Tom 10, Nr 4 (2018)
Artykuły
Opublikowany online: 2019-01-23
Wyświetlenia strony
3491
Wyświetlenia/pobrania artykułu
4958
Czy mikrobiotę jelitową można skutecznie modyfikować?
Gastroenterologia Kliniczna 2018;10(4):123-134.
Streszczenie
Terminem „mikrobiota” określa się wszystkie drobnoustroje (bakterie, grzyby, eukariota i wirusy) zasiedlające organizm człowieka. Ocenia się, że w skład mikrobioty wchodzi 1014 bakterii, z czego ponad 70% zawarte jest w jelicie grubym. Fizjologiczna rola mikrobioty jest bardzo szeroka i obejmuje: ochronę przed infekacjami, trawienie długołańcuchowych węglowodanów i włókien pokarmowych, produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych i syntezę witamin oraz regulację odpowiedzi immunologicznej i równowagi metabolicznej. Zaburzenia równowagi mikrobioty, czyli składu i funkcji tworzących ją drobnoustrojów nazywa się dysbiozą. Etiopatogeneza wielu chorób (alergii, cukrzycy, otyłości, nieswoistych zapaleń jelit, chorób czynnościowych przewodu pokarmowego, chorób neurodegeneracyjnych, depresji czy autyzmu) może być związana właśnie z dysbiozą. Korzystna modyfikacja mikrobioty może więc stanowić cel terapeutycznego postępowania. Metody modyfikacji mikrobioty obejmują: stosowanie probiotyków, prebiotyków i synbiotyków, antybiotyków niewchłaniających się z przewodu pokarmowego (np. rifaksymina) oraz przeszczepianie (transfer) mikrobioty przewodu pokarmowego zdrowych dawców. Należy pamiętać, że korzystne właściwości probiotyków są ściśle szczepozależne, a udowodnione korzyści z ich stosowania dotyczą zapobiegania biegunce związanej ze stosowaniem antybiotyków i infekcji Clostridium difficile, leczenia ostrej biegunki infekcyjnej, poprawy tolerancji i skuteczności eradykacji Helicobacter pylori oraz poprawy w objawach zespołu jelita nadwrażliwego. Rifaksymina jest rekomendowana w leczeniu niezaparciowej postaci zespołu jelita nadwrażliwego, eradykacji zespołu rozrostu bakteryjnego w jelicie cienkim oraz w cyklicznej terapii objawowej niepowikłanej choroby uchyłkowej. Transfer mikrobioty jelitowej stanowi skuteczną terapię nawracającej infekcji C. difficile oraz w dalszej perspektywie — obserwowaną obiecującą alternatywę w terapii nieswoistych chorób zapalnych jelit.
Słowa kluczowe: mikrobiota jelitowaprobiotykiniewchłanialny antybiotyk rifaksyminatransplantacja mikrobioty jelitowej
Referencje
- Szajewska H. Probiotyki-aktualny stan wiedzy i zalecenia dla praktyki klinicznej. Med Prakt. 2017; 7-8: 1–10.
- Nieuwdorp M, Gilijamse PW, Pai N, et al. Role of the microbiome in energy regulation and metabolism. Gastroenterology. 2014; 146(6): 1525–1533.
- Hollister EB, Gao C, Versalovic J. Composition and functional features of the gastrointestinal microbiome and their effect on human health. Gastroenterol. 2004; 146: 1564–1572.
- Albenberg LG, Wu GD. Diet and the intestinal microbiome: associations, functions, and implications for health and disease. Gastroenterology. 2014; 146(6): 1564–1572.
- Arumugam M, Raes J, Pelletier E, et al. MetaHIT Consortium. Enterotypes of the human gut microbiome. Nature. 2011; 473(7346): 174–180.
- Wopereis H, Oozeer R, Knipping K, et al. The first thousand days - intestinal microbiology of early life: establishing a symbiosis. Pediatr Allergy Immunol. 2014; 25(5): 428–438.
- Arrieta MC, Stiemsma LT, Amenyogbe N, et al. The intestinal microbiome in early life: health and disease. Front Immunol. 2014; 5: 427.
- Dinan TG, Stilling RM, Stanton C, et al. Collective unconscious: how gut microbes shape human behavior. J Psychiatr Res. 2015; 63: 1–9.
- Nishida A, Inoue R, Inatomi O, et al. Gut microbiota in the pathogenesis of inflammatory bowel disease. Clin J Gastroenterol. 2018; 11(1): 1–10.
- Donohoe DR, Garge N, Zhang X, et al. The microbiome and butyrate regulate energy metabolism and autophagy in the mammalian colon. Cell Metab. 2011; 13(5): 517–526.
- Clarke G, Grenham S, Scully P, et al. The microbiome-gut-brain axis during early life regulates the hippocampal serotonergic system in a sex-dependent manner. Mol Psychiatry. 2013; 18(6): 666–673.
- Wikoff WR, Anfora AT, Liu J, et al. Metabolomics analysis reveals large effects of gut microflora on mammalian blood metabolites. Proc Natl Acad Sci U S A. 2009; 106(10): 3698–3703.
- Lyte M. Microbial endocrinology in the microbiome-gut-brain axis: how bacterial production and utilization of neurochemicals influence behavior. PLoS Pathog. 2013; 9(11): e1003726.
- Mayer EA. Gut feelings: the emerging biology of gut-brain communication. Nat Rev Neurosci. 2011; 12(8): 453–466.
- Grenham S, Clarke G, Cryan JF, et al. Brain-gut-microbe communication in health and disease. Front Physiol. 2011; 2: 94.
- Montiel-Castro AJ, González-Cervantes RM, Bravo-Ruiseco G, et al. The microbiota-gut-brain axis: neurobehavioral correlates, health and sociality. Front Integr Neurosci. 2013; 7: 70.
- de Vos WM, de Vos EAJ. Role of the intestinal microbiome in health and disease: from correlation to causation. Nutr Rev. 2012; 70 Suppl 1: S45–S56.
- Lynch SV, Pedersen O. The human intestinal microbiome in health and disease. N Engl J Med. 2016; 375(24): 2369–2379.
- Rudzki L, Frank M, Szulc A, et al. Od jelit do depresji-rola zaburzeń ciągłości bariery jelitowej i następcza aktywacja układu immunologicznego w zapalnej hipotezie depresji. Neuropsychiatria i Neuropsychologia. 2012; 2: 76–84.
- Gilbert JA, Krajmalnik-Brown R, Porazinska DL, et al. Toward effective probiotics for autism and other neurodevelopmental disorders. Cell. 2013; 155(7): 1446–1448.
- Le Chatelier E, Nielsen T, Qin J, et al. MetaHIT consortium. Richness of human gut microbiome correlates with metabolic markers. Nature. 2013; 500(7464): 541–546.
- Duca FA, Lam TKT. Gut microbiota, nutrient sensing and energy balance. Diabetes Obes Metab. 2014; 16 Suppl 1: 68–76.
- Mayer EA, Savidge T, Shulman RJ. Brain-gut microbiome interactions and functional bowel disorders. Gastroenterology. 2014; 146(6): 1500–1512.
- De Palma G, Collins SM, Bercik P. The microbiota-gut-brain axis in functional gastrointestinal disorders. Gut Microbes. 2014; 5(3): 419–429.
- Foxx-Orenstein A, Chey W. Manipulation of the gut microbiota as a novel treatment strategy for gastrointestinal disorders. The American Journal of Gastroenterology Supplements. 2012; 1(1): 41–46.
- Hill C, Guarner F, Reid G, et al. Expert consensus document. The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics consensus statement on the scope and appropriate use of the term probiotic. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2014; 11(8): 506–514.
- Floch MH, Walker WA, Guandalini S, et al. Recommendations for probiotic use--2008. J Clin Gastroenterol. 2008; 42 Suppl 2: S104–S108.
- Szajewska H, Guarino A, Hojsak I, et al. European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition. Use of probiotics for management of acute gastroenteritis: a position paper by the ESPGHAN Working Group for Probiotics and Prebiotics. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2014; 58(4): 531–539.
- http://www.worldgastroenterology.org./UserFiles/file/guidelines/Probiotics-andprebiotics-English2017.pdf.
- Riddle MS, DuPont HL, Connor BA. ACG Clinical Guideline: Diagnosis, Treatment, and Prevention of Acute Diarrheal Infections in Adults. Am J Gastroenterol. 2016; 111(5): 602–622.
- Szajewska H, Canani RB, Guarino A, et al. ESPGHAN Working Group for ProbioticsPrebiotics. Probiotics for the prevention of antibiotic-associated diarrhea in children. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2016; 62(3): 495–506.
- Szajewska H, Kołodziej M. Systematic review with meta-analysis: Saccharomyces boulardii in the prevention of antibiotic-associated diarrhea. Aliment Pharmacol Ther. 2005; 42: 793–801.
- Draper K, Ley C, Parsonnet J. Probiotic guidelines and physician practice: a cross-sectional survey and overview of the literature. Benef Microbes. 2017; 8(4): 507–519.
- Szajewska H, Kołodziej M. Systematic review with meta-analysis: Lactobacillus rhamnosus GG in the prevention of antibiotic-associated diarrhoea in children and adults. Aliment Pharmacol Ther. 2015; 42(10): 1149–1157.
- Shen NT, Maw A, Tmanova LL, et al. Timely Use of Probiotics in Hospitalized Adults Prevents Clostridium difficile Infection: A Systematic Review With Meta-Regression Analysis. Gastroenterology. 2017; 152(8): 1889–1900.e9.
- Lau CSm, Chamberlain RS. Probiotics are effective at preventing Clostridium difficile-associated diarrhea: a systematic review and meta-analysis. Int J Gen Med. 2016; 9: 27–37.
- Malfertheiner P, Megraud F, O’Morain CA. European Helicobacter and microbiota study group and concensus panel. Management of Helicobacter pylori infection ― the Mastricht V/Florence Consensus Report. Gut . 2017; 66: 6–30.
- Ford AC, Quigley EMM, Lacy BE, et al. Efficacy of prebiotics, probiotics, and synbiotics in irritable bowel syndrome and chronic idiopathic constipation: systematic review and meta-analysis. Am J Gastroenterol. 2014; 109(10): 1547–61; quiz 1546, 1562.
- Hungin APS, Mitchell CR, Whorwell P, et al. European Society for Primary Care Gastroenterology. Systematic review: probiotics in the management of lower gastrointestinal symptoms ― an updated evidence-based international consensus. Aliment Pharmacol Ther. 2018; 47(8): 1054–1070.
- Whorwell PJ, Altringer L, Morel J, et al. Efficacy of an encapsulated probiotic Bifidobacterium infantis 35624 in women with irritable bowel syndrome. Am J Gastroenterol. 2006; 101(7): 1581–1590.
- Ducrotté P, Sawant P, Jayanthi V. Clinical trial: Lactobacillus plantarum 299v (DSM 9843) improves symptoms of irritable bowel syndrome. World J Gastroenterol. 2012; 18(30): 4012–4018.
- Horvath A, Dziechciarz P, Szajewska H. Meta-analysis: Lactobacillus rhamnosus GG for abdominal pain-related functional gastrointestinal disorders in childhood. Aliment Pharmacol Ther. 2011; 33(12): 1302–1310.
- Guarner F, Sanders ME, Eliakim R, et al. Probiotics and prebiotics. World Gastroenterology Organisation Global Guidelines. 2017: 1–34.
- Mardini HE, Grigorian AY. Probiotic mix VSL#3 is effective adjunctive therapy for mild to moderately active ulcerative colitis: a meta-analysis. Inflamm Bowel Dis. 2014; 20(9): 1562–1567.
- Laterza L, Gibiino G, Scaldaferri F, et al. Benefits of multistrain bacteria formulations for health. Journal of Functional Foods. 2018; 47: 531–546.
- Boyle RJ, Robins-Browne RM, Tang MLK. Probiotic use in clinical practice: what are the risks? Am J Clin Nutr. 2006; 83(6): 1256–1264.
- Scarpignato C, Pelosini I. Experimental and clinical pharmacology of rifaximin, a gastrointestinal selective antibiotic. Digestion. 2006; 73 Suppl 1: 13–27.
- Menees SB, Maneerattannaporn M, Kim HM, et al. The efficacy and safety of rifaximin for the irritable bowel syndrome: a systematic review and meta-analysis. Am J Gastroenterol. 2012; 107(1): 28–35; quiz 36.
- Pentikis HS, Connolly M, Trapnell CB, et al. The effect of multiple-dose, oral rifaximin on the pharmacokinetics of intravenous and oral midazolam in healthy volunteers. Pharmacotherapy. 2007; 27(10): 1361–1369.
- Pimentel M. Review article: potential mechanisms of action of rifaximin in the management of irritable bowel syndrome with diarrhoea. Aliment Pharmacol Ther. 2016; 43 Suppl 1: 37–49.
- Ponziani FR, Zocco MA, D'Aversa F, et al. Eubiotic properties of rifaximin: Disruption of the traditional concepts in gut microbiota modulation. World J Gastroenterol. 2017; 23(25): 4491–4499.
- Cheng J, Shah YM, Gonzalez FJ. Pregnane X receptor as a target for treatment of inflammatory bowel disorders. Trends Pharmacol Sci. 2012; 33(6): 323–330.
- Pimentel M, Lembo A, Wd C. Rifaximin therapy for patients with irritable bowel syndrome without constipation. N Engl J Med. 2011; 364(1): 22–32.
- Xu D, Gao J, Gillilland M, et al. Rifaximin alters intestinal bacteria and prevents stress-induced gut inflammation and visceral hyperalgesia in rats. Gastroenterology. 2014; 146(2): 484–96.e4.
- Bruzzese E, Pesce M, Sarnelli G, et al. Pharmacokinetic drug evaluation of rifaximin for treatment of diarrhea-predominant irritable bowel syndrome. Expert Opin Drug Metab Toxicol. 2018; 14(7): 753–760.
- Pimentel M, Chow EJ, Lin HC. Normalization of lactulose breath testing correlates with symptom improvement in irritable bowel syndrome. a double-blind, randomized, placebo-controlled study. Am J Gastroenterol. 2003; 98(2): 412–419.
- Majewski M, McCallum RW. Results of small intestinal bacterial overgrowth testing in irritable bowel syndrome patients: clinical profiles and effects of antibiotic trial. Adv Med Sci. 2007; 52: 139–142.
- Jiang ZD, Ke S, Palazzini E, et al. In vitro activity and fecal concentration of rifaximin after oral administration. Antimicrob Agents Chemother. 2000; 44(8): 2205–2206.
- Pistiki A, Galani I, Pyleris E, et al. In vitro activity of rifaximin against isolates from patients with small intestinal bacterial overgrowth. Int J Antimicrob Agents. 2014; 43(3): 236–241.
- Meyrat P, Safroneeva E, Schoepfer AM. Rifaximin treatment for the irritable bowel syndrome with a positive lactulose hydrogen breath test improves symptoms for at least 3 months. Aliment Pharmacol Ther. 2012; 36(11-12): 1084–1093.
- Di Stefano M, Malservisi S, Veneto G, et al. Rifaximin versus chlortetracycline in the short-term treatment of small intestinal bacterial overgrowth. Aliment Pharmacol Ther. 2000; 14(5): 551–556.
- Gatta L, Scarpignato C. Systematic review with meta-analysis: rifaximin is effective and safe for the treatment of small intestine bacterial overgrowth. Aliment Pharmacol Ther. 2017; 45(5): 604–616.
- Ponziani FR, Pompili M, Gasbarrini A. Rifaximin Re-treatment in Patients with Irritable Bowel Syndrome: Feels Like the First Time? Dig Dis Sci. 2017; 62(9): 2220–2222.
- Bianchi M, Festa V, Moretti A, et al. Meta-analysis: long-term therapy with rifaximin in the management of uncomplicated diverticular disease. Aliment Pharmacol Ther. 2011; 33(8): 902–910.
- Lanas A, Ponce J, Bignamini A, et al. One year intermittent rifaximin plus fibre supplementation vs. fibre supplementation alone to prevent diverticulitis recurrence: a proof-of-concept study. Dig Liver Dis. 2013; 45(2): 104–109.
- Pietrzak A, Bartnik W, Szczepkowski M, et al. Polski konsensus interdyscyplinarny dotyczący diagnostyki i leczenia choroby uchyłkowej okrężnicy . Gastroenterologia Kliniczna. 2015; 7: 1–19.
- Zhang F, Luo W, Shi Y, et al. Should we standardize the 1,700-year-old fecal microbiota transplantation? Am J Gastroenterol. 2012; 107(11): 1755; author reply p.1755.
- Schwan A, Sjölin S, Trottestam U, et al. Relapsing clostridium difficile enterocolitis cured by rectal infusion of homologous faeces. Lancet. 1983; 2(8354): 845.
- Kassam Z, Lee CH, Yuan Y, et al. Fecal microbiota transplantation for Clostridium difficile infection: systematic review and meta-analysis. Am J Gastroenterol. 2013; 108(4): 500–508.
- Kelly CR, Kahn S, Kashyap P, et al. Update on Fecal Microbiota Transplantation 2015: Indications, Methodologies, Mechanisms, and Outlook. Gastroenterology. 2015; 149(1): 223–237.
- Borody TJ, Connely N, Mitchell SW. Przeszczepianie mikrobioty jelitowej w chorobach przewodu pokarmowego: co powinni wiedzieć lekarze praktycy. Med Prakt. 2015; 12: 72–80.
- Choi HHo, Cho YS. Fecal Microbiota Transplantation: Current Applications, Effectiveness, and Future Perspectives. Clin Endosc. 2016; 49(3): 257–265.
- Leffler DA, Lamont JT. Clostridium difficile infection. N Engl J Med. 2015; 372(16): 1539–1548.
- Weingarden A, Hamilton M, Sadowsky M, et al. Resolution of Severe Clostridium difficile Infection Following Sequential Fecal Microbiota Transplantation. Journal of Clinical Gastroenterology. 2013; 47(8): 735–737.
- Colman RJ, Rubin DT. Fecal microbiota transplantation as therapy for inflammatory bowel disease: a systematic review and meta-analysis. J Crohns Colitis. 2014; 8(12): 1569–1581.
