Tom 8, Nr 4 (2016)
Artykuły
Opublikowany online: 2017-08-26
Wyświetlenia strony
1344
Wyświetlenia/pobrania artykułu
9801
Kwas ursodeoksycholowy w leczeniu chorób wątroby
Gastroenterologia Kliniczna 2016;8(4):131-141.
Streszczenie
Kwas ursodeoksycholowy (UDCA), jeden z kwasów żółciowych, silnie hydrofilny, a zarazem mniej toksyczny, występuje w ludzkiej żółci w niewielkich ilościach. Przy ciągłej doustnej podaży w optymalnej dawce, UDCA staje się dominującym kwasem żółciowym w organizmie człowieka. Od czasu wprowadzenia UDCA na rynek, w pierwszej połowie ubiegłego wieku, do dnia dzisiejszego, na całym świecie, badana jest jego efektywność na wielu płaszczyznach. Dzięki plejotropowemu działaniu, korzystnym biochemicznym właściwościom oraz bezpiecznemu profilowi farmakologicznemu, testowany jest w wielu jednostkach chorobowych. Największą rolę odgrywa w cholestatycznych hepatopatiach, przede wszystkim w pierwotnym zapaleniu przewodzików żółciowych (PBC). W tej chorobie, dowody wskazują na poprawę parametrów biochemicznych i histopatologicznych, wyniki odnoszące się zaś do śmiertelności i/lub czasu wolnego od transplantacji są niespójne. Mimo tych rozbieżności, w dawce 13–15 mg/kg mc./d., UDCA jest jedynym lekiem zaaprobowanym przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków oraz rekomendowanym przez Amerykańskie Towarzystwo Badań Chorób Wątroby i Europejskie Stowarzyszenie Badań nad Wątrobą. Właściwości przeciwzapalne, czy cytoprotekcyjne, powodują, że kwas ursodeoksycholowy stał się przydatny także w leczeniu innych chorób wątroby. Może on być stosowany w określonych przypadkach kamicy żółciowej czy patologiach wątroby zarówno przebiegających z cholestazą (pierwotnym zapaleniu dróg żółciowych, wewnątrzwątrobowej cholestazie ciężarnych), jak i bez niej (m.in. w niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby). Poza tym UDCA jest zarejestrowany w zapaleniu błony śluzowej żołądka spowodowanym zarzucaniem żółci oraz w zaburzeniach czynności wątroby i dróg żółciowych związanych z mukowiscydozą u dzieci i młodzieży.
Słowa kluczowe: kwasy żółciowekwas ursodeoksycholowypierwotna żółciowa marskość wątroby
Referencje
- Poupon R. Ursodeoxycholic acid and bile-acid mimetics as therapeutic agents for cholestatic liver diseases: an overview of their mechanisms of action. Clin Res Hepatol Gastroenterol. 2012; 36 Suppl 1: S3–12.
- Habior A. Kwas ursodeoksycholowy w cholestatycznych chorobach wątroby — w jakich sytuacjach jest skuteczny? Gastroenterologia Kliniczna. 2011; 3: 79–87.
- Trauner M, Graziadei IW. Review article: mechanisms of action and therapeutic applications of ursodeoxycholic acid in chronic liver diseases. Aliment Pharmacol Ther. 1999; 13(8): 979–996.
- Hagey LR, Crombie DL, Espinosa E, et al. Ursodeoxycholic acid in the Ursidae: biliary bile acids of bears, pandas, and related carnivores. J Lipid Res. 1993; 34(11): 1911–1917.
- Iwasaki T. Über die Konstitution der Urso-desoxycholsäure. Hoppe-Seyler´s Zeitschrift für physiologische Chemie. 1936; 244(3-4): 181–193.
- Poupon R, Chrétien Y, Poupon RE, et al. Is ursodeoxycholic acid an effective treatment for primary biliary cirrhosis? Lancet. 1987; 1(8537): 834–836.
- Lazaridis KN, Gores GJ, Lindor KD. Ursodeoxycholic acid 'mechanisms of action and clinical use in hepatobiliary disorders'. J Hepatol. 2001; 35(1): 134–146.
- Hofmann AF. Pharmacology of ursodeoxycholic acid, an enterohepatic drug. Scand J Gastroenterol Suppl. 1994; 204: 1–15.
- Setchell KDR, Balistreri WF, Lin Q, et al. et al.. Metabolism of ursodeoxycholic acid in normal subjects and in patients with cholestatic liver disease: biotransformation by conjugation and urinary excretion. In: Paumgartner G, , , editors. Bile Acids and the Hepatobiliary System, Lancaster. 1993: 245–249.
- Ward A, Brogden RN, Heel RC, et al. Ursodeoxycholic acid: a review of its pharmacological properties and therapeutic efficacy. Drugs. 1984; 27(2): 95–131.
- Ozel Coskun BD, Yucesoy M, Gursoy S, et al. Effects of ursodeoxycholic acid therapy on carotid intima media thickness, apolipoprotein A1, apolipoprotein B, and apolipoprotein B/A1 ratio in nonalcoholic steatohepatitis. Eur J Gastroenterol Hepatol. 2015; 27(2): 142–149.
- Jazrawi RP, de Caestecker JS, Goggin PM, et al. Kinetics of hepatic bile acid handling in cholestatic liver disease: effect of ursodeoxycholic acid. Gastroenterology. 1994; 106(1): 134–142.
- Poupon R, Poupon RE. Ursodeoxycholic acid therapy of chronic cholestatic conditions in adults and children. Pharmacol Ther. 1995; 66(1): 1–15.
- Heuman DM, Bajaj RS, Lin Q. Adsorption of mixtures of bile salt taurine conjugates to lecithin-cholesterol membranes: implications for bile salt toxicity and cytoprotection. J Lipid Res. 1996; 37(3): 562–573.
- Hillaire S, Boucher E, Calmus Y, et al. Effects of bile acids and cholestasis on major histocompatibility complex class I in human and rat hepatocytes. Gastroenterology. 1994; 107(3): 781–788.
- Terasaki S, Nakanuma Y, Ogino H, et al. Hepatocellular and biliary expression of HLA antigens in primary biliary cirrhosis before and after ursodeoxycholic acid therapy. Am J Gastroenterol. 1991; 86(9): 1194–1199.
- Spirlì C, Fabris L, Duner E, et al. Cytokine-stimulated nitric oxide production inhibits adenylyl cyclase and cAMP-dependent secretion in cholangiocytes. Gastroenterology. 2003; 124(3): 737–753.
- Arenas F, Hervias I, Uriz M, et al. Combination of ursodeoxycholic acid and glucocorticoids upregulates the AE2 alternate promoter in human liver cells. J Clin Invest. 2008; 118(2): 695–709.
- Ikebuchi Y, Shimizu H, Ito K, et al. Ursodeoxycholic acid stimulates the formation of the bile canalicular network. Biochem Pharmacol. 2012; 84(7): 925–935.
- Kumar D, Tandon RK. Use of ursodeoxycholic acid in liver diseases. J Gastroenterol Hepatol. 2001; 16(1): 3–14.
- Lindor KD, Gershwin ME, Poupon R, et al. American Association for Study of Liver Diseases. Primary biliary cirrhosis. Hepatology. 2009; 50(1): 291–308.
- Parés A, Caballería L, Rodés J, et al. Long-term effects of ursodeoxycholic acid in primary biliary cirrhosis: results of a double-blind controlled multicentric trial. Journal of Hepatology. 2000; 32(4): 561–566.
- European Association for the Study of the Liver. EASL Clinical Practice Guidelines: management of cholestatic liver diseases. J Hepatol. 2009; 51(2): 237–267.
- Angulo P, Batts KP, Therneau TM, et al. Long-term ursodeoxycholic acid delays histological progression in primary biliary cirrhosis. Hepatology. 1999; 29(3): 644–647.
- Poupon RE, Lindor KD, Cauch-Dudek K, et al. Combined analysis of randomized controlled trials of ursodeoxycholic acid in primary biliary cirrhosis. Gastroenterology. 1997; 113(3): 884–890.
- Goulis J, Leandro G, Burroughs AK. Randomised controlled trials of ursodeoxycholic-acid therapy for primary biliary cirrhosis: a meta-analysis. Lancet. 1999; 354(9184): 1053–1060.
- Gong Y, Huang Z, Christensen E, et al. Ursodeoxycholic acid for patients with primary biliary cirrhosis: an updated systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials using Bayesian approach as sensitivity analyses. Am J Gastroenterol. 2007; 102(8): 1799–1807.
- Rudic JS, Poropat G, Krstic MN, et al. Bezafibrate for primary biliary cirrhosis. Cochrane Database Syst Rev. 2012; 1: CD009145.
- Angulo P, Dickson ER, Therneau TM, et al. Comparison of three doses of ursodeoxycholic acid in the treatment of primary biliary cirrhosis: a randomized trial. J Hepatol. 1999; 30(5): 830–835.
- Zhang LN, Shi TY, Shi XH, et al. Early biochemical response to ursodeoxycholic acid and long-term prognosis of primary biliary cirrhosis: results of a 14-year cohort study. Hepatology. 2013; 58(1): 264–272.
- Huang YQ. Recent advances in the diagnosis and treatment of primary biliary cholangitis. World J Hepatol. 2016; 8(33): 1419–1441.
- Carbone M, Sharp SJ, Flack S, et al. UK-PBC Consortium. The UK-PBC risk scores: Derivation and validation of a scoring system for long-term prediction of end-stage liver disease in primary biliary cholangitis. Hepatology. 2016; 63(3): 930–950.
- Habior A, Hartleb M, Milkiewicz P, et al. Rekomendacje Sekcji Hepatologicznej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące cholestatycznych chorób wątroby – adaptacja wytycznych europejskich. Postępy Nauk Medycznych. 2013; 2: 5–34.
- Leuschner M, Güldütuna S, You T, et al. Ursodeoxycholic acid and prednisolone versus ursodeoxycholic acid and placebo in the treatment of early stages of primary biliary cirrhosis. J Hepatol. 1996; 25(1): 49–57.
- Zhu GQ, Huang S, Huang GQ, et al. Network meta-analysis of randomized controlled trials: efficacy and safety of UDCA-based therapies in primary biliary cirrhosis. Medicine (Baltimore). 2015; 94(11): e609–24549.
- Chazouillères O, Poupon R, Capron JP, et al. Ursodeoxycholic acid for primary sclerosing cholangitis. J Hepatol. 1990; 11(1): 120–123.
- O'Brien CB, Senior JR, Arora-Mirchandani R, et al. Ursodeoxycholic acid for the treatment of primary sclerosing cholangitis: a 30-month pilot study. Hepatology. 1991; 14(5): 838–847.
- Beuers U, Spengler U, Kruis W, et al. Ursodeoxycholic acid for treatment of primary sclerosing cholangitis: a placebo-controlled trial. Hepatology. 1992; 16(3): 707–714.
- Nayagam JS, Pereira SP, Devlin J, et al. Controversies in the management of primary sclerosing cholangitis. World J Hepatol. 2016; 8(5): 265–272.
- Olsson R, Boberg KM, de Muckadell OS, et al. High-dose ursodeoxycholic acid in primary sclerosing cholangitis: a 5-year multicenter, randomized, controlled study. Gastroenterology. 2005; 129(5): 1464–1472.
- Lindor KD, Kowdley KV, Luketic VAC, et al. High-dose ursodeoxycholic acid for the treatment of primary sclerosing cholangitis. Hepatology. 2009; 50(3): 808–814.
- Chapman R, Fevery J, Kalloo A, et al. American Association for the Study of Liver Diseases. Diagnosis and management of primary sclerosing cholangitis. Hepatology. 2010; 51(2): 660–678.
- Wunsch E, Trottier J, Milkiewicz M, et al. Prospective evaluation of ursodeoxycholic acid withdrawal in patients with primary sclerosing cholangitis. Hepatology. 2014; 60(3): 931–940.
- Soetikno RM, Lin OS, Heidenreich PA, et al. Increased risk of colorectal neoplasia in patients with primary sclerosing cholangitis and ulcerative colitis: a meta-analysis. Gastrointest Endosc. 2002; 56(1): 48–54.
- Pardi DS, Loftus EV, Kremers WK, et al. Ursodeoxycholic acid as a chemopreventive agent in patients with ulcerative colitis and primary sclerosing cholangitis. Gastroenterology. 2003; 124(4): 889–893.
- Eaton JE, Silveira MG, Pardi DS, et al. High-dose ursodeoxycholic acid is associated with the development of colorectal neoplasia in patients with ulcerative colitis and primary sclerosing cholangitis. Am J Gastroenterol. 2011; 106(9): 1638–1645.
- Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące postępowania w wewnątrzwątrobowej cholestazie ciężarnych. Ginekol Pol. 2012; 83: 713–717.
- Guarino MP, Cocca S, Altomare A, et al. Ursodeoxycholic acid therapy in gallbladder disease, a story not yet completed. World J Gastroenterol. 2013; 19(31): 5029–5034.
- Portincasa P, Ciaula ADi, Bonfrate L, et al. Therapy of gallstone disease: What it was, what it is, what it will be. World J Gastrointest Pharmacol Ther. 2012; 3(2): 7–20.
- Petroni ML, Jazrawi RP, Lanzini A, et al. Repeated bile acid therapy for the long-term management of cholesterol gallstones. J Hepatol. 1996; 25(5): 719–724.
- Reardon J, Hussaini T, Alsahafi M, et al. Ursodeoxycholic Acid in Treatment of Non-cholestatic Liver Diseases: A Systematic Review. J Clin Transl Hepatol. 2016; 4(3): 192–205.
- Ahmed M. Non-alcoholic fatty liver disease in 2015. World J Hepatol. 2015; 7(11): 1450–1459.
