Multimedialna platforma wiedzy medycznej Internetowa Księgarnia Medyczna Kalendarium Konferencji
Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce
MENU
Na skróty Zdeponuj artykuł Wytyczne dla autorów Ahead of print Zrealizuj voucher

dostęp otwarty

Tom 9, Nr 1 (2023)
Wytyczne / stanowisko ekspertów
Opublikowany online: 2023-05-17
Pokaż PDF Pobierz plik PDF Pokaż HTML
Pobierz cytowanie

Stanowisko Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego i Polskiego Towarzystwa Medycyny Stylu Życia dotyczące aktywności sportowej i seksualnej u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym

Adrian Doroszko1, Piotr Dobrowolski2, Aleksander Prejbisz2, Łukasz Małek3, Daniel Śliż4, Beata Begier-Krasińska5, Alicja Dąbrowska-Kugacka6, Jacek Wolf7
Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2023;9(1):1-25.
Afiliacje
  1. Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Onkologii Klinicznej, Wydział Lekarski, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
  2. Zakład Epidemiologii, Prewencji Chorób Układu Krążenia i Promocji Zdrowia, Narodowy Instytut Kardiologii w Warszawie
  3. Katedra Pielęgniarstwa, Wydział Rehabilitacji, Akademia Wychowania Fizycznego im. J. Piłsudskiego w Warszawie
  4. III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii, Wydział Lekarski, Warszawski Uniwersytet Medyczny
  5. Katedra i Klinika Hipertensjologii, Angiologii i Chorób Wewnętrznych, Wydział Lekarski, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
  6. Klinika Kardiologii i Elektroterapii Serca, Wydział Lekarski, Gdański Uniwersytet Medyczny
  7. Klinika Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii, Wydział Lekarski, Gdański Uniwersytet Medyczny

dostęp otwarty

Tom 9, Nr 1 (2023)
Stanowisko Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego
Opublikowany online: 2023-05-17

Streszczenie

Nadciśnienie tętnicze (NT) obecnie uważa się za kluczowy czynnik ryzyka zgonów na świecie. Odpowiada ono globalnie za śmierć około 7,5 mln osób rocznie. Jest to także najczęstsze schorzenie występujące u sportowców, zaś jego nieoptymalna kontrola może budzić obawy dotyczące bezpieczeństwa rekreacyjnego uprawiania sportu, a w szczególności kwalifikacji zawodników sportowych do udziału w rozgrywkach oraz uczestnictwa w profesjonalnych treningach

Jednocześnie wykazano korzystną zależność między częstością i nasileniem podejmowanej aktywności fizycznej a ciśnieniem tętniczym, dzięki czemu stała się ona integralnym elementem prewencji i terapii chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym NT. Z tego powodu właściwie sformułowane rekomendacje dotyczące jej zalecania u pacjentów z NT uprawiających sport zawodowo, amatorsko lub chcących podjąć się rekreacyjnie zwiększenia aktywności fizycznej, powinny być istotną składową każdej konsultacji specjalistycznej. Aktywność fizyczna traktowana w kategorii leku musi być dokładnie dobrana jakościowo i ilościowo z uwzględnieniem profilu ryzyka sercowo-naczyniowego i chorób współistniejących.

Niniejszy dokument stanowi syntetyczne kompendium w tym zakresie, a jego nadrzędnym celem jest sformułowanie jasnych i prostych w implementacji zaleceń dotyczących postępowania w NT u osób uprawiających sport na podstawie wyników najnowszych badań i międzynarodowych zaleceń.

Streszczenie

Nadciśnienie tętnicze (NT) obecnie uważa się za kluczowy czynnik ryzyka zgonów na świecie. Odpowiada ono globalnie za śmierć około 7,5 mln osób rocznie. Jest to także najczęstsze schorzenie występujące u sportowców, zaś jego nieoptymalna kontrola może budzić obawy dotyczące bezpieczeństwa rekreacyjnego uprawiania sportu, a w szczególności kwalifikacji zawodników sportowych do udziału w rozgrywkach oraz uczestnictwa w profesjonalnych treningach

Jednocześnie wykazano korzystną zależność między częstością i nasileniem podejmowanej aktywności fizycznej a ciśnieniem tętniczym, dzięki czemu stała się ona integralnym elementem prewencji i terapii chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym NT. Z tego powodu właściwie sformułowane rekomendacje dotyczące jej zalecania u pacjentów z NT uprawiających sport zawodowo, amatorsko lub chcących podjąć się rekreacyjnie zwiększenia aktywności fizycznej, powinny być istotną składową każdej konsultacji specjalistycznej. Aktywność fizyczna traktowana w kategorii leku musi być dokładnie dobrana jakościowo i ilościowo z uwzględnieniem profilu ryzyka sercowo-naczyniowego i chorób współistniejących.

Niniejszy dokument stanowi syntetyczne kompendium w tym zakresie, a jego nadrzędnym celem jest sformułowanie jasnych i prostych w implementacji zaleceń dotyczących postępowania w NT u osób uprawiających sport na podstawie wyników najnowszych badań i międzynarodowych zaleceń.

Pełny tekst:

Pokaż PDF Pobierz plik PDF Pokaż HTML
Pobierz cytowanie

Słowa kluczowe

aktywność fizyczna; sport; nadciśnienie tętnicze; aktywność seksualna; bezpieczeństwo; zalecenia

Informacje o artykule
Tytuł

Stanowisko Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego i Polskiego Towarzystwa Medycyny Stylu Życia dotyczące aktywności sportowej i seksualnej u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym

Czasopismo

Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce

Numer

Tom 9, Nr 1 (2023)

Typ artykułu

Wytyczne / stanowisko ekspertów

Strony

1-25

Opublikowany online

2023-05-17

Wyświetlenia strony

857

Wyświetlenia/pobrania artykułu

988

Rekord bibliograficzny

Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2023;9(1):1-25.

Słowa kluczowe

aktywność fizyczna
sport
nadciśnienie tętnicze
aktywność seksualna
bezpieczeństwo
zalecenia

Autorzy

Adrian Doroszko
Piotr Dobrowolski
Aleksander Prejbisz
Łukasz Małek
Daniel Śliż
Beata Begier-Krasińska
Alicja Dąbrowska-Kugacka
Jacek Wolf

Referencje (94)
  1. The World Health Organization (WHO). Global Health Observatory (GHO) data. Raised blood pressure". Archived from the website on 10 July 2021. https://apps.who.int/gho/data/node.main-eu.A875?lang=en.
  2. Corrado D, Basso C, Schiavon M, et al. Pre-participation screening of young competitive athletes for prevention of sudden cardiac death. J Am Coll Cardiol. 2008; 52(24): 1981–1989.
    CrossRefPubMed
  3. De Matos LD, Caldeira ND, Perlingeiro PD, et al. Cardiovascular risk and clinical factors in athletes: 10 years of evaluation. Med Sci Sports Exerc. 2011; 43(6): 943–950.
    CrossRefPubMed
  4. Sealy DP, Pekarek L, Russ D, et al. Vital signs and demographics in the preparticipation sports exam: do they help us find the elusive athlete at risk for sudden cardiac death? Curr Sports Med Rep. 2010; 9(6): 338–341.
    CrossRefPubMed
  5. Pelliccia A, Sharma S, Gati S, et al. ESC Scientific Document Group. 2020 ESC Guidelines on sports cardiology and exercise in patients with cardiovascular disease. Eur Heart J. 2021; 42(1): 17–96.
    CrossRefPubMed
  6. Leddy JJ, Izzo J. Hypertension in athletes. J Clin Hypertens (Greenwich). 2009; 11(4): 226–233.
    CrossRefPubMed
  7. Tykarski A, Filipiak K, Januszewicz A, et al. Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym — 2019 rok. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce. 2019; 5(1): 1–86.
  8. Williams B, Mancia G, Spiering W, et al. ESC Scientific Document Group. 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension. Eur Heart J. 2018; 39(33): 3021–3104.
    CrossRefPubMed
  9. Visseren FLJ, Mach F, Smulders YM, et al. ESC National Cardiac Societies, ESC Scientific Document Group. 2021 ESC Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice. Eur Heart J. 2021; 42(34): 3227–3337.
    CrossRefPubMed
  10. Cosentino F, Grant PJ, Aboyans V, et al. ESC Scientific Document Group. 2019 ESC Guidelines on diabetes, pre-diabetes, and cardiovascular diseases developed in collaboration with the EASD. Eur Heart J. 2020; 41(2): 255–323.
    CrossRefPubMed
  11. Naylor LH, George K, O'Driscoll G, et al. The athlete's heart: a contemporary appraisal of the 'Morganroth hypothesis'. Sports Med. 2008; 38(1): 69–90.
    CrossRefPubMed
  12. Zemva A, Rogel P. Gender differences in athlete's heart: association with 24-h blood pressure. A study of pairs in sport dancing. Int J Cardiol. 2001; 77(1): 49–54.
    CrossRefPubMed
  13. Berge HM, Isern CB, Berge E. Blood pressure and hypertension in athletes: a systematic review. Br J Sports Med. 2015; 49(11): 716–723.
    CrossRefPubMed
  14. Cornelissen VA, Smart NA. Exercise training for blood pressure: a systematic review and meta-analysis. J Am Heart Assoc. 2013; 2(1): e004473.
    CrossRefPubMed
  15. Cornelissen VA, Fagard RH. Effects of endurance training on blood pressure, blood pressure-regulating mechanisms, and cardiovascular risk factors. Hypertension. 2005; 46(4): 667–675.
    CrossRefPubMed
  16. Pescatello LS, Franklin BA, Fagard R, et al. American College of Sports Medicine. American College of Sports Medicine position stand. Exercise and hypertension. Med Sci Sports Exerc. 2004; 36(3): 533–553.
    CrossRefPubMed
  17. Sharman JE, Smart NA, Coombes JS, et al. Exercise and sport science australia position stand update on exercise and hypertension. J Hum Hypertens. 2019; 33(12): 837–843.
    CrossRefPubMed
  18. Schweiger V, Niederseer D, Schmied C, et al. Athletes and Hypertension. Curr Cardiol Rep. 2021; 23(12): 176.
    CrossRefPubMed
  19. Gheshlaghi F, Piri-Ardakani MR, Masoumi GR, et al. Cardiovascular manifestations of anabolic steroids in association with demographic variables in body building athletes. J Res Med Sci. 2015; 20(2): 165–168.
    PubMed
  20. Berge HM, Isern CB, Berge E. Blood pressure and hypertension in athletes: a systematic review. Br J Sports Med. 2015; 49(11): 716–723.
    CrossRefPubMed
  21. Niedfeldt MW. Managing hypertension in athletes and physically active patients. Am Fam Physician. 2002; 66(3): 445–452.
    PubMed
  22. Kujala UM, Sarna S, Kaprio J, et al. Hospital care in later life among former world-class Finnish athletes. JAMA. 1996; 276(3): 216–220.
    PubMed
  23. Zwiers R, Zantvoord FWA, Engelaer FM, et al. Mortality in former Olympic athletes: retrospective cohort analysis. BMJ. 2012; 345: e7456.
    CrossRefPubMed
  24. Garatachea N, Santos-Lozano A, Sanchis-Gomar F, et al. Elite athletes live longer than the general population: a meta-analysis. Mayo Clin Proc. 2014; 89(9): 1195–1200.
    CrossRefPubMed
  25. Laukkanen JA, Kunutsor SK, Ozemek C, et al. Cross-country skiing and running's association with cardiovascular events and all-cause mortality: A review of the evidence. Prog Cardiovasc Dis. 2019; 62(6): 505–514.
    CrossRefPubMed
  26. Lee L, Addetia K, Singh A. Echocardiographic Evaluation of the Athlete's Heart: Focused Review and Update. Curr Cardiol Rep. 2022; 24(12): 1907–1916.
    CrossRefPubMed
  27. D'Andrea A, Limongelli G, Caso P, et al. Association between left ventricular structure and cardiac performance during effort in two morphological forms of athlete's heart. Int J Cardiol. 2002; 86(2-3): 177–184.
    CrossRefPubMed
  28. Zilinski JL, Contursi ME, Isaacs SK, et al. Myocardial adaptations to recreational marathon training among middle-aged men. Circ Cardiovasc Imaging. 2015; 8(2): e002487.
    CrossRefPubMed
  29. D'Andrea A, Cocchia R, Riegler L, et al. Left ventricular myocardial velocities and deformation indexes in top-level athletes. J Am Soc Echocardiogr. 2010; 23(12): 1281–1288.
    CrossRefPubMed
  30. Vinereanu D, Florescu N, Sculthorpe N, et al. Differentiation between pathologic and physiologic left ventricular hypertrophy by tissue Doppler assessment of long-axis function in patients with hypertrophic cardiomyopathy or systemic hypertension and in athletes. Am J Cardiol. 2001; 88(1): 53–58.
    CrossRefPubMed
  31. D'Andrea A, Riegler L, Cocchia R, et al. Left atrial volume index in highly trained athletes. Am Heart J. 2010; 159(6): 1155–1161.
    CrossRefPubMed
  32. Gjerdalen GF, Hisdal J, Solberg EE, et al. Atrial Size and Function in Athletes. Int J Sports Med. 2015; 36(14): 1170–1176.
    CrossRefPubMed
  33. Sharma S, Merghani A, Mont L. Exercise and the heart: the good, the bad, and the ugly. Eur Heart J. 2015; 36(23): 1445–1453.
    CrossRefPubMed
  34. Maestrini V, Torlasco C, Hughes R, et al. Cardiovascular Magnetic Resonance and Sport Cardiology: a Growing Role in Clinical Dilemmas. J Cardiovasc Transl Res. 2020; 13(3): 296–305.
    CrossRefPubMed
  35. Sheikh N, Papadakis M, Schnell F, et al. Clinical Profile of Athletes With Hypertrophic Cardiomyopathy. Circ Cardiovasc Imaging. 2015; 8(7): e003454.
    CrossRefPubMed
  36. Caselli S, Maron MS, Urbano-Moral JA, et al. Differentiating left ventricular hypertrophy in athletes from that in patients with hypertrophic cardiomyopathy. Am J Cardiol. 2014; 114(9): 1383–1389.
    CrossRefPubMed
  37. Schnell F, Matelot D, Daudin M, et al. Mechanical Dispersion by Strain Echocardiography: A Novel Tool to Diagnose Hypertrophic Cardiomyopathy in Athletes. J Am Soc Echocardiogr. 2017; 30(3): 251–261.
    CrossRefPubMed
  38. Kansal MM, Lester SJ, Surapaneni P, et al. Usefulness of two-dimensional and speckle tracking echocardiography in "Gray Zone" left ventricular hypertrophy to differentiate professional football player's heart from hypertrophic cardiomyopathy. Am J Cardiol. 2011; 108(9): 1322–1326.
    CrossRefPubMed
  39. Caselli S, Montesanti D, Autore C, et al. Patterns of left ventricular longitudinal strain and strain rate in Olympic athletes. J Am Soc Echocardiogr. 2015; 28(2): 245–253.
    CrossRefPubMed
  40. Baggish AL, Battle RW, Beaver TA, et al. Recommendations on the Use of Multimodality Cardiovascular Imaging in Young Adult Competitive Athletes: A Report from the American Society of Echocardiography in Collaboration with the Society of Cardiovascular Computed Tomography and the Society for Cardiovascular Magnetic Resonance. J Am Soc Echocardiogr. 2020; 33(5): 523–549.
    CrossRefPubMed
  41. Pelliccia A, Caselli S, Sharma S, et al. Internal reviewers for EAPC and EACVI. European Association of Preventive Cardiology (EAPC) and European Association of Cardiovascular Imaging (EACVI) joint position statement: recommendations for the indication and interpretation of cardiovascular imaging in the evaluation of the athlete's heart. Eur Heart J. 2018; 39(21): 1949–1969.
    CrossRefPubMed
  42. Podgórska K, Derkacz A, Szahidewicz-Krupska E, et al. Effect of Regular Aerobic Activity in Young Healthy Athletes on Profile of Endothelial Function and Platelet Activity. Biomed Res Int. 2017; 2017: 8715909.
    CrossRefPubMed
  43. Haapanen N, Miilunpalo S, Vuori I, et al. Association of leisure time physical activity with the risk of coronary heart disease, hypertension and diabetes in middle-aged men and women. Int J Epidemiol. 1997; 26(4): 739–747.
    CrossRefPubMed
  44. Sztajzel J, Atchou G, Adamec R, et al. Effects of extreme endurance running on cardiac autonomic nervous modulation in healthy trained subjects. Am J Cardiol. 2006; 97(2): 276–278.
    CrossRefPubMed
  45. Almeida JA, Motta-Santos D, Petriz BA, et al. High-intensity aerobic training lowers blood pressure and modulates the renal renin-angiotensin system in spontaneously hypertensive rats. Clin Exp Hypertens. 2020; 42(3): 233–238.
    CrossRefPubMed
  46. Costa EC, Hay JL, Kehler DS, et al. Effects of High-Intensity Interval Training Versus Moderate-Intensity Continuous Training On Blood Pressure in Adults with Pre- to Established Hypertension: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Trials. Sports Med. 2018; 48(9): 2127–2142.
    CrossRefPubMed
  47. Garber CE, Blissmer B, Deschenes MR, et al. American College of Sports Medicine. American College of Sports Medicine position stand. The recommended quantity and quality of exercise for developing and maintaining cardiorespiratory and muscular fitness in healthy adults. Med Sci Sports Exerc. 1990; 22(2): 265–274.
    PubMed
  48. Kelley GA, Kelley KS. Progressive resistance exercise and resting blood pressure : A meta-analysis of randomized controlled trials. Hypertension. 2000; 35(3): 838–843.
    CrossRefPubMed
  49. Haskell WL, Lee IM, Pate RR, et al. American College of Sports Medicine, American Heart Association. Physical activity and public health: updated recommendation for adults from the American College of Sports Medicine and the American Heart Association. Circulation. 2007; 116(9): 1081–1093.
    CrossRefPubMed
  50. Wong GWK, Wright JM. Blood pressure lowering efficacy of nonselective beta-blockers for primary hypertension. Cochrane Database Syst Rev. 2014(2): CD007452.
    CrossRefPubMed
  51. Inder JD, Carlson DJ, Dieberg G, et al. Isometric exercise training for blood pressure management: a systematic review and meta-analysis to optimize benefit. Hypertens Res. 2016; 39(2): 88–94.
    CrossRefPubMed
  52. Correction to: 2017 ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA Guideline for the Prevention, Detection, Evaluation, and Management of High Blood Pressure in Adults: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines. Hypertension. 2018; 71(6): e140–e144.
    CrossRefPubMed
  53. Baffour-Awuah B, Pearson MJ, Smart NA, et al. Safety, efficacy and delivery of isometric resistance training as an adjunct therapy for blood pressure control: a modified Delphi study. Hypertens Res. 2022; 45(3): 483–495.
    CrossRefPubMed
  54. Knuuti J, Wijns W, Saraste A, et al. ESC Scientific Document Group. 2019 ESC Guidelines for the diagnosis and management of chronic coronary syndromes. Eur Heart J. 2020; 41(3): 407–477.
    CrossRefPubMed
  55. Niebauer J, Börjesson M, Carre F, et al. Recommendations for participation in competitive sports of athletes with arterial hypertension: a position statement from the sports cardiology section of the European Association of Preventive Cardiology (EAPC). Eur Heart J. 2018; 39(40): 3664–3671.
    CrossRefPubMed
  56. Black HR, Sica D, Ferdinand K, et al. American Heart Association Electrocardiography and Arrhythmias Committee of Council on Clinical Cardiology, Council on Cardiovascular Disease in Young, Council on Cardiovascular and Stroke Nursing, Council on Functional Genomics and Translational Biology, and American College of Cardiology. Eligibility and Disqualification Recommendations for Competitive Athletes With Cardiovascular Abnormalities: Task Force 6: Hypertension: A Scientific Statement from the American Heart Association and the American College of Cardiology. Circulation. 2015; 132(22): e298–e302.
    CrossRefPubMed
  57. de Barcelos GT, Heberle I, Coneglian JC, et al. Effects of Aerobic Training Progression on Blood Pressure in Individuals With Hypertension: A Systematic Review With Meta-Analysis and Meta-Regression. Front Sports Act Living. 2022; 4: 719063.
    CrossRefPubMed
  58. Wen H, Wang L. Reducing effect of aerobic exercise on blood pressure of essential hypertensive patients. Medicine. 2017; 96(11): e6150.
    CrossRef
  59. MacDonald HV, Johnson BT, Huedo-Medina TB, et al. Dynamic Resistance Training as Stand-Alone Antihypertensive Lifestyle Therapy: A Meta-Analysis. J Am Heart Assoc. 2016; 5(10).
    CrossRefPubMed
  60. Pescatello LS, MacDonald HV, Lamberti L, et al. Exercise for Hypertension: A Prescription Update Integrating Existing Recommendations with Emerging Research. Curr Hypertens Rep. 2015; 17(11): 87.
    CrossRefPubMed
  61. James PA, Oparil S, Carter BL, et al. 2014 evidence-based guideline for the management of high blood pressure in adults: report from the panel members appointed to the Eighth Joint National Committee (JNC 8). JAMA. 2014; 311(5): 507–520.
    CrossRefPubMed
  62. Eckel RH, Jakicic JM, Ard JD, et al. American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines. 2013 AHA/ACC guideline on lifestyle management to reduce cardiovascular risk: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2014; 63(25 Pt B): 2960–2984.
    CrossRefPubMed
  63. Chobanian AV, Bakris GL, Black HR, et al. Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure. National Heart, Lung, and Blood Institute, National High Blood Pressure Education Program Coordinating Committee. Seventh report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure. Hypertension. 2003; 42(6): 1206–1252.
    CrossRefPubMed
  64. Brook RD, Appel LJ, Rubenfire M, et al. American Heart Association Professional Education Committee of the Council for High Blood Pressure Research, Council on Cardiovascular and Stroke Nursing, Council on Epidemiology and Prevention, and Council on Nutrition, Physical Activity. Beyond medications and diet: alternative approaches to lowering blood pressure: a scientific statement from the american heart association. Hypertension. 2013; 61(6): 1360–1383.
    CrossRefPubMed
  65. Pescatello LS, Franklin BA, Fagard R, et al. American College of Sports Medicine. American College of Sports Medicine position stand. Exercise and hypertension. Med Sci Sports Exerc. 2004; 36(3): 533–553.
    CrossRefPubMed
  66. Dasgupta K, Quinn R, Zarnke K, et al. The 2014 Canadian Hypertension Education Program Recommendations for Blood Pressure Measurement, Diagnosis, Assessment of Risk, Prevention, and Treatment of Hypertension. Can J Cardiol. 2014; 30(5): 485–501.
    CrossRefPubMed
  67. Pescatello LS, MacDonald HV, Ash GI, et al. Assessing the Existing Professional Exercise Recommendations for Hypertension: A Review and Recommendations for Future Research Priorities. Mayo Clin Proc. 2015; 90(6): 801–812.
    CrossRefPubMed
  68. Tučková D, Klugar M, Sovová E, et al. Effectiveness of β-blockers in physically active patients with hypertension: protocol of a systematic review. BMJ Open. 2016; 6(6): e010534.
    CrossRefPubMed
  69. WADA publishes 2022 Prohibited List. https://www.wada-ama.org/en/news/wada-publishes-2022-prohibited-list.
  70. Fletcher GF, Balady GJ, Amsterdam EA, et al. Exercise standards for testing and training: a statement for healthcare professionals from the American Heart Association. Circulation. 2001; 104(14): 1694–1740.
    CrossRefPubMed
  71. Fragala MS, Cadore EL, Dorgo S, et al. Resistance Training for Older Adults: Position Statement From the National Strength and Conditioning Association. J Strength Cond Res. 2019; 33(8): 2019–2052.
    CrossRefPubMed
  72. Pahor M, Guralnik JM, Ambrosius WT, et al. LIFE study investigators. Effect of structured physical activity on prevention of major mobility disability in older adults: the LIFE study randomized clinical trial. JAMA. 2014; 311(23): 2387–2396.
    CrossRefPubMed
  73. Gill TM, Pahor M, Guralnik JM, et al. LIFE Study Investigators. Effect of structured physical activity on prevention of serious fall injuries in adults aged 70-89: randomized clinical trial (LIFE Study). BMJ. 2016; 352: i245.
    CrossRefPubMed
  74. Kim D, Ha JW. Hypertensive response to exercise: mechanisms and clinical implication. Clin Hypertens. 2016; 22: 17.
    CrossRefPubMed
  75. Shim CY, Ha JW, Park S, et al. Exaggerated blood pressure response to exercise is associated with augmented rise of angiotensin II during exercise. J Am Coll Cardiol. 2008; 52(4): 287–292.
    CrossRefPubMed
  76. Allison TG, Cordeiro MA, Miller TD, et al. Prognostic significance of exercise-induced systemic hypertension in healthy subjects. Am J Cardiol. 1999; 83(3): 371–375.
    CrossRefPubMed
  77. Schweiger V, Niederseer D, Schmied C, et al. Athletes and Hypertension. Curr Cardiol Rep. 2021; 23(12): 176.
    CrossRefPubMed
  78. Caselli S, Serdoz A, Mango F, et al. High blood pressure response to exercise predicts future development of hypertension in young athletes. Eur Heart J. 2019; 40(1): 62–68.
    CrossRefPubMed
  79. Pressler A, Jähnig A, Halle M, et al. Blood pressure response to maximal dynamic exercise testing in an athletic population. J Hypertens. 2018; 36(9): 1803–1809.
    CrossRefPubMed
  80. Kligfield P, Lauer MS. Exercise electrocardiogram testing: beyond the ST segment. Circulation. 2006; 114(19): 2070–2082.
    CrossRefPubMed
  81. Adabag AS, Grandits GA, Prineas RJ, et al. MRFIT Research Group. Relation of heart rate parameters during exercise test to sudden death and all-cause mortality in asymptomatic men. Am J Cardiol. 2008; 101(10): 1437–1443.
    CrossRefPubMed
  82. Vivekananthan DP, Blackstone EH, Pothier CE, et al. Heart rate recovery after exercise is a predictor of mortality, independent of the angiographic severity of coronary disease. J Am Coll Cardiol. 2003; 42(5): 831–838.
    CrossRefPubMed
  83. Derman WE, Sims R, Noakes TD. The effects of antihypertensive medications on the physiological response to maximal exercise testing. J Cardiovasc Pharmacol. 1992; 19 Suppl 5: S122–S127.
    PubMed
  84. Gordon NF, van Rensburg JP, van den Heever DP, et al. Effect of dual beta-blockade and calcium antagonism on endurance performance. Med Sci Sports Exerc. 1987; 19(1): 1–6.
    PubMed
  85. Palatini P, Bongiovi S, Mario L, et al. Effects of ACE inhibition on endurance exercise haemodynamics in trained subjects with mild hypertension. Eur J Clin Pharmacol. 1995; 48(6): 435–439.
    CrossRefPubMed
  86. O'Neal WT, Qureshi WT, Blaha MJ, et al. Systolic Blood Pressure Response During Exercise Stress Testing: The Henry Ford ExercIse Testing (FIT) Project. J Am Heart Assoc. 2015; 4(5).
    CrossRefPubMed
  87. Cheitlin MD. Sexual activity and cardiac risk. Am J Cardiol. 2005; 96(12B): 24M–28M.
    CrossRefPubMed
  88. Mustafaev II, Nurmamedova GS. [Effect of monotherapy with nebivolol, bisoprolol, carvedilol on the state of vegetative nervous system and sexual function in men with arterial hypertension]. Kardiologiia. 2013; 53(2): 48–54.
    PubMed
  89. Esposito K, Giugliano F, Di Palo C, et al. Effect of lifestyle changes on erectile dysfunction in obese men: a randomized controlled trial. JAMA. 2004; 291(24): 2978–2984.
    CrossRefPubMed
  90. Derby CA, Mohr BA, Goldstein I, et al. Modifiable risk factors and erectile dysfunction: can lifestyle changes modify risk? Urology. 2000; 56(2): 302–306.
    CrossRefPubMed
  91. Rasmussen JJ, Schou M, Madsen PL, et al. Increased blood pressure and aortic stiffness among abusers of anabolic androgenic steroids: potential effect of suppressed natriuretic peptides in plasma? J Hypertens. 2018; 36(2): 277–285.
    CrossRefPubMed
  92. Berglund B, Ekblom B. Effect of recombinant human erythropoietin treatment on blood pressure and some haematological parameters in healthy men. J Intern Med. 1991; 229(2): 125–130.
    CrossRefPubMed
  93. Mick E, McManus DD, Goldberg RJ. Meta-analysis of increased heart rate and blood pressure associated with CNS stimulant treatment of ADHD in adults. Eur Neuropsychopharmacol. 2013; 23(6): 534–541.
    CrossRefPubMed
  94. Gimblet C, Pellinger T, LaManca J, et al. Effects of Acute Creatine Monohydrate Supplementation on Arterial Stiffness and Muscle Oxygen Saturation in Young Men. Adv Orthop Sport Med. 2021(4).
    CrossRef

Regulamin

Ważne: serwis https://journals.viamedica.pl/ wykorzystuje pliki cookies. Więcej >>

Używamy informacji zapisanych za pomocą plików cookies m.in. w celach statystycznych, dostosowania serwisu do potrzeb użytkownika (np. język interfejsu) i do obsługi logowania użytkowników. W ustawieniach przeglądarki internetowej można zmienić opcje dotyczące cookies. Korzystanie z serwisu bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci komputera. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności.

Czym są i do czego służą pliki cookie możesz dowiedzieć się na stronie wszystkoociasteczkach.pl.

Wydawcą serwisu jest VM Media Group sp. z o.o., Grupa Via Medica, ul. Świętokrzyska 73, 80–180 Gdańsk

tel.:+48 58 320 94 94, faks:+48 58 320 94 60, e-mail: viamedica@viamedica.pl