Tom 18, Nr 3 (2021)
Artykuł przeglądowy
Opublikowany online: 2021-07-13
Pobierz cytowanie

Powikłania neuropsychiatryczne związane z COVID-19 — przegląd kliniczny

Jadwiga Mosiołek1, Paweł Jakubczak2, Anna Mosiołek32
·
Psychiatria 2021;18(3):232-240.
Afiliacje
  1. Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
  2. Mazowieckie Specjalistyczne Centrum Zdrowia im. Prof. Jana Mazurkiewicza, Pruszków, Polska
  3. Klinika Psychiatryczna Wydział Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny

dostęp płatny

Tom 18, Nr 3 (2021)
Artykuły przeglądowe
Opublikowany online: 2021-07-13

Streszczenie

Covid-19 jest chorobą powodowaną przez zakażenie wirusem SARS CoV-19, który po raz pierwszy wykryty został w 2019 roku. Od tamtej pory rozprzestrzenił się on na cały świat prowadząc do ogłoszenia przez Światowa Organizację Zdrowia pandemii koronawirusa. Przebieg zakażenia może przyjmować bardzo zróżnicowane formy od bezobjawowej po ciężką z obecnością licznych powikłań, która może prowadzić do zgonu. Objawy zakażenia są mogą dotyczyć różnych organów i układów, w szczególności oddechowego. W naszym artykule skupimy się na neuropsychiatrycznych konsekwencjach zakażenia SARS-CoV-2. Wśród najczęściej zgłaszanych objawów neurologicznych wyróżnia się bóle głowy (3,7% - 70,3%), chroniczne zmęczenie (53,1% - 53,6%). Dominującymi objawami psychiatrycznymi są lęk i objawy depresyjne (4,6% - 37,86%). Na ten moment nie znane są jednak długofalowe konsekwencje zakażenia SARS-CoV-19, dlatego też konieczna jest dalsza obserwacja i prowadzenie badań w tym kierunku.

Streszczenie

Covid-19 jest chorobą powodowaną przez zakażenie wirusem SARS CoV-19, który po raz pierwszy wykryty został w 2019 roku. Od tamtej pory rozprzestrzenił się on na cały świat prowadząc do ogłoszenia przez Światowa Organizację Zdrowia pandemii koronawirusa. Przebieg zakażenia może przyjmować bardzo zróżnicowane formy od bezobjawowej po ciężką z obecnością licznych powikłań, która może prowadzić do zgonu. Objawy zakażenia są mogą dotyczyć różnych organów i układów, w szczególności oddechowego. W naszym artykule skupimy się na neuropsychiatrycznych konsekwencjach zakażenia SARS-CoV-2. Wśród najczęściej zgłaszanych objawów neurologicznych wyróżnia się bóle głowy (3,7% - 70,3%), chroniczne zmęczenie (53,1% - 53,6%). Dominującymi objawami psychiatrycznymi są lęk i objawy depresyjne (4,6% - 37,86%). Na ten moment nie znane są jednak długofalowe konsekwencje zakażenia SARS-CoV-19, dlatego też konieczna jest dalsza obserwacja i prowadzenie badań w tym kierunku.
Pobierz cytowanie

Słowa kluczowe

covid-19, konsekwencje neuropsychiatryczne, mechanizm neuroinwazji

Informacje o artykule
Tytuł

Powikłania neuropsychiatryczne związane z COVID-19 — przegląd kliniczny

Czasopismo

Psychiatria

Numer

Tom 18, Nr 3 (2021)

Typ artykułu

Artykuł przeglądowy

Strony

232-240

Opublikowany online

2021-07-13

Wyświetlenia strony

1708

Wyświetlenia/pobrania artykułu

3231

DOI

10.5603/PSYCH.2021.0022

Rekord bibliograficzny

Psychiatria 2021;18(3):232-240.

Słowa kluczowe

covid-19
konsekwencje neuropsychiatryczne
mechanizm neuroinwazji

Autorzy

Jadwiga Mosiołek
Paweł Jakubczak
Anna Mosiołek

Referencje (47)
  1. WHO Coronavirus (COVID-19) Dashboard. https://covid19.who.int (24.03.2021).
  2. Harrison AG, Lin T, Wang P. Mechanisms of SARS-CoV-2 Transmission and Pathogenesis. Trends Immunol. 2020; 41(12): 1100–1115.
  3. McAloon C, Collins Á, Hunt K, et al. Incubation period of COVID-19: a rapid systematic review and meta-analysis of observational research. BMJ Open. 2020; 10(8): e039652.
  4. Xie P, Ma W, Tang H, et al. Severe COVID-19: A review of recent progress with a look toward the future. Front Public Health. 2020; 8: 189.
  5. Nuzzo D, Picone P. Potential neurological effects of severe COVID-19 infection. Neurosci Res. 2020; 158: 1–5.
  6. Gao YD, Ding M, Dong X, et al. Risk factors for severe and critically ill COVID-19 patients: A review. Allergy. 2021; 76(2): 428–455.
  7. Zhou Y, Chi J, Lv W, et al. Obesity and diabetes as high-risk factors for severe coronavirus disease 2019 (Covid-19). Diabetes Metab Res Rev. 2021; 37(2): e3377.
  8. Meo SA, Alhowikan AM, Al-Khlaiwi T, et al. Novel coronavirus 2019-nCoV: prevalence, biological and clinical characteristics comparison with SARS-CoV and MERS-CoV. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2020; 24(4): 2012–2019.
  9. Ioannidis JPA. Infection fatality rate of COVID-19 inferred from seroprevalence data. Bulletin of the World Health Organization 2021. 2021; 99: 19–33.
  10. Su YJ, Lai YC. Comparison of clinical characteristics of coronavirus disease (COVID-19) and severe acute respiratory syndrome (SARS) as experienced in Taiwan. Travel Med Infect Dis. 2020; 36: 101625.
  11. Huang C, Wang Y, Li X, et al. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. The Lancet. 2020; 395(10223): 497–506.
  12. Wang D, Hu Bo, Hu C, et al. Clinical characteristics of 138 hospitalized patients with 2019 novel coronavirus-infected pneumonia in Wuhan, China. JAMA. 2020; 323(11): 1061–1069.
  13. Halaji M, Farahani A, Ranjbar R, et al. Emerging coronaviruses: first SARS, second MERS and third SARS-CoV-2: epidemiological updates of COVID-19. Infez Med. 2020; 28(suppl 1): 6–17.
  14. Zhu Z, Lian X, Su X, et al. From SARS and MERS to COVID-19: a brief summary and comparison of severe acute respiratory infections caused by three highly pathogenic human coronaviruses. Respir Res. 2020; 21(1): 224.
  15. Zhou F, Yu T, Du R, et al. Clinical course and risk factors for mortality of adult inpatients with COVID-19 in Wuhan, China: a retrospective cohort study. The Lancet. 2020; 395(10229): 1054–1062.
  16. Rogers J, Chesney E, Oliver D, et al. Psychiatric and neuropsychiatric presentations associated with severe coronavirus infections: a systematic review and meta-analysis with comparison to the COVID-19 pandemic. The Lancet Psychiatry. 2020; 7(7): 611–627.
  17. Abboud H, Abboud FZ, Kharbouch H, et al. COVID-19 and SARS-Cov-2 infection: pathophysiology and clinical effects on the nervous system. World Neurosurg. 2020; 140: 49–53.
  18. Azim D, Nasim S, Kumar S, et al. Neurological consequences of 2019-nCoV infection: A comprehensive literature review. Cureus. 2020; 12(6): e8790.
  19. Yachou Y, El Idrissi A, Belapasov V, et al. Neuroinvasion, neurotropic, and neuroinflammatory events of SARS-CoV-2: understanding the neurological manifestations in COVID-19 patients. Neurol Sci. 2020; 41(10): 2657–2669.
  20. Baig AM, Khaleeq A, Ali U, et al. Evidence of the COVID-19 virus targeting the CNS: tissue distribution, host-virus interaction, and proposed neurotropic mechanisms. ACS Chem Neurosci. 2020; 11(7): 995–998.
  21. Armocida D, Palmieri M, Frati A, et al. How SARS-Cov-2 can involve the central nervous system. A systematic analysis of literature of the department of human neurosciences of Sapienza University, Italy. J Clin Neurosci. 2020; 79: 231–236.
  22. Tian S, Hu N, Lou J, et al. Characteristics of COVID-19 infection in Beijing. J Infect. 2020; 80(4): 401–406.
  23. Mao L, Jin H, Wang M, et al. Neurologic manifestations of hospitalized patients with coronavirus disease 2019 in Wuhan, China. JAMA Neurol. 2020; 77(6): 683–690.
  24. Nalleballe K, Reddy Onteddu S, Sharma R, et al. Spectrum of neuropsychiatric manifestations in COVID-19. Brain Behav Immun. 2020; 88: 71–74.
  25. Lechien JR, Chiesa-Estomba CM, Place S, et al. COVID-19 Task Force of YO-IFOS. Clinical and epidemiological characteristics of 1420 European patients with mild-to-moderate coronavirus disease 2019. J Intern Med. 2020; 288(3): 335–344.
  26. Liguori C, Pierantozzi M, Spanetta M, et al. Subjective neurological symptoms frequently occur in patients with SARS-CoV2 infection. Brain Behav Immun. 2020; 88: 11–16.
  27. Ye M, Ren Yi, Lv T. Encephalitis as a clinical manifestation of COVID-19. Brain Behav Immun. 2020; 88: 945–946.
  28. Moriguchi T, Harii N, Goto J, et al. A first case of meningitis/encephalitis associated with SARS-Coronavirus-2. Int J Infect Dis. 2020; 94: 55–58.
  29. Efe IE, Aydin OU, Alabulut A, et al. COVID-19-associated encephalitis mimicking glial tumor. World Neurosurg. 2020; 140: 46–48.
  30. Poyiadji N, Shahin G, Noujaim D, et al. COVID-19-associated acute hemorrhagic necrotizing encephalopathy: imaging features. Radiology. 2020; 296(2): E119–E120.
  31. Hayashi M, Sahashi Y, Baba Y, et al. COVID-19-associated mild encephalitis/encephalopathy with a reversible splenial lesion. J Neurol Sci. 2020; 415: 116941.
  32. Delorme C, Paccoud O, Kas A, et al. CoCo-Neurosciences study group and COVID SMIT PSL study group. COVID-19-related encephalopathy: a case series with brain FDG-positron-emission tomography/computed tomography findings. Eur J Neurol. 2020; 27(12): 2651–2657.
  33. Kishfy L, Casasola M, Banankhah P, et al. Posterior reversible encephalopathy syndrome (PRES) as a neurological association in severe Covid-19. J Neurol Sci. 2020; 414: 116943.
  34. Princiotta Cariddi L, Tabaee Damavandi P, Carimati F, et al. Reversible encephalopathy syndrome (PRES) in a COVID-19 patient. J Neurol. 2020; 267(11): 3157–3160.
  35. Chen T, Wu Di, Chen H, et al. Clinical characteristics of 113 deceased patients with coronavirus disease 2019: retrospective study. BMJ. 2020; 368: m1091.
  36. Huang KJ, Su IJ, Theron M, et al. An interferon-gamma-related cytokine storm in SARS patients. J Med Virol. 2005; 75(2): 185–194.
  37. Caress JB, Castoro RJ, Simmons Z, et al. COVID-19-associated Guillain-Barré syndrome: The early pandemic experience. Muscle Nerve. 2020; 62(4): 485–491.
  38. Troyer EA, Kohn JN, Hong S. Are we facing a crashing wave of neuropsychiatric sequelae of COVID-19? Neuropsychiatric symptoms and potential immunologic mechanisms. Brain Behav Immun. 2020; 87: 34–39.
  39. Romero-Sánchez CM, Díaz-Maroto I, Fernández-Díaz E, et al. Neurologic manifestations in hospitalized patients with COVID-19: The ALBACOVID registry. Neurology. 2020; 95(8): e1060–e1070.
  40. Qi R, Chen W, Liu S, et al. Psychological morbidities and fatigue in patients with confirmed COVID-19 during disease outbreak: prevalence and associated biopsychosocial risk factors. medRxiv. 2020.
  41. Forte G, Favieri F, Tambelli R, et al. COVID-19 pandemic in the italian population: validation of a post-traumatic stress disorder questionnaire and prevalence of PTSD symptomatology. Int J Environ Res Public Health. 2020; 17(11).
  42. Johnson SU, Ebrahimi OV, Hoffart A. PTSD symptoms among health workers and public service providers during the COVID-19 outbreak. PLoS One. 2020; 15(10): e0241032.
  43. González-Sanguino C, Ausín B, Castellanos MÁ, et al. Mental health consequences during the initial stage of the 2020 Coronavirus pandemic (COVID-19) in Spain. Brain Behav Immun. 2020; 87: 172–176.
  44. Beach SR, Praschan NC, Hogan C, et al. Delirium in COVID-19: A case series and exploration of potential mechanisms for central nervous system involvement. Gen Hosp Psychiatry. 2020; 65: 47–53.
  45. Mcloughlin BC, Miles A, Webb TE, et al. Functional and cognitive outcomes after COVID-19 delirium. Eur Geriatr Med. 2020; 11(5): 857–862.
  46. Ferrando SJ, Klepacz L, Lynch S, et al. COVID-19 psychosis: A potential new neuropsychiatric condition triggered by novel coronavirus infection and the inflammatory response? Psychosomatics. 2020; 61(5): 551–555.
  47. Godeau D, Petit A, Richard I, et al. Gemelli Against COVID-19 Post-Acute Care Study Group. Persistent symptoms in patients after acute COVID-19. JAMA. 2020; 324(6): 603–605.

Regulamin

Ważne: serwis https://journals.viamedica.pl/ wykorzystuje pliki cookies. Więcej >>

Używamy informacji zapisanych za pomocą plików cookies m.in. w celach statystycznych, dostosowania serwisu do potrzeb użytkownika (np. język interfejsu) i do obsługi logowania użytkowników. W ustawieniach przeglądarki internetowej można zmienić opcje dotyczące cookies. Korzystanie z serwisu bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci komputera. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności.

Czym są i do czego służą pliki cookie możesz dowiedzieć się na stronie wszystkoociasteczkach.pl.

Wydawcą serwisu jest VM Media Group sp z o.o., ul. Świętokrzyska 73, 80–180 Gdańsk

tel.:+48 58 320 94 94, faks:+48 58 320 94 60, e-mail:  viamedica@viamedica.pl