Czynniki determinujące zgłaszalność na badania kolonoskopowe w Programie Badań Przesiewowych raka jelita grubego w Polsce
Streszczenie
WSTĘP: Program Badań Przesiewowych raka jelita grubego daje szansę na skuteczne leczenie pacjentów. Mimo to adresaci Programu zgłaszają się na bezpłatne badania kolonoskopowe rzadko. Celem niniejszej pracy jest analiza czynników decydujących o małym odsetku zgłaszalności na kolonoskopię.
MATERIAŁ I METODY: Do badania użyto autorskiego kwestionariusza uwzględniającego: dane epidemiologiczne, wywiady rodzinne, nawyki żywieniowe, nałogi, oraz pytania dotyczące wiedzy na temat Programu. Z uczestnikami badania przeprowadzano także krótką rozmowę zachęcającą do wzięcia udziału w Programie. Badani to 505 osób w wieku 50–65 lat (309 kobiet, 196 mężczyzn, średni wiek: 58 lat), które nie zgłaszały objawów alarmowych i innych dolegliwości, mogących nasuwać potrzebę wykonania kolonoskopii diagnostycznej.
WYNIKI: Wśród ankietowanych osób 9% skorzystało wcześniej z Programu, ale niemal połowa badanych słyszała o możliwości skorzystania z Programu (49%). Wśród badanych 89% uznało, że wie, na czym polega badanie kolonoskopowe. Dla osób posiadających informację na temat Programu najczęstszym jej źródłem były media (33%) oraz gabinety lekarskie (22%). Zachęconych do zgłoszenia się na badanie zostało 67% ankietowanych, lecz zamiar wykonania kolonoskopii w ramach Programu zadeklarowało 51%. Wyrażający chęć skorzystania z badania to osoby z wykształceniem podstawowym (60%) i rodzinnym wywiadem w kierunku raka jelita grubego (58%). Czynnikami, które najczęściej zniechęcają do poddania się badaniu kolonoskopowemu, są: krępująca forma badania (21%), strach przed bólem (17%), brak poczucia konieczności wykonania badania ze względu na niewystępowanie objawów (16,6%) oraz brak możliwości znieczulenia (14,9%).
WNIOSKI: Niska zgłaszalność na bezpłatną kolonoskopię wynika z istnienia modyfikowalnych przyczyn, z powodu których pacjenci nie zgłaszają się na badania kolonoskopowe. Są nimi między innymi krępująca forma badania, brak znieczulenia oraz niedostateczna wiedza na temat skriningu
Słowa kluczowe: rak jelita grubegoprogram badań przesiewowychzgłaszalnośćkolonoskopiakwestionariusz
Referencje
- Banaszkiewicz Z, Bujalski D, Jawień A. Badania przesiewowe w raku jelita grubego. Przew Lek. 2004; 11/12: 71–76.
- Obecny stan zwalczania nowotworów w Polsce. Polskie Towarzystwo Onkologiczne. 16.05.2014.
- De Angelis R, Sant M, Coleman MP. Cancer survival in Europe 1999–2007 by country and age (EUROCARE-5): a population study. Lancet Oncol. 2014; 15(1): 23–34.
- Reguła J. Kolonoskopia - jej jakość oraz rola w badaniach przesiewowych. Onkologia w Praktyce Klinicznej . 2014; 10: 31–34.
- Regula J, Rupinski M, Kraszewska E, et al. Colonoscopy in colorectal-cancer screening for detection of advanced neoplasia. N Engl J Med. 2006; 355(18): 1863–1872.
- Rembacken BJ, Fujii T, Cairns A, et al. Flat and depressed colonic neoplasms: a prospective study of 1000 colonoscopies in the UK. Lancet. 2000; 355(9211): 1211–1214.
- Bretthauer M, Kalager M. Colonoscopy as a triage screening test. N Engl J Med. 2012; 366(8): 759–760.
- Hassan C, Quintero E, Dumonceau JM, et al. European Society of Gastrointestinal Endoscopy. Post-polypectomy colonoscopy surveillance: European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE) Guideline. Endoscopy. 2013; 45(10): 842–851.
- Peterson NB, Dwyer KA, Mulvaney SA, et al. The influence of health literacy on colorectal cancer screening knowledge, beliefs and behavior. J Natl Med Assoc. 2007; 99(10): 1105–1112.
- Schroy PC, Glick JT, Robinson PA, et al. Has the surge in media attention increased public awareness about colorectal cancer and screening? J Community Health. 2008; 33(1): 1–9.
- Zwalczanie raka piersi i raka jelita grubego w Polsce. Strategie działań dla poprawy skuteczności zwalczania obu nowotworów w rekomendacji PTO. : 45–55.
- Nowacki MP, Nowakowska D, Rutkowski A. Rak jelita grubego. In: Krzakowski M. ed. Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych u dorosłych. Via Medica, Gdańsk 2009.
- Śliwczyński A, Rzeźnicki A, Czeleko T, et al. Chorobowość oraz finansowanie terapii nowotworów w Polsce w latach 2002–2011 według danych Narodowego Funduszu Zdrowia. Nowotwory. Journal of Oncology. 2014; 64(2): 109–118.
- Lieberman D. Colorectal Cancer Screening With Colonoscopy. JAMA Intern Med. 2016; 176(7): 903–904.
- Dmowska-Pycka A, Adamiak K. Wiedza mieszkańców wsi na temat raka jelita grubego. 2014.
