Jak skutecznie leczyć nikotynizm?
Streszczenie
Rocznie z powodu palenia tytoniu na świecie umiera przedwcześnie około 8 milionów osób, z czego aż 1,5 miliona stanowią bierni
palacze. Odpowiada za to przed wszystkim toksyczny dym powstający w wyniku spalania tytoniu w wysokiej temperaturze.
Zawiera on około 7000 szkodliwych substancji, które są główną przyczyną wielu chorób, takich jak nowotwory płuc, przewlekła
obturacyjna choroba płuc czy schorzenia sercowo-naczyniowe. W związku z tym należy podjąć działania mające na celu redukcję
liczby osób palących tytoń.
Podczas każdej wizyty lekarskiej lekarz powinien przeprowadzić z pacjentem szczegółowy wywiad nikotynowy i udzielić mu porady
na temat możliwych sposobów rzucenia nałogu. Następnym krokiem powinna być ocena jego motywacji i gotowości rzucenia
palenia. Jest to konieczne, aby ocenić szanse na zaprzestanie palenia i podjąć odpowiednie działania. Można do tego wykorzystać
kwestionariusze WHO i Schneider.
Uzależnienie od nikotyny ma charakter przewlekły i przebiega z nawrotami. Spośród osób chcących rzucić palenie 80% próbujących
wraca do nałogu w ciągu miesiąca, a tylko 3% trwa w abstynencji przez 6 miesięcy. Dlatego w celu uzyskania najlepszych
efektów leczenie może przebiegać z użyciem metod zarówno niefarmakologicznych, jak i farmakologicznych. Według literatury
naukowej najskuteczniejszymi formami niefarmakologicznego leczenia nikotynizmu jest indywidualna terapia behawioralna,
a także poradnictwo lekarzy, pielęgniarek czy farmaceutów. Zrozumienie mechanizmu uzależnienia od tytoniu pozwala na skuteczne
zaplanowanie farmakologicznych metod zerwania z nałogiem. W walce z nikotynizmem lekarz może posłużyć się formami
nikotynowej terapii zastępczej, takimi jak: guma, plaster, pastylki lub tabletki do ssania, a także lekami bez zawartości nikotyny:
bupropionem, warenikliną czy cytyzyną.
Do problemu leczenia nałogu u pacjenta należy podchodzić jak do problemu choroby przewlekłej. Chory walczący z nałogiem
wymaga holistycznego podejścia. Wartościowa wizyta u lekarza z ustaleniem daty zaprzestania nałogu już sama w sobie znacznie
podnosi szansę na rzucenie palenia. Czasami potrzebne są elementy poradnictwa, a także leczenia niefarmakologicznego lub
farmakologicznego, których połączenie daje najlepsze efekty.
Słowa kluczowe: nikotynizmuzależnienieleczenie holistyczne
Referencje
- Samet JM. Tobacco smoking: the leading cause of preventable disease worldwide. Thorac Surg Clin. 2013; 23(2): 103–112.
- How Tobacco Smoke Causes Disease: The Biology and Behavioral Basis for Smoking-Attributable Disease: A Report of the Surgeon General. PsycEXTRA Dataset. 2010.
- Drug and Therapeutics Bulletin. Republished: Nicotine and health. BMJ. 2014; 349: 2014.7.0264rep.
- McLaughlin I, Dani JA, De Biasi M. Nicotine withdrawal. Curr Top Behav Neurosci. 2015; 24: 99–123.
- WHO global report on trends in prevalence of tobacco use 2000-2025, fourth edition. https://www.who.int/publications/i/item/9789240039322 (12.10.2024).
- Goodchild M, Nargis N, Tursan d'Espaignet E. Global economic cost of smoking-attributable diseases. Tob Control. 2018; 27(1): 58–64.
- Jankowski M, Ostrowska A, Sierpiński R, et al. The Prevalence of Tobacco, Heated Tobacco, and E-Cigarette Use in Poland: A 2022 Web-Based Cross-Sectional Survey. Int J Environ Res Public Health. 2022; 19(8).
- Opoczyńska-Świeżewska D, Raciborski F, Samoliński B. Reduction in the prevalence of tobacco use accompanying legislative changes in tobacco policy in Poland in the years 2010-2019. Int J Occup Med Environ Health. 2022; 35(4): 393–405.
- Bałczewska E. Smoking and tobacco control in Poland. Eur J Dent Educ. 2004; 8 Suppl 4: 42–45.
- Attitudes of Europeans towards tobacco and electronic cigarettes: report. European Commission, Directorate-General for Communication and Directorate-General for Health and Food Safety. European Commission, 2021.
- Interna Szczeklika 2023.
- Schneider NG. Test Schneider N.G. How to use nicotine gum. University of California, Los Angeles. ; 1983.
- Kumar R, Prasad R. Smoking cessation: an update. Indian J Chest Dis Allied Sci. 2014; 56(3): 161–169.
- HEATHERTON T, KOZLOWSKI L, FRECKER R, et al. The Fagerström Test for Nicotine Dependence: a revision of the Fagerstrom Tolerance Questionnaire. British Journal of Addiction. 2010; 86(9): 1119–1127.
- Benowitz NL. Pharmacology of nicotine: addiction, smoking-induced disease, and therapeutics. Annu Rev Pharmacol Toxicol. 2009; 49: 57–71.
- Prochaska JJ, Benowitz NL. Current advances in research in treatment and recovery: Nicotine addiction. Sci Adv. 2019; 5(10): eaay9763.
- Garcia-Gomez L, et al. SMOKING CESSATION TREATMENTS: CURRENT PSYCHOLOGICAL AND PHARMACOLOGICAL OPTIONS. 2019.
- Gill K, Moolen Sv, Bilal S. Phenomenological insight into the motivation to quit smoking. Journal of Substance Abuse Treatment. 2021; 131: 108583.
- https://jakrzucicpalenie.pl (12.10.2024).
- Wang X. Cytisine: State of the art in pharmacological activities and pharmacokinetics. Biomed Pharmacother. .
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.23 (12.10.2024).
- Yan T, et al. Bupropion for smoking cessation. 2021.
- Guo K, Zhou L, Shang X, et al. Varenicline and related interventions on smoking cessation: A systematic review and network meta-analysis. Drug Alcohol Depend. 2022; 241: 109672.
- A. Bagińska, R. Jaeschke, Skuteczność i bezpieczeństwo warenikliny, bupropionu oraz plastrów uwalniających nikotynę w leczeniu uzależnienia od nikotyny u osób z zaburzeniami psychicznymi i bez takich zaburzeń. https://www.mp.pl/poz/psychiatria/uzaleznienia/157208,wareniklina-bupropion-i-plastry-uwalniajace-nikotyne-w-leczeniu-uzaleznienia-od-nikotyny-u-osob-z-zaburzeniami-psychicznymi-i-bez-takich-zaburzen-eagles (12.10.2024).
- Witold Zatoński, et. al, O skutecznym leku zmniejszającym zachorowalność na choroby tytoniowe. https://www.termedia.pl/mz/O-skutecznym-leku-zmniejszajacym-zachorowalnosc-na-choroby-tytoniowe,43081.html (12.10.2024).
- Meckenbach JP, et al. The effects of smoking on health: growth of knowledge reveals even grimmer picture. 2017.
- Fluharty M, et al. Review for "Association of anxiety and depression with oral mucositis: A systematic review". 2016.
- Kathuria H. Electronic Cigarette Use, Misuse, and Harm. Med Clin North Am. 2022; 106(6): 1081–1092.
