Znajomość czynników ryzyka i metod prewencji chorób układu krążenia wśród uczniów trójmiejskich szkół średnich

Streszczenie

Wstęp. Nadciśnienie tętnicze (NT) dotyczy 10,4 mln dorosłych Polaków, a tylko u 26% z nich jest ono właściwie kontrolowane. Nie ulega wątpliwości, że utrzymujące się wysokie wartości ciśnienia tętniczego prowadzą do zmian w układzie sercowo-naczyniowym, a w konsekwencji — do uszkodzeń narządowych. Profilaktyka sercowo-naczyniowa wprowadzona już w dzieciństwie jest szansą na obniżenie zachorowalności na NT oraz opóźnienie lub nawet uniknięcie jego negatywnych skutków. Stąd decyzja o zbadaniu poziomu wiedzy dotyczącej NT oraz chorób układu krążenia wśród uczniów klas pierwszych i drugich w wybranych trójmiejskich szkołach średnich.

Materiał i metody. Badanie zostało wykonane w latach 2000 i 2016 na podstawie ankiety przeprowadzonej w dwóch wybranych liceach w Trójmieście. Uczniowie dobrowolnie udzielili odpowiedzi na pytania dotyczące wiedzy z zakresu czynników ryzyka sercowo-naczyniowego oraz prowadzonego trybu życia.

Wyniki. Grupa badawcza składała się z 615 uczniów (57,6% dziewcząt) w wieku 16 lat, o średnim BMI (body mass index) równym 20,89 ± 2,95 kg/m2 (78% BMI w normie). Uzyskano następujące wyniki: dosalanie posiłków zgłaszało 38,3% uczniów w 2000 roku, w porównaniu do 35,1% w 2016, p = 0,43; stołowanie się w barach typu fast food przynajmniej raz w tygodniu deklarowało 13,9% w 2000 i 44,8% w 2016, p < 0,01; średnia liczba godzin aktywności fizycznej w tygodniu wynosiła w podanych latach odpowiednio 5,6 ± 4,4 oraz 5,5 ± 4,5, p = 0,85. Procent uczniów, którzy nigdy nie pili alkoholu wzrósł z 19,7% do 31,1%, p < 0,01. W 2000 roku 39,6%, a w 2016 21,2% badanych deklarowało, że kiedykolwiek paliło papierosy, natomiast liczba aktywnych palaczy spadła z 10,2% do 4,1%, p < 0,05. Świadomość wpływu modyfikacji stylu życia na redukcję ryzyka sercowo-naczyniowego dla poszczególnych zachowań przedstawiała się następująco: redukcja masy ciała — odpowiednio w 2000 roku i 2016 roku — 88,1% oraz 93,9% respondentów, p = 0,01; regularna aktywność fizyczna — 92,6% oraz 97,1%, p = 0,01; ograniczenie palenia oraz spożycia alkoholu — 84,2% i 91,2%, p = 0,01; ograniczenie spożycia soli — 62,6% i 82,3%; p < 0,001. W 2016 roku 92,4% respondentów uznawało zawał serca za powikłanie NT, podczas gdy udar i choroby nerek były znacznie rzadziej kojarzone z nieprawidłową kontrolą ciśnienia (odpowiednio 46,2% i 28% odpowiedzi).

Wnioski. Pomimo wzrostu świadomości w zakresie negatywnych skutków NT oraz innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego w ostatnich 15 latach praktyczne zastosowanie tej wiedzy wśród uczniów szkół średnich jest wciąż niewystarczające.