznie korelację między BFV i PI a punktacją w skalach GCS i ITC oraz między BFV a PI w obu MCA, zarówno przed, jak i 30 oraz 60 minut po rozpoczęciu wlewu mannitolu.
Wnioski. Badanie przezczaszkowej ultrasonografii doplerowskiej pozwala na ocenę skuteczności działania mannitolu i można je wykorzystać jako uzupełnienie badania klinicznego chorych z udarem mózgu i zespołem wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego.