Tom 7, Nr 2 (2021)
Artykuł przeglądowy
Opublikowany online: 2021-09-08
Wyświetlenia strony
1036
Wyświetlenia/pobrania artykułu
311
Metody pomocy psychologicznej w leczeniu pierwotnego nadciśnienia tętniczego
1
Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2021;7(2):71-80.
Streszczenie
Wstęp: W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczące najczęściej stosowanych metod pomocy psychologicznej w leczeniu osób chorych na pierwotne nadciśnienie tętnicze (NT), w tym technik relaksacyjnych i medytacyjnych, treningu uważności, muzykoterapii, jogi, aromaterapii, technik bazujących na metodzie biofeedback. Omówiono wybrane aspekty psychologiczne przestrzegania zaleceń terapeutycznych oraz poruszono kwestię psychoterapii zorientowanej na osobowość w leczeniu NT.
Materiał i metody: W celu poszukiwania badań wysokiej jakości wykorzystano głównie naukowe bazy danych PubMed i EBSCO oraz czasopisma wydawnictw Elsevier, Hindawi i American Psychological Association.
Wyniki: Wyniki badań dotyczące metod pomocy psychologicznej w leczeniu NT są w większości kontrowersyjne z powodu braku oceny długoterminowych efektów interwencji oraz złożoności przedmiotu badań. Najbardziej przekonujące jest użycie indywidualnie dobranych metod bazujących na kształtowaniu się umiejętności samoregulacji psychicznej (relaksacja wg Jacobsona, medytacja, techniki bazujące na metodzie biofeedback oraz trening uważności). Muzykoterapia, joga i aromaterapia również mogą być pomocne u pacjentów zaangażowanych w leczenie NT. Korzystając z metod pomocy psychologicznej, należy uwzględniać ograniczenia oraz przeciwwskazania, a także zachować pewne środki ostrożności. W celu zwiększenia skuteczności terapii przeciwnadciśnieniowej proponuje się przeprowadzenie programów zdrowotnych i edukacyjnych dla pacjentów z NT, a także krótkich szkoleń wśród pracowników sektora zdrowia poświęconych umiejętnościom komunikacyjnym.
Wnioski: Odpowiedzialne stosowanie indywidualnie dobranych wspomagających leczenie metod pomocy psychologicznej
może być pomocne u osób z NT.
Słowa kluczowe: nadciśnienie tętniczemetody pomocy psychologicznejsamoregulacja psychicznarelaksacja Jacobsonamuzykoterapiamedytacjabiofeedbackjogaaromaterapiatrening uważności
Referencje
- Grodzicki T, Gryglewska B, Tomasik T, et al. Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym w wieku podeszłym. Med Wieku Podeszłego. 2013; 3(1): 1–27.
- Kobus G, Łagoda K, Bachórzewska-Gajewska H. Niefarmakologiczne metody leczenia dzieci i młodych osób chorych na nadciśnienie tętnicze. Endokrynol Otył Zab Przem Mat. 2008; 4(4): 163–167.
- Tykarski A, Filipiak KJ, Januszewicz A, et al. Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym — 2019 rok. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce. 2019; 5(1): 1–86.
- Jodłowska E, Juszczak M. Wpływ stresu przewlekłego na rozwój nadciśnienia tętniczego. Folia Medica Lodziensia. 2013; 40(1): 53–77.
- Kretchy IA, Owusu-Daaku FT, Danquah SA. Mental health in hypertension: assessing symptoms of anxiety, depression and stress on anti-hypertensive medication adherence. Int J Ment Health Syst. 2014; 8: 25.
- Moryś J, Jeżewska M, Rynkiewicz A. Znaczenie stresu w patogenezie nadciśnienia tętniczego. Część I. Nadciśn Tętn. 2005; 9(1): 1–10.
- Spruill TM. Chronic psychosocial stress and hypertension. Curr Hypertens Rep. 2010; 12(1): 10–16.
- Stein DJ, Aguilar-Gaxiola S, Alonso J, et al. Associations between mental disorders and subsequent onset of hypertension. Gen Hosp Psychiatry. 2014; 36(2): 142–149.
- Consoli SM, Lemogne C, Roch B, et al. Differences in emotion processing in patients with essential and secondary hypertension. Am J Hypertens. 2010; 23(5): 515–521.
- Symonides B, Holas P, Schram M, et al. Does the control of negative emotions influence blood pressure control and its variability? Blood Press. 2014; 23(6): 323–329.
- Trudel-Fitzgerald C, Gilsanz P, Mittleman MA, et al. Dysregulated Blood Pressure: Can Regulating Emotions Help? Curr Hypertens Rep. 2015; 17(12): 92.
- Redakcja Nadciśnienia Tętniczego. Wytyczne NICE. Postępowanie w nadciśnieniu tętniczym u dorosłych w podstawowej opiece zdrowotnej. Nadciśn Tętn. 2006; 10(4): 307–324.
- Williams B, Mancia G, Spiering W, et al. 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension. Kardiol Pol. 2019; 77(2): 71–159.
- Everly GS, Rosenfeld R. The Nature and Treatment of the Stress Response: A Practical Guide for Clinicians. Plenum Press, London, New York 1981.
- Jacobson E. You Must Relax: A Practical Method of Reducing the Strains of Modern Living. American J Psychol. 1943; 56(3): 474.
- Sławińska A. Zastosowanie progresywnej relaksacji mięśni Jacobsona w praktyce klinicznej. Psychiatria i Psychoterapia. 2016; 12(4): 3–15.
- Chauhan R, Sharma A. Effectiveness of Jacobson's Progressive Muscle Relaxation Therapy to Reduce Blood Pressure among Hypertensive Patient-a Literature Review. Int J Nurs Care. 2017; 5(1): 26.
- Khatri SM, Singaravelan RM, Romi HN. Effectiveness of Jacobson’s Relaxation Technique in Hypertension. Int J Health Sci Res. 2012; 1(2): 16–21.
- Prabu IA. Study to Assess the Effectiveness of Jacobson's Progressive Muscle Relaxation Exercise on Blood Pressure among Patients with Hypertension in Christian Mission Hospital at Madurai. Asian J Nurs Edu Res. 2017; 7(4): 529.
- Rosdiana I, Cahyati Y. Effect of Progressive Muscle Relaxation (PMR) on Blood Pressure among Patients with Hypertension. Int J Adv Life Sci Res. 2019; 2(1): 28–35.
- Sheu S, Irvin BL, Lin HS, et al. Effects of progressive muscle relaxation on blood pressure and psychosocial status for clients with essential hypertension in Taiwan. Holist Nurs Pract. 2003; 17(1): 41–47.
- Shinde N, Shinde KJ, Khatri SM, et al. Immediate Effect of Jacobson's Progressive Muscular Relaxation in Hypertension. Indian J Physiother Occupation Ther Int J. 2013; 7(3): 234.
- Aalami M, Jafarnejad F, ModarresGharavi M. The effects of progressive muscular relaxation and breathing control technique on blood pressure during pregnancy. Iran J Nurs Midwifery Res. 2016; 21(3): 331–336.
- Brook RD, Appel LJ, Rubenfire M, et al. American Heart Association Professional Education Committee of the Council for High Blood Pressure Research, Council on Cardiovascular and Stroke Nursing, Council on Epidemiology and Prevention, and Council on Nutrition, Physical Activity. Beyond medications and diet: alternative approaches to lowering blood pressure: a scientific statement from the american heart association. Hypertension. 2013; 61(6): 1360–1383.
- Dickinson Ho, Campbell F, Beyer Fr, et al. Relaxation therapies for the management of primary hypertension in adults: a Cochrane review. J Hum Hypertens. 2008; 22(12): 809–820.
- do Amaral MA, Neto MG, de Queiroz JG, et al. Effect of music therapy on blood pressure of individuals with hypertension: A systematic review and Meta-analysis. Int J Cardiol. 2016; 214: 461–464.
- Im-Oun S, Kotruchin P, Thinsug P, et al. Effect of Thai instrumental folk music on blood pressure: A randomized controlled trial in stage-2 hypertensive patients. Complement Ther Med. 2018; 39: 43–48.
- Kühlmann AYR, Etnel JRG, Roos-Hesselink JW, et al. Systematic review and meta-analysis of music interventions in hypertension treatment: a quest for answers. BMC Cardiovasc Disord. 2016; 16: 69.
- Kunikullaya KU, Goturu J, Muradi V, et al. Combination of music with lifestyle modification versus lifestyle modification alone on blood pressure reduction - A randomized controlled trial. Complement Ther Clin Pract. 2016; 23: 102–109.
- de Witte M, Spruit A, van Hooren S, et al. Effects of music interventions on stress-related outcomes: a systematic review and two meta-analyses. Health Psychol Rev. 2020; 14(2): 294–324.
- Tadych A, Pospiech W, Sielski Ł. Wpływ muzykoterapii receptywnej na ciśnienie tętnicze krwi podczas zabiegów masażu leczniczego u pacjentów po przebytym udarze mózgu. J Edu Health Sport. 2016; 6(10): 263–278.
- Zanini CR, Jardim PC, Salgado CM, et al. Music therapy effects on the quality of life and the blood pressure of hypertensive patients. Arq Bras Cardiol. 2009; 93(5): 534–540.
- Słomiak A, Wąsik N, Cymerys M. Wpływ muzyki na częstość rytmu serca oraz ciśnienie tętnicze — przegląd literatury. Forum Zaburzeń Metabolicznych. 2018; 9(3): 119–125.
- Paszkiewicz-Mes E. Muzykoterapia jako metoda wspomagająca leczenie. Hygeia Public Health. 2013; 48(2): 168–176.
- Astuti NF, Rekawati E, Wati DN. Decreased blood pressure among community dwelling older adults following progressive muscle relaxation and music therapy (RESIK). BMC Nurs. 2019; 18(Suppl 1): 36.
- Chachaj A, Małyszczak K, Kucharski W, et al. Personality characteristics of patients with essential hypertension. Med Sci Tech. 2009; 50(2): 93–97.
- Piotrowska-Półrolnik M, Holas P, Krejtz I, et al. Relationship between alexithymia and variability of blood pressure measured with ABPM in hypertensive patients. Gen Hosp Psychiatry. 2019; 60: 1–5.
- Rainforth MV, Schneider RH, Nidich SI, et al. Stress reduction programs in patients with elevated blood pressure: a systematic review and meta-analysis. Curr Hypertens Rep. 2007; 9(6): 520–528.
- Bai Z, Chang J, Chen C, et al. Investigating the effect of transcendental meditation on blood pressure: a systematic review and meta-analysis. J Hum Hypertens. 2015; 29(11): 653–662.
- Barnes V, Treiber F, Davis H. Impact of Transcendental Meditation® on cardiovascular function at rest and during acute stress in adolescents with high normal blood pressure. J Psychosom Res. 2001; 51(4): 597–605.
- Shi Lu, Zhang D, Wang L, et al. Meditation and blood pressure: a meta-analysis of randomized clinical trials. J Hypertens. 2017; 35(4): 696–706.
- Ooi SL, Giovino M, Pak SC. Transcendental meditation for lowering blood pressure: An overview of systematic reviews and meta-analyses. Complement Ther Med. 2017; 34: 26–34.
- Hughes JW, Fresco DM, Myerscough R, et al. Randomized controlled trial of mindfulness-based stress reduction for prehypertension. Psychosom Med. 2013; 75(8): 721–728.
- Błaszczak A. The Influence of Mindfulness Stress Based Reduction Training on Somatic Health. Ann UMCS Sect J. 2018; 31(1): 61–73.
- Park SH, Han KS. Blood Pressure Response to Meditation and Yoga: A Systematic Review and Meta-Analysis. J Altern Complement Med. 2017; 23(9): 685–695.
- Goldstein CM, Josephson R, Xie S, et al. Current perspectives on the use of meditation to reduce blood pressure. Int J Hypertens. 2012; 2012: 578397.
- Sangprasert P, Palangrit S, Tiyoa N, et al. Effects of mindfulness-based health education practice on health behaviors and quality of life among hypertensive patients. J Health Res. 2019; 33(3): 186–196.
- Blom K, Baker B, How M, et al. Hypertension analysis of stress reduction using mindfulness meditation and yoga: results from the HARMONY randomized controlled trial. Am J Hypertens. 2014; 27(1): 122–129.
- Ponte Márquez PH, Feliu-Soler A, Solé-Villa MJ, et al. Benefits of mindfulness meditation in reducing blood pressure and stress in patients with arterial hypertension. J Hum Hypertens. 2019; 33(3): 237–247.
- Okonta NR. Does yoga therapy reduce blood pressure in patients with hypertension?: an integrative review. Holist Nurs Pract. 2012; 26(3): 137–141.
- Kobylińska D, Lewczuk K, Marchlewska M, et al. For Body and Mind: Practicing Yoga and Emotion Regulation. Social Psychological Bulletin. 2018; 13(1): e25502.
- Posadzki P, Cramer H, Kuzdzal A, et al. Yoga for hypertension: a systematic review of randomized clinical trials. Complement Ther Med. 2014; 22(3): 511–522.
- Cramer H, Haller H, Lauche R, et al. A systematic review and meta-analysis of yoga for hypertension. Am J Hypertens. 2014; 27(9): 1146–1151.
- Hagins M, States R, Selfe T, et al. Effectiveness of yoga for hypertension: systematic review and meta-analysis. Evid Based Complement Alternat Med. 2013; 2013: 649836.
- Wang J, Xiong X, Liu W. Yoga for essential hypertension: a systematic review. PLoS One. 2013; 8(10): e76357.
- Eliade M. Techniki jogi. Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2009.
- Zdrojewicz Z, Minczakowska K, Klepacki K. Rola aromaterapii w medycynie. Fam Med Primary Care Rev. 2014; 16(4): 387–391.
- Lee MS, Choi J, Posadzki P, et al. Aromatherapy for health care: an overview of systematic reviews. Maturitas. 2012; 71(3): 257–260.
- Hur MH, Lee MS, Kim C, et al. Aromatherapy for treatment of hypertension: a systematic review. J Eval Clin Pract. 2012; 18(1): 37–41.
- Eren NB, Oztunc G. The Effects of Aromatherapy on the Stress and Anxiety Levels of Nurses Working in Intensive Care Units. Int J Caring Sci. 2017; 10(3): 1615–1622.
- Lee Mk, Lim S, Song JA, et al. The effects of aromatherapy essential oil inhalation on stress, sleep quality and immunity in healthy adults: Randomized controlled trial. Eur J Integrat Med. 2017; 12: 79–86.
- Kim IH, Kim C, Seong K, et al. Essential oil inhalation on blood pressure and salivary cortisol levels in prehypertensive and hypertensive subjects. Evid Based Complement Alternat Med. 2012; 2012: 984203.
- Cha JH, Lee SH, Yoo YS. [Effects of aromatherapy on changes in the autonomic nervous system, aortic pulse wave velocity and aortic augmentation index in patients with essential hypertension]. J Korean Acad Nurs. 2010; 40(5): 705–713.
- Suidah H, Murtiyani N, Fibriana L, et al. The Effectiveness of Lavender Aromatherapy In Changing Blood Pressure In Middle Age With Primary Hypertension In Mojokerto Regency Of East Java Province. Adv Soc Sci Res J. 2018; 5(2).
- Mirbastegan N, Ganjloo J. Bakhshandeh Bavarsad M. Effects of Aromatherapy on Anxiety and Vital Signs of Myocardial Infarction Patients in Intensive Care Unit. Int Med J Mal. 2016; 2(15): 37–42.
- Ju MS, Lee S, Bae I, et al. Effects of aroma massage on home blood pressure, ambulatory blood pressure, and sleep quality in middle-aged women with hypertension. Evid Based Complement Alternat Med. 2013; 2013: 403251.
- Maisi S, Suryono S, Widyawati M, et al. Effectiveness of lavender aromatherapy and classical music therapy in lowering blood pressure in pregnant women with hypertension. Belitung Nursing Journal. 2017; 3(6): 750–756.
- Oza R, Garcellano M. Nonpharmacologic management of hypertension: what works? Am Fam Physician. 2015; 91(11): 772–776.
- Greenhalgh J, Dickson R, Dundar Y. The effects of biofeedback for the treatment of essential hypertension: a systematic review. Health Technol Assess. 2009; 13(46): 1–104.
- Tsai PS, Chang NC, Chang WY, et al. Blood pressure biofeedback exerts intermediate-term effects on blood pressure and pressure reactivity in individuals with mild hypertension: a randomized controlled study. J Altern Complement Med. 2007; 13(5): 547–554.
- Nakao M, Yano E, Nomura S, et al. Blood pressure-lowering effects of biofeedback treatment in hypertension: a meta-analysis of randomized controlled trials. Hypertens Res. 2003; 26(1): 37–46.
- Tymoshenko OS. The effectiveness of biofeedback in the treatment of difficult-to-control arterial hypertension. Journal of V. N. Karazin KhNU. Series Medicine. 2016; 32: 93–111.
- McGrady A. The effects of biofeedback in diabetes and essential hypertension. Cleve Clin J Med. 2010; 77 Suppl 3: S68–S71.
- Niklas A, Flotyńska A, Puch-Walczak A, et al. WOBASZ II investigators. Prevalence, awareness, treatment and control of hypertension in the adult Polish population - Multi-center National Population Health Examination Surveys - WOBASZ studies. Arch Med Sci. 2018; 14(5): 951–961.
- Morrison VL, Holmes EAF, Parveen S, et al. Predictors of self-reported adherence to antihypertensive medicines: a multinational, cross-sectional survey. Value Health. 2015; 18(2): 206–216.
- Rycombel A, Lomper K, Uchmanowicz I. Adherence i compliance w leczeniu nadciśnienia tętniczego. Nadciśn Tętn. 2014; 18(3): 151–158.
- Krzych ŁK, Jaros A, Rybicki J, et al. Skuteczność leczenia nadciśnienia tętniczego u chorych hospitalizowanych na oddziale rehabilitacji kardiologicznej. Nadciśn Tętn. 2010; 14(4): 261–266.
- Winnicki M, Basiński K, Szyndler A, et al. Jak poprawić stopień przestrzegania zaleceń terapeutycznych i jakość współpracy lekarz–pacjent? Choroby Serca i Naczyń. 2016; 13(3): 194–202.
- Kretchy IA, Acheampong F, Laryea J, et al. Personality Traits, Clinical Characteristics, and Health-Related Quality of Life of Patients with Hypertension in a Primary Hospital in Ghana. Int J Hypertens. 2019; 2019: 7489875.
- Kretchy IA, Owusu-Daaku FT, Danquah S. Locus of control and anti-hypertensive medication adherence in Ghana. Pan Afr Med J. 2014; 17 Suppl 1: 13.
- Doubova SV, Martinez-Vega IP, Aguirre-Hernandez R, et al. Association of hypertension-related distress with lack of self-care among hypertensive patients. Psychol Health Med. 2017; 22(1): 51–64.
- Szczęch R, Szyndler A, Kolasińska-Malkowska K, et al. Możliwości poprawy skuteczności leczenia nadciśnienia tętniczego poprzez zwiększenie przestrzegania zaleceń przez pacjentów — korzyści stosowania leków łączonych. Nadciśn Tętn. 2007; 11(6): 525–535.
- Matthes J, Albus C. Improving adherence with medication: a selective literature review based on the example of hypertension treatment. Dtsch Arztebl Int. 2014; 111(4): 41–47.
- Leon N, Surender R, Bobrow K, et al. Improving treatment adherence for blood pressure lowering via mobile phone SMS-messages in South Africa: a qualitative evaluation of the SMS-text Adherence SuppoRt (StAR) trial. BMC Fam Pract. 2015; 16: 80.
- Tavakoly Sany SB, Peyman N, Behzhad F, et al. Health providers' communication skills training affects hypertension outcomes. Med Teach. 2018; 40(2): 154–163.
- Cecchetto C, Rumiati RI, Aiello M. Alexithymia and emotional reactions to odors. Sci Rep. 2017; 7(1): 14097.
- Larionov РМ. Psychosomatic relationships in patients with hypertension. Russian Journal of Cardiology. 2020; 25(3): 3683.
- Larionov P, Izdebski P. Wybrane cechy osobowości a dysfunkcjonalna regulacja emocji jako czynnik ryzyka nadciśnienia tętniczego. Ann Univ Mariae Curie-Skłodowska, sectio J — Paedagogia–Psychologia. 2020; 33(2): 239.
