COVID-19 a zatorowość płucna — opisy przypadków
Streszczenie
Zatorowość płucna (PE, pulmonary embolism) jest komponentą żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (VTE, venous thromboembolism), razem z zakrzepicą żył głębokich (DVT, deep vein thrombosis). Czynniki, które predysponują do PE, pokrywają się z czynnikami ryzyka DVT. Należą do nich między innymi wiek, długotrwałe unieruchomienie, przebyta żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, uraz, zabiegi chirurgiczne, choroba nowotworowa, otyłość, zawał serca w ciągu ostatnich 3 miesięcy, ostre zakażenia (wysoka gorączka, odwodnienie), doustne środki antykoncepcyjne, trombofilie. W dobie pandemii wywołanej przez SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) stwierdza się dużo większą częstość występowania PE u chorych zainfekowanych, dlatego choroba wywołana przez koronawirusa (COVID-19, coronavirus disease 2019) jest również traktowana jako czynnik ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych. Dzieje się tak, ponieważ występujące w trakcie infekcji SARS-CoV-2 ogólnoustrojowy stan zapalny, uszkodzenie śródbłonka, aktywacja układu krzepnięcia czy hipoksemia mogą sprzyjać tworzeniu się zakrzepów, z następczym przemieszczaniem materiału zatorowego do łożyska naczyniowego w płucach. W pracy przedstawiono opisy przypadków trojga chorych z rozpoznaną PE, która rozwinęła się w przebiegu COVID-19.
Słowa kluczowe: zatorowość płucnaCOVID-19żylna choroba zakrzepowo-zatorowaczynniki ryzyka
Referencje
- Mikocka J, Sielski J. How do we diagnose acute pulmonary embolism in Cardiac Intensive Care Units? Folia Cardiologica. 2018; 13(4): 309–317.
- Goldhaber SZ. Pulmonary embolism thrombolysis: a clarion call for international collaboration. J Am Coll Cardiol. 1992; 19(2): 246–247.
- Wu T, Zuo Z, Yang D, et al. Venous thromboembolic events in patients with COVID-19: a systematic review and meta-analysis. Age Ageing. 2021; 50(2): 284–293.
- Jiménez D, García-Sanchez A, Rali P, et al. Incidence of VTE and bleeding among hospitalized patients with coronavirus disease 2019: a systematic review and meta-analysis. Chest. 2021; 159(3): 1182–1196.
- Klok FA, Kruip MJ, van der Meer NJM, et al. Incidence of thrombotic complications in critically ill ICU patients with COVID-19. Thromb Res. 2020; 191: 145–147.
- Lodigiani C, Iapichino G, Carenzo L, et al. Venous and arterial thromboembolic complications in COVID-19 patients admitted to an academic hospital in Milan, Italy. Thromb Res. 2020; 191: 9–14.
- Kosior DA, Undas A, Kopeć G, et al. Wytyczne dotyczące leczenia przeciwkrzepliwego żylnej choroby zakrzepowo‑zatorowej w czasie pandemii COVID‑19 w Polsce. Stanowisko ekspertów Sekcji Krążenia Płucnego Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Kardiol Pol Zeszyty Edukacyjne. 2020; 78(4): 47–53.
- Bĕlohlávek J, Dytrych V, Linhart A. Pulmonary embolism, part I: Epidemiology, risk factors and risk stratification, pathophysiology, clinical presentation, diagnosis and nonthrombotic pulmonary embolism. Exp Clin Cardiol. 2013; 18(2): 129–138.
- Konstantinides SV, Meyer G, Becattini C, et al. Wytyczne ESC dotyczące diagnostyki i postępowania w ostrej zatorowości płucnej przygotowane we współpracy z European Respiratory Society. Kardiol Pol Zeszyty Edukacyjne. 2020; 78(2): 8–77.
- Suh YJ, Hong H, Ohana M, et al. Pulmonary embolism and deep vein thrombosis in COVID-19: a systematic review and meta-analysis. Radiology. 2021; 298(2): E70–E80.
- Pons S, Fodil S, Azoulay E, et al. The vascular endothelium: the cornerstone of organ dysfunction in severe SARS-CoV-2 infection. Crit Care. 2020; 24(1): 353.
- Duszyński J., Afelt A., Ochab-Marcinek A, Zrozumieć COVID-19, Opracowanie zespołu ds. COVID-19 przy Prezesie Polskiej Akademii Nauk 2020.
- Gómez-Mesa JE, Galindo-Coral S, Montes MC, et al. Thrombosis and coagulopathy in COVID-19. Curr Probl Cardiol. 2021; 46(3): 100742.
- Jaroszewicz J, Gąsior M. Kompleksowa opieka nad chorym z zespołem Post-COVID-19 (PC-19). i-Medica Sp. z o.o., Warszawa 2021.
- Dybowska M, Wyrostkiewicz D, Opoka L, et al. Venous thromboembolic disease in COVID-19, pathophysiology, therapy and prophylaxis. Int J Mol Sci. 2022; 23(18): 10372.
- Flaczyk A, Rosovsky RP, Reed CT, et al. Comparison of published guidelines for management of coagulopathy and thrombosis in critically ill patients with COVID 19: implications for clinical practice and future investigations. Crit Care. 2020; 24(1): 559.
- Obi AT, Barnes GD, Wakefield TW, et al. Practical diagnosis and treatment of suspected venous thromboembolism during COVID-19 pandemic. J Vasc Surg Venous Lymphat Disord. 2020; 8(4): 526–534.
- Cuker A, Tseng EK, Nieuwlaat R, et al. American Society of Hematology living guidelines on the use of anticoagulation for thromboprophylaxis in patients with COVID-19: January 2022 update on the use of therapeutic-intensity anticoagulation in acutely ill patients. Blood Adv. 2022; 6(17): 4915–4923.
- Leentjens J, van Haaps TF, Wessels PF, et al. COVID-19-associated coagulopathy and antithrombotic agents-lessons after 1 year. Lancet Haematol. 2021; 8(7): e524–e533.
- Sakr Y, Giovini M, Leone M, et al. Pulmonary embolism in patients with coronavirus disease-2019 (COVID-19) pneumonia: a narrative review. Ann Intensive Care. 2020; 10: 124.
- Panigada M, Bottino N, Tagliabue P, et al. Hypercoagulability of COVID-19 patients in intensive care unit: A report of thromboelastography findings and other parameters of hemostasis. J Thromb Haemost. 2020; 18(7): 1738–1742.
- Nopp S, Moik F, Jilma B, et al. Risk of venous thromboembolism in patients with COVID-19: A systematic review and meta-analysis. Res Pract Thromb Haemost. 2020; 4(7): 1178–1191.
- Artifoni M, Danic G, Gautier G, et al. Systematic assessment of venous thromboembolism in COVID-19 patients receiving thromboprophylaxis: incidence and role of D-dimer as predictive factors. J Thromb Thrombolysis. 2020; 50(1): 211–216.
- Thachil J, Tang N, Gando S, et al. ISTH interim guidance on recognition and management of coagulopathy in COVID-19. J Thromb Haemost. 2020; 18(5): 1023–1026.
